Η Νικολένα Καλαϊτζάκη – Ζούνη είναι Ιστορικός και Κριτικός της Τέχνης, Επιμελήτρια Εκθέσεων και Δημοσιογράφος. Σπούδασε Ιστορία & Αρχαιολογία στην Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με ειδίκευση στην Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης Στη συνέχεια, έλαβε εξειδικευμένες επιμορφώσεις στην Πολιτιστική Επιχειρηματικότητα, στη Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων
(ΕΚΠΑ) και στο Art-Therapy / Θεραπεία μέσω της Τέχνης (Πανεπιστήμιο Αιγαίου). Είναι κάτοχος του μεταπτυχιακού προγράμματος Σύγχρονες Δημοσιογραφικές Σπουδές του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, ενώ σήμερα, ολοκληρώνει έναν δεύτερο κύκλο μεταπτυχιακών σπουδών στην Ειδική Αγωγή στο Frederick University of Cyprus.Έχει διακριθεί για την πλούσια δράση της στο πεδίο της σύγχρονης ελληνικής εικαστικής σκηνής
αναπτύσσοντας συνεργασίες με καταξιωμένους καλλιτέχνες, αλλά και νεότερους, απόφοιτους των Σχολών Καλών Τεχνών της Ελλάδας και του εξωτερικού. Έχει εργαστεί ως επιμελήτρια εκθέσεων σε σημαντικούς πολιτισμικούς φορείς, μουσεία, οργανισμούς και φεστιβάλ σύγχρονης τέχνης της χώρας (Μουσείο Μπενάκη, Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά, Κέντρο Έρευνας – Μουσείο Τσιτσάνη, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Φλώρινας, Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Αλίμου, Δημοτική Πινακοθήκη Αμαρουσίου, Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών Τσιχριτζή, Κέντρο Τέχνης Καστέλας, Φεστιβάλ Δρόμοι Πολιτισμού Αργολίδας, Athens Biennale, Art-Athina, Art-Thessaloniki κ.ά.), ενώ έχει επιμεληθεί πλήθος εκθέσεων σε γνωστές γκαλερί της Αθήνας, και της
χώρας, ευρύτερα.Το 2021 εκπροσώπησε την Ελλάδα στο διεθνές Φεστιβάλ Σύγχρονης Τέχνης Trento Art Festival. Έχει διατελέσει εκλεγμένο μέλος του συλλόγου «Φίλοι του Αρχαιολογικού Μουσείου,Αρχαιολογικών Χώρων και Μνημείων Πειραιά» ενώ από το 2019 είναι μέλος της AICA Ελλάδος
(Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Τέχνης). Προσεχώς θα κυκλοφορήσει η πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο «Κόκκινες Λέξεις» από τις Εκδόσεις Νίκας.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΜΑΙΡΗ ΓΚΙΩΝΗ – ΛΑΡΕΝΤΖΑΚΗ
«ΠΑΛΜΟΣ»: Σε ποιο περιβάλλον μεγαλώσατε και πώς ήταν τα παιδικά σας χρόνια;
ΝΙΚΟΛΕΝΑ ΚΑΛΑΪΤΖΑΚΗ –
ΖΟΥΝΗ: Μεγάλωσα στον Πειραιά,στην Καστέλλα. Είχα την ευλογία ως παιδί να έχω δύο γονείς που βρίσκονταν πάντα στο πλευρό μου δίνοντας μου αγάπη, υποστήριξη και ελευθερία, ώστε να μπορώ να διεκδικώ τα όνειρα και τις επιθυμίες μου.Με μητέρα εικαστικό και πατέρα συλλέκτη, μεγάλωσα σε καλλιτεχνικό περιβάλλον, αλλά και βρέθηκα σε καλλιτεχνικό περιβάλλον, μιας που η πεθερά μου έμελλε να είναι η πρω-
τοπόρος της Γεωμετρικής Αφαιρετικής Τέχνης στην Ελλάδα και το εξωτερικό, Όπυ Ζούνη. Μια ζωή, λοιπόν, μέσα στην Τέχνη!
«Π»: Συνδυάσατε την Ιστορία της Τέχνης και τις Επιμέλειες Εκθέσεων με την Δημοσιογραφία. Μιλήστε μας για το έργο του Τεχνοκριτικού και Επιμελητή.
