Δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων (Α’ Μέρος)

Γράφουν οι ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΛΩΝΙΑΤΗΣ* και ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΑΒΟΥΚΗΣ**

Σήμερα θα ασχοληθούμε με τα τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων. Τα τεκμήρια, όπως προκύπτουν από τις διατάξεις του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ) Ν. 4172/2013 είναι δύο ειδών, τα τεκμήρια «χρήσης ή συντήρησης» του άρθρου 31 και τα τεκμήρια «αγοράς ή απόκτησης» του άρθρου 32.

Τα τεκμήρια «χρήσης ή συντήρησης» ή οι «αντικειμενικές δαπάνες και υπηρεσίες», όπως αναφέρονται στον νόμο, είναι τα γνωστά σε όλους τεκμήρια δηλαδή τα τεκμαρτά ποσά που απαιτούνται ετησίως για την χρήση και συντήρηση συγκεκριμένων περιουσιακών στοιχείων (πχ αυτοκίνητα , σκάφη, πισίνες κλπ).
Τα τεκμήρια «αγοράς ή απόκτησης» ή οι «δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων» όπως περιγράφονται στον νόμο είναι τα τεκμήρια που προκύπτουν άπαξ από την αγορά περιουσιακών στοιχείων και που επιμερίζονται αρκετές φορές σε περισσότερα του ενός έτη αναλόγως της καταβολής τους. Να διευκρινίσουμε ότι όταν λέμε τεκμήρια δεν εννοούμε το «πόθεν έσχες». Ακόμη και τα περιουσιακά στοιχεία που δεν αποτελούν τεκμήρια μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο ελέγχου από τις αρχές, για τον τρόπο απόκτησης των χρημάτων για την αγορά τους. Η παρούσα ανάλυση αφορά τα τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων και θα χωριστεί σε τρία μέρη.
Πάμε λοιπόν να δούμε αναλυτικά τα τεκμήρια αυτά:

