ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ

Πάντα ήθελα, αν η επικαιρότητα δεν ήταν τόσο καταιγιστική, να γράψω κάτι για το Σύμπαν μέσα στο οποίο υπάρχουμε. Βρήκα την ευκαιρία λοιπόν γιατί το συνηθίζω κάθε χρόνο το τελευταίο άρθρο της σαιζόν, πριν τις καλοκαιρινές διακοπές του ΠΑΛΜΟΥ, να γράφω για διάφορα θέματα με χιούμορ όπως πανηγύρια, γουρνοπούλες κτ.λ. Φέτος όμως σκέφτηκα ότι μια και θα πάτε, οι περισσότεροι λόγω οικονομικής ευμάρειας, στα χωριά σας και θα έχετε τα βράδια την ευκαιρία να κοιτάξετε λίγο και τον νυχτερινό ουρανό, να γράψω κάτι σχετικό. Δεν θα σας ζαλίσω με τεχνικές λεπτομέρειες για τα αστέρια, την αστρονομία κ.τ.λ., αλλά θα προσπαθήσω με απλό τρόπο να σας δώσω να καταλάβετε την θέση μας σε αυτόν τον κόσμο.

Η πρώτη επαφή μου με το Σύμπαν έγινε όταν ήμουν φοιτητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών στην Σχολή των Μαθηματικών. Μεταξύ των άλλων είχαμε και το μάθημα της αστρονομίας και μερικές εργαστηριακές ασκήσεις τις κάναμε στο αστεροσκοπείο της Πεντέλης. Θυμάμαι το τηλεσκόπιο που ήταν ένας κύλινδρος γύρω στα 4 με 5 μέτρα μήκος και διάμετρο κοντά στο μισό μέτρο. Για να το γυρίσουμε σε ένα συγκεκριμένο μέρος του ουρανού κρεμιόμασταν πάνω του 3 με 4 φοιτητές. Το τραβάγαμε από εδώ το τραβάγαμε από εκεί και κάποια στιγμή ο καθηγητής είπε στοπ εδώ είμαστε. Κοιτάζω ευθεία απ’ έξω από το τηλεσκόπιο και βλέπω ότι σημάδευε στο κενό. Όταν όμως κοίταξα μέσα από τον φακό είδα το θαύμα στου Σύμπαντος. Είδα χιλιάδες αστέρια συγκεντρωμένα το ένα κοντά στο άλλο και φαινόντουσαν σαν μια μπάλα ποδοσφαίρου με φωτεινές κουκίδες. Αυτό ήταν και συνεχίζει να είναι ένα «σφαιρωτό σμήνος» όπως λέγεται.
Εδώ ακριβώς μου τέθηκαν τα ερωτήματα: Πόσα πολλά είναι αυτά τα αστέρια και πόσα πολλά είναι τα αστέρια του Γαλαξία μας; Πόσο μακριά είναι; Από τι αποτελούνται και τέλος το Μέγα Ερώτημα πως έγιναν;
Αυτό το τελευταίο ερώτημα μας πάει κατ’ ευθείαν στην σφαίρα της φιλοσοφίας όπου πρώτοι οι αρχαίοι Έλληνες υλιστές φιλόσοφοι Δημόκριτος, Θαλής, Αναξίμανδρος κ.τ.λ. έδωσαν την απάντηση ότι η ύλη προϋπήρχε και ότι ο άνθρωπος είναι έκφραση της ύλης. Αργότερα ο Πλάτων εισήγαγε την ιδέα του Θείου όσον αφορά την αιτία ύπαρξης του κόσμου και στηριζόμενος ο χριστιανισμός πάνω σε αυτές τις ιδέες έχτισε το λεγόμενο εποικοδόμημα του Δυτικού Πολιτισμού που σήμερα δυστυχώς κινδυνεύει από πολλούς εχθρούς που δεν είναι της ώρας να αναλύσουμε.
Στον 19ο αιώνα η διαμάχη μεταξύ υλιστών φιλοσόφων (ασπαζόμενων τις ιδέες του Δημόκριτου) και ιδεαλιστών (ασπαζόμενων τις ιδέες του Πλάτωνα) έφτασε στο αποκορύφωμα και έλαβε πολιτικές διαστάσεις με τον ιδεαλισμό του Γερμανού φιλοσόφου Hegel και του επίσης Γερμανού υλιστή φιλοσόφουEngels. Και οι δύο φιλόσοφοι προσπάθησαν να δώσουν ερμηνείες για την δημιουργία του κόσμου, αλλά και οι δύο έφτασαν σε ερμηνείες που με τα τότε δεδομένα ήταν αληθοφανείς, αλλά σήμερα δεν αντέχουν στην επιστημονική δοκιμασία. Ο Hegel έλεγε ότι ο υλικός κόσμος είναι ιδέες και δεν υπάρχει υλική πραγματικότητα, πράγμα αντίθετο με την καθημερινή ανθρώπινη εμπειρία, ενώ ο Engels έλεγε ότι όλα είναι ύλη και ότι η ύλη είναι «αιτία του εαυτού της» μη δίνοντας εξήγηση πως πραγματικά έγινε αυτή.
