Γιόρτασε ο Αγιος Γεωργιος στην Οµορφοκκλησιά!

Η Οµορφοκκλησιά, το κόσµηµα
της πόλης µας, γιόρτασε και
άνοιξε και φέτος τις πύλες της
για να δεχτεί το πλήθος των πιστών που συνέρρευσε στον γεµάτο χάρη και κοµψότητα χώρο
της για να τιµήσει τη µνήµη του
Αγίου Γεωργίου στον οποίο είναι
αφιερωµένος ο βυζαντινός
αυτός ναός.
 Ανήµερα της Κυριακής του Πάσχα
εψάλλει ο Εσπερινός και πραγµατοποιήθηκε λιτάνευση της εικόνας του
Αγίου Γεωργίου ενώ την ∆ευτέρα
του Πάσχα, µετά την πρωινή Θεία
Λειτουργία, ακολούθησε ο Μεθεόρτιος Εσπερινός και Παράκληση.
Ως γνωστόν, η Οµορφοκκλησιά
έχει κηρυχθεί διατηρητέο µνηµείο
από την Α’ Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων από το 1921.
Μια πολύ
όµορφη «περιήγηση» στην Εύµορφη
Εκκλησιά µάς έκανε ο Μάνος Ελευ-
θερίου, αντιδήµαρχος Κοινωνικής
Πολιτικής και Υγείας ∆ήµου Γαλατσίου.

Η εκκλησιά, η οποία είναι χτισµένη
µε τα υλικά πρωτοχριστιανικού ναού,
η εκκλησιά στης οποίας την τοιχοποιία κάποιες λίθοι, θραύσµατα και
σπαράγµατα είναι µέλη αρχαιοελληνι-
κού κτιρίου, που λεηλατηµένο κείτεται δίπλα!
Γύρω από τον ναό εξάλλου,
έχουν βρεθεί αρχαία λείψανα του 5ου
– 4ου αιώνα π.Χ., όπου υπήρχε και το
αρχαίο νεκροταφείο του αρχαίου
∆ήµου Βατής.
Ο ∆ήµος Βατής ανήκε
στην Αιγηίδα φυλή, περιλαµβάνοντας
σχεδόν ολόκληρο το βόρειο τµήµα
του Άστεως γύρω από τα αφιλόξενα
τότε Τουρκοβούνια.
Ο ναός βρίσκεται στο Γαλάτσι, στη
λεωφόρο Βεΐκου.
Είναι γνωστός µε
την ονοµασία Οµορφοκκλησιά λόγω
της χάρης και της κοµψότητάς του
και κυρίως λόγω των εξαιρετικών
τοιχογραφιών του. Πρόκειται για
έναν δίστυλο σταυροειδή εγγεγραµµένο ναό, µε παρεκκλήσιο στη νότια
πλευρά. Έτσι, στην ανατολική της
όψη προβάλλουν δύο αψίδες, των
Ιερών του κυρίως ναού και του πα-
ρεκκλησίου. Ο τρούλος του ναού
είναι αθηναϊκός και το σύστηµα τοι-
χοδοµίας πλινθοπερίκλειστο.
Ο Ορλάνδος χρονολόγησε το µνηµείο στο τρίτο τέταρτο του 12ου αι.,
ακριβώς όπως και ο Megaw το 1931.

Ο καθηγητής Μπούρας το τοποθετεί
στον ίδιο αιώνα, µε µια οψιµότερη
απόκλιση, που, ίσως δικαιολογεί τα
νεοφανή δυτικά στοιχεία επίδρασης
που εµφανίζονται τόσο στο παρεκ-
κλήσιο όσο και στον κυρίως ναό. Θε-
ωρεί δε ότι ο κυρίως ναός είναι
σύγχρονος µε το παρεκκλήσιο.

