…το σταφιδοχώρι Γρηγόρι της ορεινής Αιγιαλείας, επιμένει να καλλιεργεί τον πάλαι ποτέ μαύρο χρυσό, την μαύρη κορινθιακή σταφίδα, παρά τις δυσοίωνες προβλέψεις για το μέλλον της. Βρεθήκαμε λοιπόν μετά συζύγων, ο συμμαθητής μου γεωπόνος Ανδρέας Βαρώτσος κι εγώ, φιλοξενούμενοι του κοινού μας φίλου και συμμαθητή Δήμου Ηλιόπουλου, ναυπηγού και ιδιοκτήτη των πολυτελών καταλυμάτων με πισίνα Primavera & Panoprima Villas, στα Σελιανίτικα Αιγιαλείας, για να παραστούμε στο 27ο Φεστιβάλ Σταφίδας του «Γαλατικού χωριού» Γρηγόρι.
Το φεστιβάλ οργανώνεται ανελλιπώς εδώ και 27 χρόνια από τον «Φιλοπροοδευτικό Σύλλογο Γρηγόρι», στον οποίο ηγείται ο άοκνος και πολυπράγμων Γρηγόρης Φαρμακόπουλος. Ως ιδρυτικά μέλη λοιπόν του «Ομίλου Φίλων Σταφίδας» με έδρα τον Πύργο Ηλείας, βρεθήκαμε τιμητικά προσκεκλημένοι στο φεστιβάλ με κύριο ομιλητή τον Αντιπρόεδρο του Ομίλου Ανδρέα Βαρώτσο.
Το Γρηγόρι είναι ένα ωραίο χωριό της ορεινής Αιγιαλείας σε υψόμετρο 500 μέτρων, με απαράμιλλη θέα στον Κορινθιακό που με την νυχτερινή αύρα του δρόσιζε όλους τους πανηγυριώτες κάτω από τον μεγάλο πλάτανο της πλατείας. Το χωριό έχει σχολείο, αλλά κι αυτό ακολούθησε τη μοίρα όλων των χωριών της Ελλάδας λόγω υπογεννητικότητας και έκλεισε. Τα λίγα παιδιά του χωριού πηγαίνουν σε σχολεία των Σελιανίτικων ή του Αιγίου. Η κύρια καλλιέργεια των κατοίκων είναι η μαύρη Κορινθιακή σταφίδα ή μαυρομάτα και οι ελιές. Λόγω της χαμηλής τιμής της σταφίδας, που καλύπτει δεν καλύπτει τα καλλιεργητικά έξοδα, το χωριό έχει αρχίσει να φθίνει ακολουθώντας την μοίρα όλων των σταφιδοχωριών της βορειοδυτικής Πελοποννήσου. Γιορτή της σταφίδας γινόταν πριν τριάντα χρόνια και στα Κρέσταινα Ηλείας με πολύ μεγάλη συμμετοχή κόσμου, αλλά με την μείωση της παραγωγής σταφίδας σταμάτησε, ενώ το Γρηγόρι επιμένει και μπράβο του.
Πριν το 1920, η σταφίδα ήταν το κύριο εξαγωγικό προϊόν της χώρας και στα έσοδα αυτής οφείλονται τα νεοκλασικά κτήρια που θαυμάζουμε στην Καλαμάτα, στον Πύργο, στην Πάτρα, στο Αίγιο, Δερβένι και Ζάκυνθο. Όλη η οικονομία των παραπάνω πόλεων είχε ως γενεσιουργό δύναμη την καλλιέργεια της σταφίδας. Όταν η σταφίδα είχε πολύ υψηλή τιμή, τέλη 19ου αιώνα, έγινε σε αυτές τις περιοχές μονοκαλλιέργεια. Δεν έμεινε ελιά για ελιά και κανένα δενδροπερίβολο. Στις μέρες μας έκλεισε ένας εκατονταετής κύκλος. Η σταφίδα «ξεκουρβουλώνεται» και μπαίνουν ελιές. Υπήρξε υπερπαραγωγή και δυσκολία στην διάθεση του προϊόντος.