Ν.Κ.Ζ.: Σπούδασα Ιστορία και Αρχαιολογία στην Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με ειδίκευση στην
Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης.Στη συνέχεια, έλαβα εξειδικευμένες επιμορφώσεις στην Πολιτιστική Επιχειρηματικότητα, στην Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων και στο Art-Therapy. Είμαι κάτοχος του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών Σύγχρονες Δημοσιογραφικές Σπουδές
του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, ενώ σήμερα ολοκληρώνω έναν δεύτερο κύκλο μεταπτυχιακών σπουδών στην Ειδική Αγωγή
(Frederick University of Cyprus). Έχω εργαστεί ως Ιστορικός Τέχνης και Επιμελήτρια Εκθέσεων σε σημαντικούς πολιτισμικούς φορείς,
μουσεία, πινακοθήκες,φεστιβάλ σύγχρονης τέχνης και γκαλερί της χώρας. Η μεγάλη μου αγάπη είναι η διοργάνωση εικαστικών εκθέσεων καθώς και η
συγγραφή τεχνοκριτικών κειμένων και άρθρων αναφορικά με διάφορα ζητήματα Τέχνης που δημοσιεύονται σε καταλόγους εκθέσεων, αλλά και
στον ηλεκτρονικό και έντυπο τύπο.
«Π»: Τι είναι η Τέχνη για εσάς;
Ν.Κ.Ζ.: Είναι η καθημερινότητά μου! Ένας τρόπος ζωής που έχω επιλέξει να ζω και που είναι πλήρως συμβατός με τον ψυχισμό μου! Η Τέχνη είναι μέσο έκφρασης, σκέψης, προβληματισμού, πρόσληψης και αντίληψης και ερμηνείας των πραγμάτων, μέσο παραγωγής, εσωτερίκευσης και εξωτερίκευσης των σκέψεων και των συναισθημάτων,μέσο αυτοανακάλυψης, επικοινωνίας,θεραπείας και κάθαρσης που ερεθίζει και ενίοτε αντανακλά το φαντασιακό
μας και που έχει, μεταξύ άλλων, ρόλο ψυχοεκπαιδευτικό, ψυχαγωγικό και κοινωνικοπολιτικό.
«Π»: Ποια η δική σας φιλοσοφική αντίληψη όσον αφορά στις Τέχνες σήμερα;
Ν.Κ.Ζ.: Η Τέχνη, στις διάφορες εκφάνσεις της, αποτελούσε ανέκαθεν έναν ενεργό, ζωντανό πυρήνα που διαμορφώνεται και εξελίσσεται σύμφωνα με τις συνθήκες του κοινωνικού και ιστορικού συγκειμένου εντός του οποίου ζουν και λειτουργούν τα άτομα. Στην εποχή μας, παρατηρεί-
ται μια ιδιαίτερη άνθιση των Τεχνών,είτε πρόκειται για εικαστικές και παραστατικές τέχνες, είτε για ερμηνευτικές, είτε για λογοτεχνία και
μουσική… Ίσως επειδή οι άνθρωποι αναζητούν κάτι το παραπάνω για να μπορούν να είναι ευτυχισμένοι και αυτό «το κάτι» το βρίσκουν μόνο
μέσα στην Τέχνη, είτε ως «παραγωγοί» καλλιτέχνες, ηθοποιοί και συγγραφείς, είτε ως θεατές, ακροατές και αναγνώστες.
«Π»: Ως Ιστορικός Τέχνης και Επιμελήτρια Εκθέσεων, ποιό είναι το αντικείμενο της εργασίας σας; Ποιες δεξιότητες απαιτούνται;
Ν.Κ.Ζ.: Αντικείμενο της εργασίας μου αποτελεί η συγγραφή τεχνοκριτικών κειμένων αναφορικά με την εικαστική εργασία καταξιωμένων, αλλά
και νεότερων εικαστικών δημιουργών, καθώς και η επιμέλεια (διοργάνωση) εικαστικών εκθέσεων σε διάφορους χώρους Τέχνης και Πολιτισμού. Για να μπορέσει να ασκήσει κανείς το επάγγελμα του Ιστορικού Τέχνης και Επιμελητή προαπαιτούμενο είναι να έχει πραγματοποιήσει
πανεπιστημιακού επιπέδου σπουδές στο πεδίο της Ιστορίας της Τέχνης και της Επιμέλειας Εκθέσεων, και να έχει επιπρόσθετα καλλιεργήσει ποικίλου τύπου δεξιότητες, παραδείγματος χάριν: οργανωτικές, συντονιστικές, επικοινωνιακές, κοινωνικές, ενώ θα πρέπει να επιμορφώνεται συνεχώς στον τομέα του και να παρακολουθεί σαν επάγρυπνος παρατηρητής τις εξελίξεις στα διάφορα καλλιτεχνικά γεγονότα της εποχής του, τα οποία εμπλουτίζουν με νέα γνώση και συνεχώς διαπλάθουν το αισθητικό του κριτήριο οξύνοντας ταυτόχρονα την κριτική του ικανότητα.
