Ο ψεματιάρης μήνας, ο Απρίλιος

Γράφει η ΓΕΩΡΓΙΑ ΓΟΥΛΑ, Γραφίστρια, Συγγραφέας, Απόφοιτη Σχολής Μ.Ε.Χ.Α. & Λαογραφίας

«Απρίλης με τα λούλουδα και τα τρανά τα ψέματα»…, λέει ο σοφός λαός και όχι άδικα, εφόσον είναι μήνας καλοκαιρίας αλλά και ψευδολογίας! Και να που διανύουμε το δεύτερο Ανοιξιάτικο μήνα κι από πού να αρχίσεις και πού τελειώσεις, τι να πρωτοπείς για τον ολάνθιστο αλλά και λίγο ψεματιάρη Απρίλη!

O Απρίλιος ετυμολογικά προέρχεται από το λατινικό Aprillis, συγκεκριμένα από το ρήμα aperire, που σημαίνει ανοίγω, γιατί ο καιρός ανοίγει, ξεκινά η καλοκαιρία, με το «άνοιγμα» του καιρού «ανοίγουν» και τα λουλούδια, φέρνοντας μαζί του τα χελιδόνια και την Άνοιξη!
Στην αρχαία Ρώμη ο Απρίλιος ήταν μήνας αφιερωμένος στον Απόλλωνα και στην Αφροδίτη. Στη Ρώμη γιόρταζαν τα «Βενεράλια», γιορτή της αγάπης, προς τιμήν της θέας Αφροδίτης. Τα «Μεγαλήσια», γιορτή της μουσικής, προς τιμή της θεάς Κυβέλης.
Τα «Παλίλια», γιορτή των βοσκών, όπου οι κτηνοτρόφοι κρατούσαν κλαδιά δάφνης και με αυτά ράντιζαν το έδαφος με νερό. Το νερό και η φωτιά λειτουργούσε ως εξαγνιστικό μέσο, άναβαν φωτιές πηδούσαν τρεις φορές πάνω από αυτές για να απλυμανθούν. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και σήμερα στη γιορτή του Αγίου Ιωάννη του Κλείδωνα, όπου οι άνθρωποι πηδούν πάνω από τη φωτιά για να επέλθει κάθαρση και να απαλλαχθούν από κάθε τι κακό και μολυσματικό.
Επίσης, τα «Βινάλια Πριόρα» ήταν οι πρώτες γιορτές οινοποσίας, τα πρώτα ανοίγματα των βαρελιών του κρασιού! Τα «Φλοράλια» ήταν τα ρωμαϊκά Ανθεστήρια, προς τιμή της θεάς Φλώρα, που αντιπροσώπευε την άνοιξη και τα λουλούδια!
Στην Αρχαία Ελλάδα ο σημερινός Απριλίος, αντιστοιχούσε με το αρχαίο μήνα Μουνιχιώνα, το όνομά του προέρχονταν από το μυθικό ήρωα Μούνιχο, καθώς και από τη γιορτή της θεάς Άρτεμις, όπου ο ιερός ναός της βρίσκονταν στο λόφο του προφήτη Ηλία στον Πειραιά, η γιορτή της Μουνιχίας Άρτεμις.
Στην παράδοσή μας, ιδιαίτερα στη λαογραφία, τίποτα δεν είναι τυχαίο και δεν προέρχεται από παρθενογένεση, αλλά οι ρίζες βρίσκονται βαθιά στην Αρχαία Ελλάδα, όλα τα στοιχεία είναι συνυφασμένα μεταξύ τους και ολοκληρώνουν το πολιτισμικό παζλ.
Στον Απρίλη αποδίδονται πολλές ονομασίες, όπως «Ανθομηνάς» είναι ο μήνας που ανθίζουν τα λουλούδια, «Ξεροκοφινάς» γιατί ολοκληρώνεται η συγκομιδή των γεωργών και καθαρίζονται τα κοφίνια, τα καλάθια, για να υποδεχτούν την επόμενη.
Ακόμα, «Τριανταφυλλένιος» γιατί ανθίζουν τα τριαντάφυλλα, «Αηγιωργίτης» από τη γιορτή του Αγίου Γεωργίου, καθώς και «Λαμπριάτης» επειδή συνήθως αυτό το μήνα σημειώνεται ημερολογιακά η μεγάλη εκκλησιαστική γιορτή του Πάσχα, της Λαμπρής.
Πολλές δημώδεις παροιμίες και αποφθέγματα αποδίδει ο λαός μας στον Απρίλιο, όπως «Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά και ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σ’ εκείνο το ζευγά πού’χει πολλά σπαρμένα», δηλαδή η βροχή του Απριλίου ήταν τόσο πολύ ευεργετική και γόνιμη για τα χωράφια, ώστε να αποδώσει πολλούς καρπούς, το βρόχινο λοιπόν νερό του Απριλίου είχε «μαγικές» ιδιότητες, καθώς σε πολλά χωριά της Ελλάδας κρατούσαν το νερό σε μπουκάλια, επειδή το θεωρούσαν ευεργετικό και θεραπευτικό από κάθε ασθένεια και αρνητική ενέργεια.
Επίσης, «Απρίλη δροσερέ και Μάη με τα λουλούδια»!
Ακόμα τον Απρίλη, κάθε πρώτη του μήνα είχε και έχει την τιμητική του το ψέμα, το αθώο ψέμα, το καλοπροαίρετο. Κάθε Πρωταπριλιά λοιπόν που θεωρείται μήνας της ψευδολογίας, με το να λέμε ψέματα πέρα από το υπαρκτό χιούμορ, παλαιότερα γίνονταν για να ξεγελάσουν κατά κάποιο τρόπο τις βλαπτικές δυνάμεις που θα στερούσαν από κάθε γεωργό την καλή παραγωγή, την καλή εσοδεία αλλά και για να κερδίσουν την καλοτυχία στη βιοτή τους.
Η ψευδολογία λοιπόν της πρωταπριλιάς, λειτουργεί ως ασπίδα για την αποτροπή κάθε κακής ενέργειας, που ελλοχεύει σε κάθε επικείμενη μελλοντική επιτυχία τους, που αφορά την παραγωγή αλλά και το σπιτικό τους, την οικία τους, την προσωπική τους καλοτυχία.
Όλα αυτά για να εξευμενίσουν τυχόν κακοτοπιές ή να τις αποτρέψουν, με στόχο πάντα μια επικείμενη επιτυχή έκβαση των επιθυμιών τους για το μήνα Απρίλιο.
Καλό Μήνα λοιπόν και τι μήνα, ανοιξιάτικο με πολλά σηματοδοτούμενα ήθη και έθιμα, με χελιδονίσματα, λουλούδια και όμορφο καιρό!Καλή Πρωταπριλιά και προσέξτε μην την πατήσετε από την πρωταπριλιάτικη «ψευδολογία», γιατί όλος και κάποιος θα βρεθεί να σας ξεγελάσει! Καλοτάξιδος νά’σαι Απρίλη!