Ένας χαρούμενος πωλητής βιβλίων – γράφει ο Θανάσης Καμπισιούλης

Το 1975 η Χάρις Αλεξίου κυκλοφόρησε το άλμπουμ «12 λαϊκά τραγούδια». Μέσα σε αυτά ήταν και το «Μια στενοχώρια που έχω απόψε». «Μια στενοχώρια που έχω απόψε, απ’ την καρδιά μου βγαίνει καπνός. Τα δάκρυά μου πώς να τα κόψω, σε σένα τρέχει ο λογισμός. Αχ, θα με φάει η στενοχώρια πού’μαστε χώρια που ζούμε χώρια». Οι στίχοι του τραγουδιού αυτού γράφτηκαν από τον Κώστα Βίρβο το 1953.

Η στεναχώρια είναι ουσιαστικό, γένους θηλυκού και αφορά μια δυσάρεστη συναισθηματική κατάσταση. Πολλές φορές έχει να κάνει με την δυσφορία, την απογοήτευση, τη δυσαρέσκεια, τη θλίψη και τη λύπη. Ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της Ιατρικής, έγραψε αιώνες ολόκληρους πριν μία φράση η οποία συμπυκνώνει μέσα της μία από τις μεγαλύτερες αλήθειες: Η στεναχώρια είναι η πηγή όλων των ασθενειών.
Λίγο πριν τον Κώστα Βίρβο, πιο συγκεκριμένα το 1948 ο Κάρνεγκι Ντέιλ έγραψε ολόκληρο βιβλίο για την στεναχώρια. Ο ελληνικός τίτλος της μετάφρασης είναι «Έξω η στενοχώρια» και ανήκει στη συλλογή των επιτυχημένων συνταγών για το πώς μπορούμε να απαλλαγούμε από τη στενοχώρια. Μέσα σε αυτό θα βρούμε πολλά πράγματα που δεν τα εφαρμόζουν οι περισσότεροι από εμάς και μπορεί να γίνει μια νέα έμπνευση για να καταπολεμήσουμε τη στενοχώρια!
Έτσι κάπως θα σκέφτηκε ο άγνωστος φίλος μου που τον Αύγουστο του 1950 αγόρασε αυτό το βιβλίο και με την πένα του έγραψε στην πρώτη σελίδα του: «Στην αγαπητή Μαρία με την θερμή ευχή να εύρη την ψυχική της γαλήνη και να νοιώσει την ομορφιά της ζωής». Το παλιό αυτό βιβλίο ήταν η «αμοιβή» μου για την εθελοντική μου προσφορά να βοηθήσω σαν πωλητής βιβλίων στο χριστουγεννιάτικο bazaar των Παιδικών Χωριών SOS.
Μόλις το έβγαλα από το χαρτοκιβώτιο δεν το έβαλα καν στον πάγκο για να το πουλήσουμε. Με εντυπωσίασε ο απλός τίτλος, το καφέ – από την πολυκαιρία – χρώμα των σελίδων, αλλά και η παραπάνω αφιέρωση. Αυτό το βιβλίο, μαζί με το Σοφό παιδί του Χωμενίδη μου κόστισαν 10 ευρώ, αλλά θα μπορούσα να δώσω αρκετά περισσότερα χρήματα και για τα δυο.
Όπως αναφέρει ο συγγραφέας «καθώς τα χρόνια περνούσαν, κατάλαβα ότι άλλο ένα απ’ τα πιο μεγάλα προβλήματα που απασχολούσαν τους μεγαλύτερους σπουδαστές μου ήταν η στενοχώρια. Μια μεγάλη πλειοψηφία απ’ τους σπουδαστές μου ήταν επιχειρηματίες – υπάλληλοι, πλασιέ, μηχανικοί, λογιστές: ένα σταυροδρόμι απ’ όλα τα επαγγέλματα και τα εμπόρια – κι οι περισσότεροί τους είχαν προβλήματα! Υπήρχαν όμως και γυναίκες στα μαθήματά μου – εμπορευόμενες γυναίκες αλλά και νοικοκυρές. Ωστόσο κι αυτές είχαν προβλήματα! Κατάλαβα λοιπόν ξεκάθαρα ότι αυτό που χρειαζόμουν ήταν ένα βιβλίο διδασκαλίας για το πώς να κατανικηθεί η στενοχώρια: γι’ αυτό και πάλι έψαξα να βρω ένα τέτοιο κείμενο. Πήγα στα μεγάλα βιβλιοπωλεία της 5ης Λεωφόρου στη Νέα Υόρκη και στ’ άλλα της 42ας Λεωφόρου κι ανακάλυψα προς μεγάλη μου κατάπληξη ότι υπήρχαν μόνο είκοσι δύο βιβλία σχετικά με τη “Στενοχώρια”, ενώ απ’την άλλη μεριά παρατήρησα ότι πάνω στο θέμα “Σκουλήκι” υπήρχαν εκατόν ογδόντα εννιά βιβλία. Δηλαδή σχεδόν εννιά φορές περισσότερα βιβλία γραμμένα για τα σκουλήκια, απ’όσα για τη στενοχώρια! Καταπληκτικό, έτσι δεν είναι; Και να σκεφτεί κανείς ότι η στενοχώρια είναι από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει το ανθρώπινο γένος!»

