Πάσχα, η ειδοποιός διαφορά – γράφει ο Γιώργος Πένταρης

Αν και μεγαλωμένος σε ένα χριστιανικό περιβάλλον – όπως άλλωστε όλα τα παιδιά της ηλικίας μου – το οποίο μας επιβλήθηκε από το σπίτι και από το σχολείο, δεν μπορούσα να καταλάβω την διαφορά της Παλαιάς Διαθήκης από την Καινή (Νέα) Διαθήκη. Η διδασκαλία των θρησκευτικών στα σχολεία και ειδικότερα στο εξατάξιο γυμνάσιο που πήγαινα, δεν ήταν δομημένη με τρόπο τέτοιο που θα έδινε στον μαθητή να σκεφτεί τα φιλοσοφικά ζητήματα της θρησκείας και ούτε βέβαια να συγκρίνει τις ομοιότητες και διαφορές των διδαχών της Καινής Διαθήκης με την Παλαιά, αλλά και την ουσία της Παλαιάς Διαθήκης.

Έπρεπε να πάω στην Αυστραλία όπου διδάσκοντας ιστορία και θρησκευτικά σε ένα ομογενειακό σχολείο, την «Ελληνική Ακαδημία», για να συνειδητοποιήσω ότι η Παλαιά Διαθήκη ήταν για το Ισραήλ ό,τι και η Θεογονία του Ησιόδου και τα Ομηρικά Έπη για την Ελλάδα. Ήταν δηλαδή δύο δημιουργίες που στερέωναν την ύπαρξη δύο λαών στον κόσμο. Η θεμελιώδης διαφορά τους ήταν ότι ο Θεός του Ισραήλ, κατά τα γραφόμενα της Παλαιάς Διαθήκης, ήταν ο μοναδικός Θεός (ου έσονταί σοι θεοί έτεροι πλην Εμού» λέει η δεύτερη από τις δέκα εντολές. Αντίθετα οι Έλληνες είχαν πολλούς θεούς και βέβαια οι δώδεκα ισχυρότεροι με αρχηγό τον Δία, ήταν έξι άνδρες και έξη γυναίκες – αν σας λέει κάτι αυτό. Η θρησκεία του Ισραήλ, ο Ιουδαϊσμός, θεωρείται ως η πρώτη μονοθεϊστική θρησκεία στον κόσμο, την οποία ακολούθησαν ο Χριστιανισμός και μετά ο Ισλαμισμός.
Ο Ιουδαϊσμός ως κανόνες ζωής όπως περιγράφονται στην Παλαιά Διαθήκη, ήταν «αναγκαία συνθήκη» ύπαρξης και επιβίωσης ενός αριθμητικά μικρού λαού μέσα σε ένα εχθρικό περιβάλλον όπως οι Αιγύπτιοι, οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι. Η Παλαιά Διαθήκη βρίθει πράξεων που όχι μόνο με τα σημερινά δεδομένα, αλλά και με δεδομένα άλλων σύγχρονων λαών της περιοχής του Ισραήλ, δεν ήταν αποδεκτές. Δεν θέλω να επεκταθώ σε αυτό, αλλά μπορείτε να ανατρέξετε σε μια Βίβλο. Το κυρίαρχο σημείο της διδαχής της Παλαιάς Διαθήκης ήταν και είναι ότι ο Θεός είναι δίκαιος αλλά και τιμωρός. Απαίτησε από τον «περιούσιο λαό» Του πειθαρχία στις εντολές του ώστε να επιβιώσει στα εχθρικά περιβάλλοντα που βρέθηκε με ενοποιητική δύναμη τις Δέκα Εντολές. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και σήμερα γιατί η θρησκεία του Ισραήλ είναι η ενοποιητική δύναμη, ο παράγοντας συνοχής και αντοχής αυτού του κράτους. Όπως γνωρίζουμε από την ιστορία, το Ισραήλ αντιτάχτηκε στους Ρωμαίους πολλές φορές και πάντα περίμενε έναν Σωτήρα, έναν Μεσσία που θα έφερνε την σωτηρία του.
Τότε λοιπόν που η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία ήταν στο απόγειό της με την Pax Romana να κυριαρχεί σε όλη τη Μεσόγειο, εμφανίστηκε ένας δάσκαλος που δίδασκε κάποια πράγματα που ναι μεν στηρίζονταν στην Ιουδαϊκή θρησκεία, αλλά έφερναν και κάποια καινά δαιμόνια όπως είχαν ήδη πει οι Αθηναίοι εναντίον του Σωκράτη. Πρώτα – πρώτα δίδαξε την ελευθερία της απόφασης με εκείνο το «όστις θέλει οπίσω μου ελθείν». Δίδαξε την ανεκτικότητα στους άλλους έχοντας ως μαθητές και ακολούθους άτομα από διάφορες κοινωνικές ομάδες. Δίδαξε την αγάπη και την πραότητα που είναι αναγκαία στοιχεία για μια κοινωνική συνύπαρξη. Έδωσε στον κόσμο της εποχής την ελπίδα για μια καλύτερη ζωή μετά τον θάνατο. Ήταν δεν ήταν αληθινή αυτή η άποψη, η ουσία είναι ότι έδωσε και δίνει κουράγιο σε εκατοντάδες χιλιάδες αδύναμους συνανθρώπους μας. Αυτά ο Χριστός τα πίστεψε και αποφάσισε να γίνει ο ίδιος θυσία για να δείξει ότι οι διδαχές του ήταν σημαντικές για την επιβίωση του ανθρώπου, αλλά και δίδοντας ελπίδα με την Ανάσταση. Εδώ ακριβώς έγκειται και η «ειδοποιός διαφορά» με την θρησκεία του Ισραήλ.