«Π»: Επιμελείστε εκθέσεις: ποιός ο ρόλος σας και τα καθήκοντά σας;
Ν.Κ.Ζ.: Ποικίλοι είναι οι ρόλοι και τα καθήκοντα που συνοδεύουν το επάγγελμα του ανεξάρτητου Επιμελητή. Η σύλληψη της «ιδέας», της θεματικής, δηλαδή, της έκθεσης, και του πλαισίου ανάπτυξης της, η συγγραφή του κειμένου τεκμηρίωσης, η επιλογή του εκθεσιακού χώρου, η επιλογή των καλλιτεχνών και των έργων, αλλά και το στήσιμό τους στον εκθεσιακό χώρο όπως και η προώθηση του διαφημιστικού υλικού της έκθε-
σης στα διάφορα Social Media και ΜΜΕ προς γνωστοποίηση της στο κοινό χαρακτηρίζουν την επιμελητική εργασία. Πέραν αυτού, ο Επιμελητής συνεργάζεται με τους υπεύθυνους των χώρων, καθώς και με άλλους επαγγελματίες όπως: γραφίστα, φωτογράφο, εικονολήπτη, τυπογράφο,
δημοσιογράφους… Γενικότερα, θα έλεγα, πως ο Επιμελητής είναι ο πρωταρχικός εμπνευστής και ο γενικός «ενορχηστρωτής» μιας εικαστικής έκ-
θεσης, ο οποίος αφήνει – και αυτός -πέραν φυσικά των εικαστικών δημιουργών και των έργων τους, την δική του σφραγίδα, το δικό του αποτύπωμα σε αυτήν.
«Π»: Πώς ορίζεται η δράση σας στον χώρο του Πολιτισμού;
Ν.Κ.Ζ.: Οι Εικαστικοί Επιμελητές λειτουργούμε ως βοηθητικοί συνεργάτες, και σύμβουλοι συχνά, των καλλιτεχνών συμβάλλοντας στην
ανάδειξη και την προβολή των ίδιων και της εικαστικής εργασίας τους. Μέσω της εργασίας μας χτίζουμε γέφυρες επικοινωνίας μεταξύ καλλιτεχνών και κοινού, δημιουργώντας γόνιμες συνθήκες για την εξωστρέφεια των έργων τους, μέσω της έκθεσής τους στο ευρύ κοινό.
«Π»: Είστε πολυπράγμων, δραστήρια και μητέρα ενός μικρού παιδιού. Χρόνο για εσάς έχετε;
Ν.Κ.Ζ.: Πράγματι είμαι επιφορτισμένη με πολλαπλούς ρόλους, όπως άλλωστε και οι περισσότερες γυναίκες της σύγχρονης εποχής. Προσπαθώ να ισορροπώ μεταξύ της επαγγελματικής μου ζωής και των προσωπικών μου φιλοδοξιών και στόχων και των ρυθμών μιας οικογένειας με ένα μικρό παιδί που χρειάζεται φροντίδα, χρόνο και αφοσίωση. Η καθημερινότητά μου είναι αρκετά απαιτητική και σίγουρα δεν έχω την ελευθερία του χρόνου που είχα παλαιότερα, όμως προσπαθώ να ξεκλέβω χρόνο και για μένα!
«Π»: Είναι υποστηρικτικό το περιβάλλον σας;
Ν.Κ.Ζ.: Το περιβάλλον μου είναι πολύ υποστηρικτικό, δεδομένου ότι όπως προανέφερα ανωτέρω, μεγάλωσα σε καλλιτεχνική οικογένεια,
αλλά και βρέθηκα σε καλλιτεχνική οικογένεια, μιας που ο σύζυγος μου, Γιάννης, είναι γιος της αείμνηστης εικαστικού, Όπυς Ζούνη. Επομένως,
πέραν της μητέρας μου, Ειρήνης Μονομμάτου, που είναι εικαστικός, και ο σύζυγός μου απολαμβάνει την εργασία μου και συχνά, μάλιστα, με βοηθάει με την ανάρτηση των έργων στους εκθεσιακούς χώρους!