Ο ναός κοσµείται µε τοιχογραφίες,
εξαιρετικό δείγµα τέχνης του τελευ-
ταίου τετάρτου του 13ου αι. Οι τοι-
χογραφίες καλύπτουν µε αρµονική
πολυχρωµία όλες τις εσωτερικές επιφάνειες.
Βέβαια, ο χρόνος, οι βαρβαρότητες των ανθρώπων, αλλά και
ο φανατισµός των αλλόδοξων έχουν
καταστρέψει σηµαντικό µέρος τους,
ιδιαίτερα στα χαµηλά και ευκολό-
τερα προσβάσιµα µέρη. Το ίδιο σηµαντικό για τις τοιχογραφίες του
είναι και το παρεκκλήσιο.
Μερικές από τις τοιχογραφίες
είναι, κατ’αρχάς, στο νάρθηκα του
ναού, όπου διακρίνονται σκηνές από
το µαρτύριο του Αγίου Γεωργίου,
στο όνοµα του οποίου τιµάται η εκ-
κλησία.
Στον κυρίως ναό, άγιοι,
ασκητές, οι κορυφαίοι των Αποστόλων Πέτρος και Παύλος, Ιεράρχες, η
Παναγία µε αρχαγγέλους, ο Παλαιός
των Ηµερών, ο Ματθαίος από τους
ευαγγελιστές (ο µόνος που διατηρείται άθικτος), Προφήτες, και βέβαια ο
Παντοκράτωρ του τρούλου.

Ο ναός του Αγ. Γεωργίου κατέστη
γνωστός όχι µόνο στο χώρο των βυζαντινολόγων αλλά και των ζωγρά-
φων, κυρίως από την παράσταση
στον τρούλο του Παντοκράτορα, που
διασώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση, παρά τις κακουχίες που υπέ-
στη στη διαδροµή των αιώνων.

Ο Φώτης Κόντογλου, αντιγράφει,
σε αρκετούς Ναούς που αγιογραφεί,
τη µορφή του και είναι αυτή η µορφή
που προτείνει στο βιβλίο του ΕΚΦΡΑΣΗ, ως κατ’ εξοχήν αποδίδουσα
τον Παντοκράτορα.
Προφανώς,
έργο περίφηµου ζωγράφου της εποχής, έχει, κατά παράδοξο τρόπο εκ-
πληκτικές οµοιότητες µε ένα έργο
του ∆οµίνικου Θεοτοκόπουλου, γνωστού και ως ΕΙ Greco – προσωνύµιο
της διαβίωσης και της καλλιτεχνικής
του καριέρας στο Τολέδο της Ισπανίας.
Πρόκειται για τον πίνακα “ο Ιππότης µε το ξίφος” καθώς επίσης και
άλλα έργα του κρητικού στην κατα-
γωγή ζωγράφου (1541-1614). Επι-
σηµαίνονται τα κοινά εικονογραφικά
στοιχεία των δύο παραστάσεων και
γίνεται διερεύνηση κατά πόσον οι
οµοιότητες αυτών έχουν κοινή προ-
έλευση – δηλ. απ’ τον κορµό της Βυζαντινής εικονογραφίας. Ακόµα,
γίνεται προσπάθεια να απαντηθούν
ερωτηµατικά για µια πιθανή άφιξη
του ∆οµίνικου Θεοτοκόπουλου στην
Οµορφοκκλησιά κατά την διάρκεια
του ταξιδιού της µετανάστευσης του
από την Κρήτη στη Βενετία – και ακο-
λούθως στην Ισπανία – το καλοκαίρι
του 1566 ή την άνοιξη του 1567.
Ακόµα, στον κυρίως ναό αναπτύσ-
σονται συνθέσεις όπως η Μεταµόρφωση, η Έγερση του Λαζάρου, η
Βαϊοφόρος κ.ά.
Συνθέσεις ωστόσο υπάρχουν και
στο παρεκκλήσιο, όπως ο Μυστικός
∆είπνος, η Φιλοξενία του Αβραάµ ή
ο Αναπεσών κ.ά.

Και τα τρία µέρη της Οµορφοκ-
κλησιάς (νάρθηκας, ναός και παρεκ-
κλήσιο) έχουν ζωγραφιστεί από
οµάδες ζωγράφων που η καθεµιά
ερµηνεύει στα µέτρα της ρεύµατα
της µεγάλης σύγχρονης τέχνης.
«Αλλά το σηµαντικότερο στοιχείο
που φέρνει η Όµορφη Εκκλησιά είναι
η απόδειξη, ότι στο δεύτερο µισό του
13ου αιώνα, η µεγάλη τέχνη έβρισκε
δρόµους να φθάσει και σε ταπεινές
επαρχίες, όπου υπήρχαν άνθρωποι
ικανοί και πρόθυµοι να την υιοθετή-
σουν…είναι σηµάδια κάποιας πνευµα-
τικής και καλλιτεχνικής ευρωστίας και
αναγέννησης που εκαλλιεργείτο –
αυτό είναι το σηµαντικότερο – όχι από
τους µεγάλους άρχοντες, εκκλησια-
στικούς ή πολιτικούς, αλλά από τον
απλό λαό…»