Δεν θέλω σε αυτό το άρθρο να ασχοληθώ με οντολογικά ζητήματα της θρησκείας, αλλά να επισημάνω ότι κάθε Πάσχα και κάθε Ανάσταση μας θυμίζουν την θυσία για τους συνανθρώπους μας. Κάθε κίνηση βοήθειας μικρή ή μεγάλη είναι μια θυσία αν την δούμε στα πλαίσια του Χριστιανισμού με υπέρτατη την θυσία της ζωής μας για τους άλλους. Για να το κάνουμε αυτό απαιτείται και ιδεολογικό βάθος και πίστη και δύναμη ψυχική. Ο Χριστιανισμός διαδόθηκε κυρίως με τις διδαχές του Αποστόλου Παύλου μέσα σε μια Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία που είχε ανάγκη μιας ιδεολογικής ανανέωσης. Έτσι, όπως γνωρίζουμε, έγινε επίσημη θρησκεία του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους, μετέπειτα Βυζάντιον, και μετά από λίγο έγινε επίσημη θρησκεία όλης της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Το θέμα είναι ότι η μετάβαση δεν ήταν ομαλή και δεν τηρήθηκε σε καμιά περίπτωση εκείνο το «όστις θέλει οπίσω μου ελθείν». Τα διατάγματα των αυτοκρατόρων Ιουστινιανού και Θεοδόσιου επέβαλλαν την χριστιανική θρησκεία, κατά παράβαση της ρήσης του Χριστού για την ελευθέρα επιλογή.
Από την στιγμή που έχουμε μια μονοθεϊστική θρησκεία που επιβάλλεται σχεδόν βιαίως, οι συνέπειες είναι τραγικές για την τύχη κοινωνιών που είναι αντίθετες με τις διδαχές και τα αξιώματα αυτής της μονοθεϊστικής θρησκείας. Η αρχαία Ελλάδα το γνώρισε πολύ καλά με το κλείσιμο της χιλιόχρονης Πλατωνικής Ακαδημίας από τον Ιουστινιανό όπου ο Σωκράτης μίλησε για την αθανασία της ψυχής, για το καλό και το κακό, για το ηθικό, το ωραίο και τον έρωτα.
Τεράστιο μέρος της αρχαίας Ελληνικής γραμματείας καταστράφηκε από την κακή αντίληψη περί χριστιανισμού και δεν θα πω ότι οφείλεται στις διδαχές του Χριστού, αλλά στους λεγόμενους αντιπροσώπους του επί γης. Παρά του ότι ο Χριστιανισμός επιβαλλόταν σε άλλους λαούς τουλάχιστον 500 χρόνια πριν από σήμερα και είχε, κυρίως η Καθολική εκκλησία, υπερσυντηρητικές ιδέες για τις σχέσεις των ανθρώπων και για την επιστήμη, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι από τότε έχει υπάρξει μια ικανοποιητική εξέλιξη. Αυτό το πράγμα όμως δεν συμβαίνει στην άλλη μεγάλη μονοθεϊστική θρησκεία το Ισλάμ, το οποίο επιμένει σε στρεβλές διδαχές και παραδόσεις σε σύγκριση με αυτές του Μωάμεθ.

Σήμερα στον κόσμο έχει διαμορφωθεί μια μεγάλη αντίφαση που είναι από τη μια η εξέλιξη της Δυτικής Κοινωνίας με ελευθερία, ανεκτικότητα και δημοκρατία και από την άλλη το Ισλάμ που όχι μόνο δεν έχει εξελιχθεί, αλλά εκμεταλλεύεται την ανεκτικότητα του Δυτικού Κόσμου μέχρι να έρθει η ώρα που θα ξυπνήσει και θα έχει στερηθεί των ελευθεριών του.
Εύχομαι σε όλους καλό Πάσχα και καλή Ανάσταση με υγεία!