Οι έξι πυλώνες της ΚΕΔΕ για την Αυτοδιοίκηση

Ένα Υπόμνημα με τους έξι (6) σημαντικούς προγραμματικούς στόχους ή αλλιώς Πυλώνες για την επόμενη Μεταρρύθμιση Αποκέντρωσης και Αυτοδιοίκησης κατέθεσε στην πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εσωτερικών ο πρόεδρος Λάζαρος Κυρίζογλου και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της ΚΕΔΕ μετά τη λήξη της συνεδρίασης της Ένωσης, στις 12 Ιουλίου. Το Υπόμνημα αυτό συνόδευε και ένα ενημερωτικό κείμενο για τα Οικονομικά των δήμων της χώρας και τα δύο αυτά έγγραφα εστάλησαν και προς όλους τους δημάρχους της επικράτειας.

Στη συνεδρίαση έδωσαν το παρών η Υπουργός Εσωτερικών Νίκη Κεραμέως, ο αναπληρωτής Υπουργός Εσωτερικών Θεόδωρος Λιβάνιος και η υφυπουργός Βιβή Χαραλαμπογιάννη. Κατά την έναρξη της συνεδρίασης ο Πρόεδρος της ΚΕΔΕ Λάζαρος Κυρίζογλου καλωσόρισε τη νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΣ, ευχόμενος επιτυχία στο έργο που πρόσφατα ανάλαβε, τονίζοντας ότι μόνιμη επιδίωξη της Αυτοδιοίκησης είναι ο διάλογος και η συνεργασία σημειώνοντας χαρακτηριστικά πως «ό,τι αφορά εμάς, θέλουμε να αποφασίζεται με εμάς».
Στη συνέχεια ο κ. Κυρίζογλου παρουσίασε τις προτάσεις της ΚΕΔΕ για τους ακόλουθους έξι σημαντικούς προγραμματικούς στόχους που έχουν διατυπωθεί την προηγούμενη τετραετία προς την Κυβέρνηση. (Δημοσιεύουμε τις προτάσεις όπως αναφέρονται στο εν λόγω Υπόμνημα.)

1ος ΠΥΛΩΝΑΣ: ΙΣΟΡΡΟΠΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ – ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΔΗΜΩΝ
Είναι αναγκαίος ο ισόχρονος, παράλληλος βηματισμός και η δίκαιη ανάπτυξη όλων των δήμων από την Ορεστιάδα μέχρι την Γαύδο και από το Νεστόριο μέχρι το Καστελόριζο. Κανείς δεν δικαιούται να ευτυχεί μόνος του.
Θα μπορούσα να συνοψίσω τις προτάσεις που διατυπώσαμε για την ισόρροπη ανάπτυξη της χώρας, προτείνοντας ένα 4ετές Πρόγραμμα υποστήριξης των μικρών Δήμων και ιδίως των ορεινών, των νησιωτικών και των νεοσύστατων Δήμων (π.χ. με τη σύσταση «Κοινών Υπηρεσιών» και τηλε-υποστήριξης).
Αυτό το Πρόγραμμα θα χρειαστεί μια ειδική χρηματοδότηση (π.χ. με ετήσια αύξηση των ΚΑΠ τουλάχιστον κατά 5% την 4ετία 2024–2027).

2ος ΠΥΛΩΝΑΣ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ – ΑΥΞΗΣΗ ΚΕΝΤΡΙΚΩΝ ΑΥΤΟΤΕΛΩΝ ΠΟΡΩΝ
Είναι σε όλους γνωστή η μείωση των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ) στη δεκαετία του 2010 (κατά 60% περίπου) και τα σοβαρά λειτουργικά προβλήματα που δημιουργήθηκαν, ιδίως στους μικρούς Δήμους.
Η ΚΕΔΕ εκπόνησε με την επιστημονική υποστήριξη της ΕΕΤΑΑ μια νέα Μελέτη Κατανομής των ΚΑΠ. Τα κριτήρια που προτείνονται είναι διαφανή, αντικειμενικά και δικαιότερα. Επειδή όμως με την εφαρμογή τους από το 2024 δεν πρέπει σε κανένα δήμο να μειωθεί η χρηματοδότηση, αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση να αυξηθούν οι ΚΑΠ από 01.01.2024 τουλάχιστον κατά 10%.
Επίσης, υπάρχουν εκκρεμείς οικονομικές υποχρεώσεις προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση (ενεργειακό κόστος, ναυαγοσώστες, αδέσποτα κλπ.)
Για την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών θα χρειαστούμε την ενεργητική υποστήριξη του Υπουργείου Εσωτερικών, αλλά και τη θετική σύμπραξη του Υπουργείου Οικονομικών.

