Ένας χρόνος μετά την καταστροφική πλημμύρα που σάρωσε τα πάντα στη Μάνδρα Αττικής, αφήνοντας πίσω τους 20 νεκρούς. Ένας χρόνος μετά από μια ακόμα τραγική επέτειο, την οποία επιστήμονες του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου επέλεξαν για να δημοσιοποιήσουν δέκα στοχευμένες προτάσεις τους προκειμένου να μετριαστούν οι επιπτώσεις των καταστροφικών φυσικών φαινομένων. «Κλιματική αλλαγή και ακραία φαινόμενα: ένας ανατροφοδοτούμενος κύκλος. Νέα δεδομένα ένα χρόνο μετά την καταστροφική πλημμύρα της Μάνδρας» ήταν το θέμα της ημερίδας που πραγματοποίησαν στην αίθουσα εκδηλώσεων του ΕΚΠΑ με κεντρικούς εισηγητές τον Καθηγητή Δυναμικής Τεκτονικής Εφαρμοσμένης Γεωλογίας & Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών, κ. Ευθύμιο Λέκκα με θέμα, «Κλιματική αλλαγή, υδρομετεωρολογικά φαινόμενα και ανθρώπινες παρεμβάσεις σε ένα επιταχυνόμενο κύκλο καταστροφών» και τον Δρα Γεωλογίας, κ. Μιχάλη Διακάκη με θέμα, «Η επιστημονική και τεχνική διάσταση των ακραίων πλημμυρών. Η περίπτωση της Μάνδρας.»
Αναφέρθηκε ότι το χρονικό διάστημα με τη μεγαλύτερη συχνότητα εκδήλωσης πλημμυρικών επεισοδίων είναι οι μήνες Οκτώβριος – Νοέμβριος, ενώ η αντιπλημμυρική περίοδος θα πρέπει να ξεκινά από τον Σεπτέμβριο. Παράλληλα, επισημάνθηκε ότι η αρνητική επίδραση τέτοιων φαινομένων συνεχίζεται επί χρόνια. Αυτό αφορά τόσο τις πλημμύρες όσο και τις πυρκαγιές, με χαρακτηριστική την περίπτωση της Ηλείας, όπου το διάστημα 2007-2017 εντοπίστηκε τριπλασιασμός των πλημμυρικών φαινομένων και εξαπλασιασμός των κατολισθήσεων.
Οι συνέπειες στην περιοχή συνεχίζονται ακόμη και σήμερα, περισσότερο από δέκα χρόνια μετά, τόνισε ο Ευθύμιος Λέκκας. Στα δέκα αναγκαία μέτρα που προτείνουν οι επιστήμονες περιλαμβάνονται τα εξής: ολοκλήρωση της οριοθέτησης των ρεμάτων και υιοθέτηση της φιλοσοφίας για ανοικτά ρέματα, υλοποίηση γεωχωροταξικού και γεωπολεοδομικού σχεδιασμού, ανάλυση των γεωπεριβαλλοντικών παραμέτρων στη διαδικασία εκτίμησης κινδύνου ανά λεκάνη, θεσμοθέτηση αντιπλημμυρικής περιόδου, υλοποίηση ήπιων δράσεων σε κρίσιμες περιοχές, χρήση συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης και άμεσης κινητοποίησης, υλοποίηση δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του πληθυσμού, ορθολογιστική αναδιάρθρωση αρμοδιοτήτων των αρμόδιων φορέων με σκοπό την αποτελεσματικότερη και αμεσότερη λειτουργία τους και, τέλος, μακροχρόνιος ιεραρχημένος προγραμματισμός μέτρων και έργων με παρεμβάσεις στο υδρογραφικό δίκτυο.
Εντυπωσιακά ήταν, επίσης, τα στοιχεία που αναφέρθηκαν στην ημερίδα ως προς την αύξηση των μετεωρολογικών – υδρολογικών – κλιματολογικών καταστροφών την τελευταία 35ετία. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, το 1980 εκδηλώθηκαν διεθνώς λιγότερα από 250 καταστροφικά πλημμυρικά επεισόδια, ενώ το 2016 το πλήθος τους προσέγγισε τα 700. Αντίστοιχη πορεία ακολουθεί η Ελλάδα, όπου από το 2016 μέχρι σήμερα έχουν σημειωθεί 16 σοβαρά περιστατικά πλημμυρών.