Μετά από μεγάλες κινητοποιήσεις που είναι γνωστές ως «σταφιδικό ζήτημα», δημιουργήθηκε ο «Αυτόνομος Σταφιδικός Οργανισμός ή ΑΣΟ» για να κάνει παρεμβατική πολιτική στο εμπόριο και στην τιμή της σταφίδας. Οι κρατικές χρηματοδοτήσεις και τα έσοδα του ΑΣΟ δημιούργησαν στις «σταφιδουπόλεις» που προανέφερα τεράστια ακίνητη αστική περιουσία πολλών εκατομμυρίων Ευρώ με σημερινές τιμές. Όλη αυτή η περιουσία μετά την διάλυση του ΑΣΟ από την κυβέρνηση Σημίτη, μεταβιβάστηκε στην ΣΚΟΣ (Συνεταιριστική Κορινθιακής Σταφίδας) που όχι μόνο διαχειρίζεται αδιαφανώς αλλά και δεν τηρεί βάσει του καταστατικού της τις υποχρεώσεις της για την προαγωγή και προώθηση της κορινθιακής. Αν πάτε σήμερα στην παραλία Αιγίου, θα δείτε ένα σκηνικό που θυμίζει δυστοπικές ταινίες καταστροφής. Το κυρίως φάντασμα είναι τα κουφάρια του εργοστασίου χαρτοποιίας Λαδόπουλου και μετά τα κτήρια του ΑΣΟ. Είναι να κλαις όχι τόσο για την κατάντια των κτηρίων όσο για τους διοικήσαντες και διοικούντες την πόλη και την ευρύτερη Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας. Και στον Πύργο δεν πάμε πίσω, τα ίδια και χειρότερα…
Σήμερα στην σταφίδα απασχολούνται περίπου 6.000 οικογένειες και η παραγωγή είναι κάτω των 30.000 τόνων έναντι των 140.000 τόνων της δεκαετίας του 1990. Όλοι λένε ότι η σταφίδα δεν έχει τιμή, αλλά δεν εξηγούν τον λόγο. Επειδή έχω μεγαλώσει από την σταφίδα, όπως και οι άλλοι συμμαθητές μου, νομίζω ότι δικαιούμαι να έχω μια κάπως έγκυρη άποψη για το πρόβλημα.
Στο τέλος του 20ου αιώνα η σταφιδοκαλλιέργεια δέχτηκε μεγάλο χτύπημα λόγω των επιδοτήσεων της ΕΕ που άκριτα δεχτήκαμε εκείνη την εποχή. Οι αγρότες από καλλιεργητές έγιναν ξύστες. Έπαιρναν στο καφενείο τα λεγόμενα «στρεμματιάτικα» καλλιεργούσαν δεν καλλιεργούσαν. Αυτό είχε ως συνέπεια την εγκατάλειψη της καλλιέργειας και μαζί και του ενδιαφέροντος για την προώθηση του προϊόντος. Τότε λοιπόν πλάκωσαν στην αγορά τα λεγόμενα berries, cranberry, blueberry και μπούλμπερη… Για την σταφίδα κανείς δεν ενδιαφέρθηκε να την κάνει trendy προϊόν ώστε να έχει ζήτηση και ως εκ τούτου τιμή και ανάπτυξη της καλλιέργειας. Μας λένε στις διαφημίσεις ότι τα berries έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες και διάφορες άλλες «τρίχες» αλλά κανένα από αυτά δεν έχει παρουσιάσει επιστημονικά δεδομένα για την διατροφική του αξία που έχει η σταφίδα από το ΕΚΠΑ και το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο.
