Συνεταιρισμός πρότυπο

Με αφορμή το προηγούμενο άρθρο από από αυτή εδώ τη στήλη για το εργοστάσιο παραγωγής φυσικού χυμού ροδιού στην πατρίδα μου τον Πύργο, κάποιοι φίλοι μού εξέφρασαν τα παράπονά τους (κοινώς μου την έπεσαν!), χαρακτηριζόντας με τοπικιστή. Τόσο καιρό μου είπαν είχες αναφορά σου το αξεπέραστης ποιότητας ελαιόλαδο, τώρα θα μας τρελάνεις με το χυμό ροδιού; Για να σας αποδείξω ότι δεν ισχύουν όλα αυτά, σήμερα θα ασχοληθώ με μια άλλη περιοχή της Ελλάδας, και συγκεκριμένα το Βελβεντό Κοζάνης.

Ο λόγος είναι ο Αγροτικός Συνεταιρισμός ΑΣΕΠΟΠ, ο οποίο κλείνει το 2017 100 χρόνια ζωής. Ιδρύθηκε το 1917 και όλα αυτά τα χρόνια εφαρμόζει με επιτυχία το ρητό «η ισχύς εν τη ενώσει» γιατί, όπως λέει στο «Βήμα» ο πρόεδρος του Συνεταιρισμού Νίκος Κουτλιάμπας, «είδαμε στην πράξη ότι αυτό δουλεύει! Και πρέεπι να δουν σε όλη την Ελλάδα ότι αν δεν υπάρχουν συλλογικές δομές, δεν θα υπάρξει ποτέ παραγωγική ανασυγκρότηση.»
Ο Νίκος Κουτλιάμπας είναι σήμερα 31 ετών και ανέλαβε πρόεδρος του Συνεταιρισμού το 2004 σε ηλικία 20 ετών. Μαζί με μια ομάδα νέων αγροτών από το Βελβεντό Κοζάνης, την κωμόπολη των 3.500 κατοίκων, εκτίμησαν ότι ο διάσημος για τα ροδάκινα και τα νεκταρίνια Συνεταιρισμός τους, έπρεπε να αναζητήσει νέους δρόμους σε παρθένες αγορές.
Σήμερα, 12 χρόνια αργότερα και παρά την οικονομική ύφεση, ο συνεταιρισμός, όσο περίεργο και αν ακούγεται, δεν έχει τραπεζικά «βαρίδια» και είναι οικονομικά υγιής, διατηρώντας κύκλο εργασιών ο οποίος κυμαίνεται την τελευταία τριετία από 12 ως και 15 εκατ. ευρώ. Αλλωστε ποτέ στα 99 χρόνια λειτουργίας του δεν βρέθηκε χρεωμένος. Επιβίωσε και στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής ή του Εμφυλίου, οπότε, όπως λένε σήμερα τα 400 μέλη του, δεν θα κολλήσει στα λασπόνερα της κρίσης. Ακόμη και το εμπάργκο στα τρόφιμα που έχει επιβάλει η Μόσχα στη Δύση ξεπεράστηκε, παρότι περισσότερες από τις μισές εξαγωγές του ΑΣΕΠΟΠ Βελβεντού κατευθύνονταν στη ρωσική αγορά.
«Ο τρόπος που οργανωθήκαμε, από την αρχή ως το τέλος, δηλαδή από το πώς θα παράγει ένας παραγωγός-μέλος μας ως το πώς θα πουληθεί το προϊόν του, είναι που μας κράτησε όρθιους» επισημαίνει στο «Βήμα» ο 43χρονος σήμερα τεχνολόγος – γεωπόνος κ. Κουτλιάμπας.
Ο συνεταιρισμός διαχειρίζεται την παραγωγή για λογαριασμό των αγροτών. Τους κατευθύνει και ελέγχει τι θα καλλιεργήσουν, ποια ποικιλία θα βάλουν, πώς θα καλλιεργήσουν, αν και πώς θα προχωρήσουν στη φυτοπροστασία και στη λίπανση – οι οδηγίες αποστέλλονται με SMS – και πάντα με συνταγή από τη φυτοϋγειονομική υπηρεσία του συνεταιρισμού.