Ο Ευθύμιος Λέκκας επισήμανε ότι οι πιο καταστροφικές περιπτώσεις είναι οι λεγόμενες flash floods, δηλαδή οι πλημμύρες λεκανών που εκδηλώνονται με αστραπιαία ταχύτητα, συνήθως από υπερχείλιση ρεμάτων – ενίοτε σε συνδυασμό με άλλα φαινόμενα, όπως ισχυροί άνεμοι. «Μας ενδιαφέρουν αυτά τα φαινόμενα διότι διεθνώς αλλά και στην Ελλάδα προκαλούν το 80%-90% των θανάτων» σημείωσε.
Η λήψη συγκεκριμένων μέτρων προτάθηκε εκτός από την περιοχή της Αττικής και για το νησί της Χίου, το οποίο, σύμφωνα με τον Ευθύμιο Λέκκα, θα πρέπει να υποστηριχθεί για να αντιμετωπίσει τους κινδύνους που απορρέουν από τις πυρκαγιές που έζησε το νησί το καλοκαίρι του 2016.
Εκτός από τις στοχευμένες δράσεις, ο Ευθύμιος Λέκκας και ο δρ Γεωλογίας Μιχάλης Διακάκης πρότειναν επίσης και πέντε θεσμικά μέτρα: τη συνταγματική αναθεώρηση για τη μη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων, τη θεσμοθέτηση νέου Πλαισίου Πολιτικής Προστασίας, τη θέσπιση Αντιπλημμυρικού και Αντιπυρικού Κτιριοδομικού Κανονισμού στα πρότυπα του Ελληνικού Αντισεισμικού Κανονισμού, τη λειτουργία Εθνικής Επιστημονικής Επιτροπής Εκτίμησης και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών και τη δημιουργία Επιτροπών Εκτίμησης πλημμυρικού και κινδύνου πυρκαγιών κατά τα πρότυπα της Επιτροπής Εκτίμησης Σεισμικότητας. Η ημερίδα διοργανώθηκε από την Περιφέρεια Αττικής και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
ΟΙ 10 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Οι προτάσεις που προκύπτουν από την έρευνα είναι οι εξής:
• η ολοκλήρωση οριοθέτησης των ρεμάτων (ν.4258/2014, Προδιαγραφές ΦΕΚ 428β/2017
• η υλοποίηση γεω – χωροταξικού και γεω – πολεοδομικού σχεδιασμού
• η ανάλυση των γεωπεριβαλλοντικών παραμέτρων στη διαδικασία εκτίμησης κινδύνου σε κάθε λεκάνη
• η θεσμοθέτηση αντιπλημμυρικής περιόδου
• η υλοποίηση ήπιων δράσεων σε κρίσιμες περιοχές
• η υιοθέτηση της φιλοσοφίας των ανοικτών ρεμάτων
• η χρήση συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης και άμεσης κινητοποίησης
• η υλοποίηση δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης πληθυσμού
• η ορθολογιστική αναδιάρθρωση αρμοδιοτήτων των αρμόδιων φορέων με σκοπό την αποτελεσματικότερη και αμεσότερη λειτουργία τους
• η μακροχρόνιος ιεραρχημένος προγραμματισμός μέτρων και έργων με παρεμβάσεις στο υδρογραφικό δίκτυο
Θεσμικά προτάθηκαν τα εξής:
• η συνταγματική αναθεώρηση για τη μη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων
• η θεσμοθέτηση νέου Πλαισίου Πολιτικής Προστασίας
• η θέσπιση Αντιπλημμυρικού και Αντιπυρικού Κτηριοδομικού Κανονισμού στα πρότυπα του Ελληνικού Αντισεισμικού Κανονισμού
• η θεσμοθέτηση Εθνικής Επιστημονικής Επιτροπής Εκτίμησης & Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών
• η θεσμοθέτηση Επιτροπών Εκτίμησης πλημμυρικού και κινδύνου πυρκαγιών κατά τα πρότυπα της Επιτροπής Εκτίμησης Σεισμικότητας.