«Π»: Πώς βλέπετε σήμερα την σύγχρονη Τέχνη;
Ν.Κ.Ζ.: Ο κάθε καλλιτέχνης εκφράζεται μέσα από τον δικό του τρόπο και προβάλλει στην εικαστική εργασία του την δική του αισθητική.
Εγώ παρατηρώ, μαθαίνω, προβληματίζομαι και εξελίσσομαι μαζί τους – και εξαιτίας τους.
«Π»: Ποιους καλλιτέχνες Έλληνες ή ξένους θαυμάζετε;
Ν.Κ.Ζ.: Αρχικά, θαυμάζω όλους τους σύγχρονους καλλιτέχνες της εποχής μου που είναι ενεργοί, παθιασμένοι με την δουλειά τους και εξελισσόμενοι. Από τους καταξιωμένους διάσημους καλλιτέχνες που οι περισσότεροι γνωρίζουμε, καθώς άφησαν το μοναδικό αποτύπωμα τους στην Ιστορία της Τέχνης, θα έλεγα από Έλληνες: την Όπυ Ζούνη, τον Γιάννη Κουνέλλη, τον Αλέξη Ακριθάκη, τον Γιάννη Μόραλη και τον
Νίκο Χατζηκυριάκο – Γκίκα και από ξένους: τον Marc Chagall (μεγάλη αγάπη!), τον Amedeo Modigliani, την Frida Kahlo, τον Pablo Picasso και εννοείται τον Vincent van Gogh.
«Π»: Ποιες δυσκολίες συναντάτε στον χώρο που κινείστε;
Ν.Κ.Ζ.: Η μοναδική δυσκολία που εντοπίζω είναι η κατά περίπτωση (αν και δεν συμβαίνει ευτυχώς συχνά!) έλλειψη καλής επικοινωνίας και θετι-
κού συνεργατικού κλίματος, είτε με εικαστικούς, είτε με άλλα άτομα του χώρου.
«Π»: Μιλήστε μας για τις συνεργασίες σας. Ποια ξεχωρίζετε;
Ν.Κ.Ζ.: Θυμάμαι πάντα με αγάπη και αναπόληση τον καιρό που εργάστηκα στο Μουσείο Μπενάκη. Έπειτα τα χρόνια που ήμουν Επιμελήτρια στο
Κέντρο Τέχνης Καστέλλας, γιατί από εκεί ξεκίνησαν όλα (με τις επιμέλειες, εννοώ). Όμως πιο πολύ, μου άρεσε που τόλμησα να ρισκάρω και να ξεκινήσω μόνη μου, χωρίς καμία βοήθεια, τις επιμέλειες εκθέσεων ως ανεξάρτητη Επιμελήτρια, 12 χρόνια πριν. Ξεχωρίζω πολλές συνεργασίες μου, πάντα με καλλιτέχνες που είναι ευγενικοί και ισορροπημένοι και αφοσιωμένοι στην εικαστική εργασία και την εξέλιξη τους, είτε είναι ανερχόμενοι, είτε ήδη καταξιωμένοι. Από εκθέσεις μου, η αγαπημένη μου είναι η έκθεση: «Rebetikα» που είχα επιμεληθεί στο Μουσείο Τσιτσάνη στα Τρίκαλα, καθώς αγαπώ το ρεμπέτικο τραγούδι!
«Π»: Το κοινό μετά τις απανωτές οικονομικές κρίσεις, επισκέπτεται τις γκαλερί;
Ν.Κ.Ζ.: Οι περισσότεροι που γνωρίζω εκτιμούν την Τέχνη και την θαυμάζουν! Υπάρχει φιλότεχνο κοινό, αρκετά μεγάλο, όπως και κίνηση στους διάφορους χώρους Τέχνης!
«Π»: Ποια είναι η κατάσταση των ιδιωτικών και δημόσιων Μουσείων μας; Ποιο θεωρείτε απαραίτητο να έχουμε επισκεφτεί;
Ν.Κ.Ζ.: Όλα τα Μουσεία αποτελούν θεματοφύλακες των παραδόσεων και της ιστορικής μας μνήμης και είναι πολύτιμα. Ξεχωρίζω το Μουσείο της Ακρόπολης, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και το Μουσείο Μπενάκη.