Οι αγρότες-μέλη προμηθεύονται τα φυτοφάρμακα και τα λιπάσματα από την αποθήκη του συνεταιρισμού σε χονδρική τιμή και με πίστωση ενός έτους ώστε να μην εξαναγκάζονται σε τραπεζικό δανεισμό. Μάλιστα, από το κεφάλαιο κίνησης του συνεταιρισμού τα μέλη μπορούν να δανείζονται κονδύλια για αγορά κτημάτων ή για άλλη επένδυση.
Σήμερα η αγροτική απασχόληση δίνει κίνητρα στους νέους ανθρώπους να παραμείνουν στο χωριό. Ο πληθυσμός του παραμένει σχεδόν ο ίδιος από το 1928. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ΑΣΕΠΟΠ Βελβεντού είναι ο συνεταιρισμός με τους πιο νέους αγρότες στην Ελλάδα – μέσος όρος ηλικίας κάτω των 45 ετών.
Οι πρώτες εξαγωγές – κυρίως ροδάκινα αλλά και φράουλες – ξεκινούν δειλά-δειλά στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Τα τελευταία χρόνια όμως ο συνεταιρισμός αποκτά κυρίως εξαγωγικό προσανατολισμό καθώς το ήμισυ των προϊόντων του κατευθύνεται σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης και μετά το ρωσικό εμπάργκο σε περιοχές της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. «Δεν στέλνουμε μεγάλες ποσότητες αλλά καλή ποιότητα και παίρνουμε καλές τιμές» υπογραμμίζει ο κ. Κουτλιάμπας. Οπως αναφέρει, η ποιότητα είναι το όπλο κατά των ισπανών, ιταλών και τούρκων ανταγωνιστών, οι οποίοι στηρίζονται στις τεράστιες ποσότητες που παράγουν.
«Βγάλαμε από πάνω μας το κράτος και ίσως ήταν η καλύτερη κίνηση που κάναμε ποτέ. Με τις δικές μας δυνάμεις προχωρήσαμε όπως θα έπρεπε. Αλλωστε το ροδάκινο δεν επιδοτήθηκε ποτέ. Αυτός ήταν ένας λόγος που προχωρήσαμε με τον συνεταιρισμό. Οι επιδοτήσεις ήταν και η αιτία που διαλύθηκαν άλλοι συνεταιρισμοί» σημειώνει, επισημαίνοντας ότι έτσι χάθηκαν η ζάχαρη και ο καπνός και έφτασε να κινδυνεύει η παραγωγή προϊόντων όπως η ελιά και τα εσπεριδοειδή.
«Εγιναν εγκλήματα τις εποχές των παχιών αγελάδων και οδήγησαν τον αγροτικό κόσμο εκτός παραγωγής. Το μοναδικό έσοδο εδώ και χρόνια για τους παραγωγούς ήταν οι επιδοτήσεις» υπογραμμίζει.
Με σημαία την ποιότητα των προϊόντων, η οποία ενισχύεται από το μικροκλίμα της περιοχής – στα δυτικά του χωριού κυλάει ο Αλιάκμονας -, ο συνεταιρισμός καταφέρνει να σταθεί στις ξένες αγορές. Χρειάστηκε όμως πολύς κόπος για να αποκατασταθεί το «κακό» όνομα που είχαν αποκτήσει τα ελληνικά προϊόντα στα χρόνια της δεκαετίας του 1980, όταν αλλεπάλληλες παρτίδες επιστρέφονταν ως ακατάλληλες η μία μετά την άλλη από το εξωτερικό. Τα τελευταία χρόνια βγήκε έξω από τα στενά σύνορα της Κοζάνης. Συνεργάζεται με έναν συνεταιρισμό στον Τύρναβο ο οποίος παράγει κυρίως αχλάδια, με αγρότες από τη Σκάλα Λακωνίας που καλλιεργούν υπερπρώιμα ροδάκινα και με μια ομάδα μηλοπαραγωγών από την Καστοριά με σύνολο παραγωγής 2.000 τόνους, οι οποίοι προστίθενται στους 12.000 τόνους ροδάκινων και νεκταρινιών που παράγονται στον Βελβεντό.
Αυτή είναι η καλή πλευρά της Ελλάδας. Η πλευρά της συνεργασίας, της παραγωγής, της δημιουργίας.