Αυτά τα ερωτήματα υπάρχουν σε γενικές γραμμές ακόμη και σήμερα παρά την πρόοδο της αστρονομίας και αστροφυσικής. Δεν θα παραμείνω άλλο στο θέμα των υπαρξιακών ερωτημάτων, αλλά θα προσπαθήσω να σας παρασύρω στο να κοιτάξουμε μαζί τον νυχτερινό ουρανό. Πόσα αστέρια υπάρχουν; Όταν λέμε αστέρια εννοούμε ήλιους όπως ο δικός μας σε γενικές γραμμές. Πόσο μακριά είναι από εμάς; Τι είναι εκεί; Υπάρχουν άνθρωποι ή άλλου είδους ζωή; Αυτά είναι τα ερωτήματα. Ας δούμε λοιπόν τις τελευταίες ανακαλύψεις με τα ισχυρότατα επίγεια και διαστημικά τηλεσκόπια.
Ο ήλιος μας με τους πλανήτες του, το ηλιακό μας σύστημα δηλαδή, βρίσκεται σε μια γωνιά από ένα σύνολο 100 δισεκατομμυρίων άλλων ήλιων όπως ο δικός μας που αποτελούν τον γαλαξία μας. Και πόσοι γαλαξίες υπάρχουν στο ορατό Σύμπαν; Οι επιστήμονες υπολογίζουν γύρω στα 150 δισεκατομμύρια γαλαξίες. Πολλαπλασιάστε τώρα 100 δισ. επί 150 δισ. μας κάνει 15 εξάκις δισεκατομμύρια ήλιους. Όπως αποδείχτηκε από τις έρευνες με τα τελευταίας τεχνολογίας τηλεσκόπια υπάρχουν και περιστρέφονται γύρω από αυτά τα αστέρια πλανήτες όπως οι δικοί μας, άλλοι που είναι εντός της λεγόμενης «κατοικήσιμης ζώνης του άστρου», δηλαδή η περιοχή όπως της Γης και του Άρη και άλλη εκτός αυτής όπως ο Ερμής ή ο Κρόνος.
Μέχρι την 1η Αυγούστου του 2016 είχαν ανακαλυφθεί μέσα στον γαλαξία μας 3.487 εξωπλανήτες όπως λέγονται. Με τα διαστημικά τηλεσκόπια υπολογίζεται ότι 1 στα  5 αστέρια σαν τον ήλιο μας έχει έναν πλανήτη στο μέγεθος της Γης εντός της λεγόμενης κατοικήσιμης ζώνης. Με απλό υπολογισμό έχουμε γύρω στα 7 δισ. εξωπλανήτες όπως η Γη μας στον δικό μας γαλαξία. Και τίθεται το ερώτημα: Υπάρχει σε αυτούς τους πλανήτες, που μοιάζουν με τη Γη μας, ζωή και αν ναι σε τι μορφή είναι; Μήπως υπάρχουν και άνθρωποι; Αυτά είναι τα ερωτήματα που πρέπει τώρα να απαντήσουμε.