Ένα θέμα που όλοι νομίζουν ότι αφορά τους ίδιους και κανέναν άλλον ή ότι είναι αποτέλεσμα του σημερινού τρόπου ζωής δείχνει να απασχολεί τους ανθρώπους για πολλά χρόνια. Από την αρχαιότητα ο Πυθαγόρας έλεγε: «Καρδίαν μη εσθίειν». Δηλαδή, μην τρως την καρδιά σου, μη στεναχωριέσαι. Ενώ ο Περίανδρος της Κορίνθου συμβούλευε: «Μη επί παντί λυπού», δηλαδή, μη στεναχωριέσαι για όλα.
Νιώθω υπέροχα που μια απλή στιγμή προσφοράς, να βοηθήσω τα Παιδικά Χωριά SOS μου έδωσε τόσα πολλά. Ένα απόγευμα που θεώρησα καλό να πουλάω εθελοντικά καινούργια και μεταχειρισμένα βιβλία, με οδήγησε στην αγορά δυο υπέροχων βιβλίων. Για να μου δείξει πως όσα θέματα κι αν σε απασχολούν, πάντα υπάρχει τρόπος να τα βάλεις για λίγο στην άκρη. Πάντα υπάρχει χρόνος για να δώσεις χαρά ακόμη κι αν αφήσεις τη στεναχώρια σου για λίγο μόνη της,
Θα διαβάσω το βιβλίο που αγόρασε «ο φίλος μου» πριν 73 χρόνια όπως, θέλω να πιστεύω, ότι διάβασε και η Μαρία. Δεν ξέρω αν βρήκε «την ψυχική της γαλήνη, ούτε αν ένιωσε την ομορφιά της ζωής». Ίσως κι αυτό να είναι παντοτινός στόχος για όλους. Ένα συνεχόμενο κυνήγι όλων μας σε κάθε στιγμή της ζωής μας. Μιας ζωής που έχει χαρές και λύπες, όμορφες και δυσάρεστες στιγμές.

Ελπίζω, Μαρία, η ζωή σου να είχε λίγες στεναχώριες αλλά ακόμη κι όταν δεν ήσουν χαρούμενη να κατάφερνες να έδινες στη στεναχώρια σου το μέγεθος και την θέση που πραγματικά έπρεπε να είχε. Να μην της επέτρεψες ποτέ να χαρακτηρίσει όλη σου την ημέρα και όλη σου τη ζωή. Να μην της έδωσες ποτέ περισσότερο χρόνο και μεγαλύτερο χώρο από αυτόν που της ανήκε. Ώστε πάντα να έμεινε χώρος για τη χαρά και χρόνος για την απόλαυση. Κι αν τώρα σου ζητούσα να πεις δυο λόγια για τη ζωή σου, να μου έλεγες πως έζησες με ψυχική γαλήνη και ένιωσες την ομορφιά της ζωής!