ΔΑΠΑΝΕΣ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ
– Αγορά ή χρηματοδοτική μίσθωση αυτοκινήτων, δίτροχων ή τρίτροχων αυτοκινούμενων οχημάτων, πλοίων αναψυχής και λοιπών σκαφών αναψυχής, αεροσκαφών και κινητών πραγμάτων μεγάλης αξίας.
– Χορήγηση δανείων προς οποιονδήποτε.
– Αγορά επιχειρήσεων ή σύσταση ή αύξηση του κεφαλαίου επιχειρήσεων που λειτουργούν ατομικώς ή µε τη μορφή ομόρρυθμης ή ετερόρρυθμης ή ανώνυμης εταιρείας ή περιορισμένης ευθύνης εταιρίας ή ιδιωτικής κεφαλαιουχικής εταιρίας ή κοινωνίας ή κοινοπραξίας ή αστικής εταιρίας ή αγορά εταιρικών µερίδων και χρεογράφων γενικώς, καθώς και οι καταβολές που πραγματοποιούνται για τα ασφαλιστικά επενδυτικά συμβόλαια, κατά το μέρος που αποτελούν επενδυτικό προϊόν.
– Αγορά ή χρονομεριστική ή χρηματοδοτική μίσθωση ακινήτων ή ανέγερση οικοδομών ή κατασκευή δεξαμενής κολύμβησης
– Δωρεές, γονικές παροχές ή χορηγίες χρηματικών ποσών, εφόσον αυτά υπερβαίνουν ετησίως τα 300,00 ευρώ
– Απόσβεση δανείων ή πιστώσεων οποιασδήποτε μορφής
Όπως αναφέρεται στο άρθρο 32 του ν.4172/2013, ως ετήσια δαπάνη του φορολογουμένου, της συζύγου του και των εξαρτώμενων µελών του λογίζονται και τα χρηματικά ποσά που πραγματικά καταβάλλονται για:
α) Αυτοκίνητα – οχήματα γενικά.
Αγορά ή χρηματοδοτική μίσθωση αυτοκινήτων, δίτροχων ή τρίτροχων αυτοκινούμενων οχημάτων, πλοίων αναψυχής και λοιπών σκαφών αναψυχής, αεροσκαφών και κινητών πραγμάτων μεγάλης αξίας. Ως κινητά πράγματα μεγάλης αξίας νοούνται εκείνα που η αξία τους υπερβαίνει το ποσό των 10.000,00 ευρώ. Αν η αξία κάθε πράγματος είναι μικρότερη του ποσού αυτού, τα αγορασθέντα όμως πράγματα αποτελούν κατά τις συναλλακτικές αντιλήψεις ενιαίο σύνολο, τότε για τον υπολογισμό της αξίας λαμβάνεται υπόψη η αξία όλων αυτών των πραγμάτων, εφόσον υπερβαίνει το ποσό των 10.000,00 ευρώ. (Σχετική η εγκύκλιος ΠΟΛ.1076/26.3.2015)
Προσοχή: Σύμφωνα με το άρθρο 33 του ίδιου νόμου (Μη εφαρμογή αντικειμενικών δαπανών και υπηρεσιών), δεν θεωρείται τεκμήριο απόκτησης περιουσιακού στοιχείου η δαπάνη:
i) Για την αγορά πάγιου εξοπλισμού επαγγελματικής χρήσης από πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα. Στην έννοια του πάγιου εξοπλισμού περιλαμβάνονται μηχανήματα, υπολογιστές, έπιπλα, σκεύη, Φ.Δ.Χ. αυτοκίνητα, Φ.Ι.Χ. αυτοκίνητα, Ε.Δ.Χ. αυτοκίνητα, μοτοποδήλατα, μοτοσυκλέτες, σκάφη, αεροσκάφη που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για την άσκηση επιχείρησης ή ελευθέριου επαγγέλματος. Να σημειώσουμε ακόμη ότι με απόφαση της διοίκησης διευκρινίστηκε ότι από 1.1.2018 η αγορά Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτου από ατομική επιχείρηση, θεωρείται τεκμήριο του φυσικού προσώπου. «Στην έννοια του επαγγελματικού εξοπλισμού δεν περιλαμβάνεται η αγορά ή ανέγερση ακινήτου καθώς και η απόκτηση Ι.Χ. επιβατικού αυτοκινήτου, για τα οποία ισχύει σε κάθε περίπτωση το τεκμήριο απόκτησης».
ii) Για αγορά επιβατικών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης, ειδικά διασκευασμένων για πρόσωπα που παρουσιάζουν κινητικές αναπηρίες που υπερβαίνουν σε ποσοστό το εξήντα επτά τοις εκατό (67%).
Ως επιβατικά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης ειδικά διασκευασμένα για κινητικά αναπήρους θεωρούνται εκείνα που διασκευάστηκαν ύστερα από άδεια της αρμόδιας αρχής για να οδηγούνται από πρόσωπα που παρουσιάζουν κινητική αναπηρία με ποσοστό πάνω από εξήντα επτά τοις εκατό (67%) ή για να μεταφέρουν αυτά τα πρόσωπα μαζί με τα αντικείμενα που είναι απαραίτητα με τη μετακίνησή τους.
Σε περίπτωση που το αυτοκίνητο εξοφληθεί με δόσεις, τεκμήριο θεωρείται το ποσό που αποδίδεται μέσα στο φορολογικό έτος και όχι το σύνολο της αξίας αγοράς.
Δηλαδή αν αγοράσουμε ένα αυτοκίνητο τον 10ο του 2015, αξίας 15.000 ευρώ και δώσουμε 5.000 ευρώ προκαταβολή στην παραλαβή, και το υπόλοιπο σε 10 δόσεις, σαν τεκμήριο του φορολογικού έτους 2015 θεωρείται η προκαταβολή 5.000 και οι δόσεις του Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου (1.000 Χ 2) δηλαδή 2.000 ευρώ. Το συνολικό ποσό που θα εγγραφεί στον αντίστοιχο κωδικό είναι 7.000 ευρώ.
Αν το όχημα αγοραστεί με δάνειο, θα αναγράψουμε όλο το ποσό της αξίας αγοράς και στον πίνακα 6 του εντύπου Ε1 θα σημειώσουμε το σύνολο του δανείου που έχουμε λάβει. Σαν τεκμήριο θα αποτελέσει τα επόμενα φορολογικά έτη το τοκοχρεολύσιο του δανείου.
Σε περίπτωση που αγοράσαμε ένα αυτοκίνητο στις 27 Δεκεμβρίου και το δάνειο εγκρίθηκε στις 9 Ιανουαρίου, στην περίπτωση που δεν έχουμε πληρώσει κανένα ποσό για την εξόφληση του οχήματος, η εγγραφή στον πίνακα 5.2 του Ε1 θα γίνει την επόμενη χρονιά, αφού τεκμήριο αποτελεί η πληρωμή του περιουσιακού στοιχείου και όχι η αγορά του.
β) Χορήγηση δανείων προς οποιονδήποτε.
Προσοχή: Εμπίπτουν και τα δάνεια και χρηματικές διευκολύνσεις που χορηγούν εταίροι, µέλη ή μέτοχοι στις εταιρίες που συμμετέχουν. Αν δηλαδή ένας εταίρος καταθέσει στο ταμείο του νομικού προσώπου, κάποιο ποσό, τότε αυτό το ποσό θα πρέπει αν δηλωθεί και στην φορολογική δήλωση του. Η διάταξη αφορά μόνο τα νομικά πρόσωπα και όχι τις ατομικές επιχειρήσεις. Η συγκεκριμένη διάταξη καταλαμβάνει και τα νομικά πρόσωπα που έχουν απλογραφικά βιβλία, που παρόλο που δεν έχουν την υποχρέωση να «κρατάνε», ταμείο, οι ελεγκτικές αρχές μπορούν να αποδείξουν την χρηματική διευκόλυνση (από χρηματικές καταθέσεις σε τραπεζικούς λογαριασμούς κλπ)
Με αυτά λοιπόν κλείνουμε το πρώτο μέρος. Θα επανέλθουμε προσεχώς με το δεύτερο μέρος.

* Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΛΩΝΙΑΤΗΣ είναι οικονομολόγος – φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.
** Ο ΘΟΔΩΡΗΣ Δ. ΚΑΒΟΥΚΗΣ είναι οικονομολόγος – νομικός, ειδικευμένος σε θέματα Φορολογικού Δικαίου