Θα κάνουμε μια υπόθεση εργασίας. Οι αστροφυσικοί έχουν αποδείξει ότι η ύλη στο Σύμπαν είναι ίδια και ότι ισχύουν οι ίδιοι με την Γη φυσικοί νόμοι. Αφού η ύλη είναι ίδια και ισχύουν στο Σύμπαν οι ίδιοι με την Γη φυσικοί νόμοι τι είναι αυτό που θα εμπόδιζε την ύπαρξη ζωής και σε άλλους εξωπλανήτες; Ασφαλώς τίποτα. Αυτό σημαίνει ότι είναι σίγουρο στο σύμπαν να υπάρχει ζωή όπως και στην Γη λιγότερο ή περισσότερο εξελιγμένη. Στο Σύμπαν, φίλοι μου, δεν ήμαστε μόνοι. Υπάρχουν κι άλλοι σαν εμάς καλοί και κακοί. Αν ποτέ έρθουμε σε επαφή να ευχόμαστε να είναι από τους καλούς. Το ότι δεν έχουμε έρθει σε επαφή οφείλεται στις μεγάλες αποστάσεις που μας χωρίζουν από τα άλλα αστέρια. Οι αποστάσεις είναι αφάνταστα μεγάλες. Το πλησιέστερο άστρο που πιθανόν να έχει κατοικήσιμο πλανήτη είναι ο Alpha Centauri και με τις σημερινές ταχύτητες που έχουμε επιτύχει με τα διαστημικά οχήματα θέλουμε γύρω στα 50 χρόνια ταξίδι. Αυτό δεν σημαίνει ότι στο μέλλον ο άνθρωπος δεν θα φτάσει εκεί. Ο μεγάλος επιστήμονας Stephen Hawking  έχει πει ότι το μέλλον της ανθρωπότητας είναι στο διάστημα. Και όντως. Σε 50 χρόνια από σήμερα θα έχει αρχίσει ο εποικισμός του πλανήτη Άρη. Σήμερα χρειαζόμαστε 6 μήνες ταξίδι για να φτάσουμε στον Άρη. Το 1492 όταν ο Κολόμβος πήγε στην Αμερική έκανε το ίδιο χρονικό διάστημα. Σήμερα πάμε στην Αμερική σε 8 ώρες!!! Κάτι ανάλογο θα γίνει και με τον Άρη σε 50 χρόνια. Το θέμα είναι ποιος θα πάει εκεί;
Η απάντηση είναι απλή. Ποιοι πήγαν στην Αμερική το 1500, το 1600 και μετά; Οι άνθρωποι που δεν είχαν στον ήλιο μοίρα, οι άνεργοι των μεγαλουπόλεων της Αγγλίας, Ολλανδίας, Γαλλίας κ.τ.λ. Πήγαν εκεί αποφασισμένοι άλλοι να γυρίσουν πλούσιοι και άλλοι να πεθάνουν εκεί. Με τον Άρη θα γίνει το ίδιο πράγμα.
Αφού αυτό είναι βέβαιο τίθεται το ερώτημα ποιος θα έχει την ιδιοκτησία του Άρη και κατ’ επέκταση των άλλων πλανητών; Το ερώτημα αυτό το είχα θέσει σε μια ελληνίδα επιστήμονα που είχε λάβει μέρος στην κατασκευή του διαστημοπλοίου Cassini υπό τον λαμπρό Έλληνα αστροφυσικό Σταμάτη Κριμιζή. Την είχα ρωτήσει ποιο θα είναι το ιδιοκτησιακό καθεστώς στην Σελήνη και μου απάντησε με λίγα λόγια ότι αυτά είναι κληρονομιά της ανθρωπότητας. Δυστυχώς σήμερα έχουν εμφανιστεί φωνές και απόψεις περί ιδιοκτησίας στον Άρη. Άραγε θα ξαναγίνει ότι έγινε στην Αμερική όπου όσο έκοβε το μάτι σου έπιανες τόπο; Και όταν τελείωσε η ελεύθερη γη σκότωσαν τους ινδιάνους να πάρουν την γη τους; Αυτά είναι ερωτήματα που πρέπει από σήμερα να τεθούν στο τραπέζι και να λυθούν. Είναι ερωτήματα μεγάλα και η απασχόληση με το διάστημα είναι μια μεγάλη οικονομία. Φανταστείτε την οικονομία του γνωστού GPS. Δεν θα υπήρχε αν ακούγαμε κάποιες ανόητες φωνές της δεκαετίας 60 και 70 που έλεγαν «αντί να πετάνε τα λεφτά στο διάστημα να τα δώσουν στους φτωχούς να φάνε».
Επειδή ο χώρος τελειώνει θα κλείσω με το εξής: Το Σύμπαν είναι τόσο μεγάλο, τόσο δυνατό, τόσο βίαιο, τόσο σκοτεινό και τόσο ωραίο που ο άνθρωπος θα πρέπει να στέκεται απέναντί του με ευλάβεια. Σκεπτόμενος αυτή την δύναμη θα καταλάβει πόσο μικρός είναι μέσα στον υλικό χώρο και από την άλλη πόσο μεγάλο είναι το μυαλό του που δεν αξίζει η καθημερινή μισαλλοδοξία, κακία, ζήλια, φθόνος και όλα τα μειονεκτήματα της ανθρώπινης φύσης. Για να πάρετε μια γεύση του μεγέθους ψάξτε στο Google την λέξη «Λανιακέα» και θα δείτε τι εννοώ. Εκεί λοιπόν τα βράδια στα χωριά σας κάτω από τα’ αστέρια σκεφτείτε λίγο για το Σύμπαν. Είναι κάτι ζωντανό και Δυνατό που είμαστε μέρος του. Να περάσετε όμορφα με μπάνια, κρασί, γουρνοπούλες, τσίπουρα και πανηγύρια.