«Π»: Θα κυκλοφορήσει προσεχώς η πρώτη ποιητική σας συλλογή με τίτλο «Κόκκινες λέξεις» από τις εκδόσεις Νίκας. Τι πραγματεύεται;
Ν.Κ.Ζ.: Ο έρωτας, ο θάνατος, η ζωή, η φιλία, η αγνότητα, η βιαιότητα του πολέμου, η ασθένεια, οι οικογενειακές σχέσεις και το υπαρξιακό
κενό, αλλά ο ρόλος της Τέχνης και της Ποίησης στην σύγχρονη εποχη αποτελούν ζητήματα που απασχολούν εμένα και τα ποιήματα μου.
«Π»: Τι είναι η Ποίηση για εσάς;
Ν.Κ.Ζ.: Μπορεί να ακουστεί κάπως …μελό, ίσως και φιλόδοξο, όμως για μένα, η Ποίηση είναι η
«φωνή της καρδιάς μου». Είναι τα βιώματα και τα τραύματα μου, το παιδί μέσα μου που παλεύει να γίνει ένας ισορροπημένος ενήλικας. Οι
χαρές και οι λύπες μου όλες μαζί, τα εκφρασμένα, τα καταγεγραμμένα και τα κρυμμένα συναισθήματα μου – και η αγάπη που δίνω και παίρνω ή που
φυλάω βαθιά σαν αλήθεια, σαν ενοχή, σαν προσευχή και μυστικό. Είναι οι σκέψεις, οι προβληματισμοί, οι επιθυμίες, τα όνειρα, τα ιδανικά, ο
ρεαλισμός και η φαντασία μου.
«Π»: Τι σας θλίβει;
Ν.Κ.Ζ.: Πολλά δυστυχώς… Η κακία, η αδικία, η φτώχεια και η ανέχεια, η έλλειψη συμπόνιας, ενσυναίσθησης και ανθρωπιάς, ο ανθρώπινος
πόνος, η απώλεια, οι πόλεμοι, τα φτωχά παιδιά, τα πληγωμένα παιδιά, οι κακοποιημένες γυναίκες. Ιδίως τα παιδιά… αυτά που μεγαλώνουν χωρίς
φροντίδα και αγάπη.
«Π»: Τι ετοιμάζετε; Μιλήστε μας για την έκθεση που επιμελείστε με τίτλο «Αιώνια Αγάπη» (17-27 Δε-
κεμβρίου). Πού γίνεται;
Ν.Κ.Ζ.: Η ομαδική εικαστική έκθεση με τίτλο: «ETERNAL LOVE / AΙΩΝΙΑ ΑΓΑΠΗ» παρουσιάζεται στοΒρυσάκι, Χώρος Τέχνης & Δράσης στην Αθήνα (Πλάκα) και θα διαρκέσειέως και τις 27 Δεκεμβρίου 2024. Η έκθεση – όπως προδίδει ο τίτλος της – είναι αφιερωμένη στην «Αγάπη» που αντέχει στον χρόνο υπό όποια μορφή φέρει αυτή. Είτε είναι ερωτική, συντροφική, μητρική, πατρική, αδελφική,φιλική κ.ά. Συμμετέχουν οι εικαστικοί:
Aργυρώ Αλεξοπούλου, Μαρία Ανδρέου, Ειρήνη Αντωνή, Ελένη Αρβανιτάκη, Μαρία Βαμβακίδη, Ευδοκία Γεωργιάδου, Μάγδα Δημούδη, Κώστας Ιωακείμ, Λουκία Κάιλα, Ειρήνη Καουκάκη, Μαρία Καρζή, Μανωλία Κοκολογιάννη, Σελίνα Κρητικού, Δημήτρης Κωνσταντόπουλος, Θάνος Λιάκος, Ελένη Μαντέλλου, Αγάπη Μαντζιώρη, Ανδρέας Μανωλακάκης, Ειρήνη Μονομμάτου, Γιώτα Μπούζα,Μαρία Οικονόμου, Στεφανία Παπατρέζη, Ευθύμιος Πουρνάρας, Νίκη Ρουμπάνη, Έφη Σεϊτανίδου, Ζωή Σπύρου, Αριστοτέλης Τριάντης, Αντώνης Φραντζεσκάκης.