Ως όμιλος λοιπόν, όπως είπε και στην ομιλία του ο αντιπρόεδρος Α. Βαρώτσος, έχουμε κάνει προσπάθειες για θεσμικές παρεμβάσεις από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης για να τονώσουμε την καλλιέργεια. Το θέμα είναι ότι όλοι ακούνε, υπόσχονται, αλλά συνέχεια δεν υπάρχει. Πήγαμε στον Αυγενάκη, τα άκουσε με ενδιαφέρον, δώσαμε υπομνήματα, έγινε ανασχηματισμός και φτου από την αρχή. Δεν υπάρχει μια συνέχεια γραφειοκρατική στο Υπουργείο ώστε να μπορούμε να μιλάμε. Τώρα πρέπει να ξαναπάμε στο νέο Υπουργό με τα ίδια αιτήματα…
Να σημειώσω ότι σήμερα η σταφιδοκαλλιέργεια σε σύγχρονους σταφιδαμπελώνες, εξαιρουμένου του τρύγου, μπορεί να γίνει από δύο άτομα για έκταση εκατό στρεμμάτων. Λίγο μεγαλύτερες είναι οι απαιτήσεις αν είναι βιολογική καλλιέργεια. Αν δηλαδή ο παραγωγός έβγαζε ένα κέρδος 10% τότε θα ήταν μια ελκυστική καλλιέργεια γιατί εκτός των άλλων ο παραγωγός είναι κύριος του εαυτού του και δεν εξαρτάται από κανέναν εργοδότη ούτε από ωράρια κτλ.
Στα γρήγορα θα σας αναφέρω μερικές από τις διαπιστωμένες σε επιστημονικά εργαστήρια ιδιότητες της σταφίδας. Είναι αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδης και αντικαρκινική λόγω της ουσίας ρεσβερατρόλης. Έχει αναλογία καλίου περισσότερη της μπανάνας. Αντί λοιπόν να τρώμε μπανάνα στο γυμναστήριο καλύτερη είναι μια χούφτα σταφίδα. Έχει καρδιοπροστατευτική δράση λόγω μείωσης της αρτηριακής πίεσης, είναι ανεκτή στους διαβητικούς, προφυλάσσει στα αρχικά στάδια από Πάρκινσον και Αλτσχάιμερ. Το καλύτερο πρωϊνό που τηρώ από το 2004 είναι ένα γιαουρτάκι, μια κουταλιά της σούπας σταφίδα και ένα ακτινίδιο. Περιέχονται πρωτεΐνες από γιαούρτι, σάκχαρα για ενέργεια από τη σταφίδα και βιταμίνες όπως C από το ακτινίδιο. Σημειωτέο ότι το ακτινίδιο δεν αφήνει να πέσει το ζάχαρο κάτω από τα όρια και έτσι δεν πεινάμε τουλάχιστον μέχρι τις 3 το μεσημέρι. Δηλαδή μια σπουδαία δίαιτα.
Έτσι λοιπόν με την πανσέληνο να μας παρακολουθεί από ψηλά, κάτω από τον μεγάλο πλάτανο και όχι κάτω από την βελανιδιά (δρυ), εμείς οι Γαλάτες του Γρηγόρι φάγαμε γουρνοπούλα και όχι αγριογούρουνο, ήπιαμε μπύρες από κουτάκια και όχι από βαρέλια, χορέψαμε με αρχηγό τον Αστερίξ τον Γρηγόρη, αλλά όμως δεν δέσαμε τον Κακοφώνιξ του συγκροτήματος στον πλάτανο και μας τραγούδησε διάφορα τραγούδια προσπαθώντας να μιμηθεί τον πατριώτη μου τον πλανητάρχη τον Τάσο Μπουγά.
Καλό καλοκαίρι, παιδιά του Γρηγορίου και σε εσάς φίλοι αναγνώστες.
ΥΓ. Εκεί που θα είστε αραχτοί σε καμιά ξαπλώστρα ή κάτω από κανένα πλάτανο, πάρτε και διαβάστε το βιβλίο «Τα Πριμαρόλια» που έχει γράψει η Πατρινιά Αθηνά Κακούρη. Έχει, με πυρήνα το εμπόριο σταφίδας, ηθογραφία, ίντριγκες, έρωτες, απάτες, ρομαντισμό, εμπορικές πράξεις και την δυνατότητα να σας ταξιδέψει στην Πάτρα των τελών του 19ου αιώνα τότε που ανθούσε το εμπόριο σταφίδας. Τότε θα καταλάβετε γιατί μιλάμε.