3ος ΠΥΛΩΝΑΣ: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ – ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ
Προτείναμε την κατάργηση των εγκρίσεων σκοπιμότητας των αποφάσεων των Δήμων από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και τα Υπουργεία, ώστε εφεξής κάθε έλεγχος των αποφάσεων να αφορά μόνο τη νομιμότητά τους. Ένα πρώτο θετικό βήμα έγινε με τα άρθρα 57, 58 και 60 του Ν.5003/2022, που έθεσε αποκλειστική προθεσμία 20 ημερών για την έγκριση ορισμένων αποφάσεων των ΟΤΑ, αλλά χρειάζεται διεύρυνση της διοικητικής αυτοτέλειας των δήμων.
Επίσης είναι αναγκαία, σύμφωνα και με τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας, η διεύρυνση των βαθμών ελευθερίας των δήμων στην οργάνωση των υπηρεσιών τους. Για παράδειγμα, όσον αφορά τον θεσμό της κινητικότητας, παρότι έγιναν τα πρώτα θετικά βήματα με 5 νομοθετικές ρυθμίσεις, πρέπει να υιοθετηθεί η πρόταση της ΚΕΔΕ, δηλαδή να απαιτείται η σύμφωνη γνώμη του δημάρχου για το προσωπικό όλων των κατηγοριών και όχι μόνο των τεχνικών και των οικονομικών υπαλλήλων.
Παράλληλα, χρειάζεται η ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας των Δήμων, μέσω του Προγράμματος Τεχνικής Βοήθειας του ΕΣΠΑ 2021–2027, όπως προβλέπει το άρθρο 43 του Ν.4914/2022.

4ος ΠΥΛΩΝΑΣ: ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ
Θα μπορούσα να συνοψίσω τις προτάσεις που διατυπώσαμε, προτείνοντας για την επόμενη τετραετία ένα 4ετές Πρόγραμμα α) για την κάλυψη των κενών θέσεων, β) για τη στελέχωση των νέων υπηρεσιών (πολιτικής προστασίας, εσωτερικού ελέγχου κλπ) και γ) για την αντικατάσταση των αποχωρούντων υπαλλήλων (με την κινητικότητα και τη συνταξιοδότηση).
Παράλληλα, είναι αναγκαίο να υπογραμμίσουμε ότι οι νομοθετικές πρωτοβουλίες του Υπουργείου Εσωτερικών που αφορούν την Κεντρική και την Αποκεντρωμένη Δημόσια Διοίκηση δεν μπορούν να εφαρμόζονται αυτούσιες στους ΟΤΑ (περιφέρειες και δήμους) και χρειάζονται εξειδίκευση και προσαρμογή στην κλίμακα, στον κώδικα και στο “θεσμισμένο περιβάλλον” των ΟΤΑ.
Επίσης, είναι αυτονόητο ότι ξεχωριστή θέση στο ανθρώπινο δυναμικό κατέχει το σώμα των αιρετών και χρειάζεται η βελτίωση της καταστατικής θέσης τους (είναι στη διάθεση του ΥΠΕΣ όλες οι σχετικές προτάσεις μας).

5ος ΠΥΛΩΝΑΣ: ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
Έχουμε διατυπώσει προτάσεις για όλα τα ζητήματα που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος και την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης: Τα Χωροταξικά και τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, τη διαχείριση των απορριμμάτων, τη διαχείριση της ύδρευσης και της αποχέτευσης, την εξοικονόμηση ενέργειας και την αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, την ηλεκτροκίνηση των οχημάτων, τις προστατευόμενες περιοχές Natura κλπ.
Αρκετές από τις προτάσεις μας δεν υιοθετήθηκαν. Θα χρειαστούμε την ενεργητική υποστήριξη του Υπουργείου Εσωτερικών, αλλά και τη θετική σύμπραξη του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

6ος ΠΥΛΩΝΑΣ: ΨΗΦΙΑΚΟΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ
Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το ΕΣΠΑ χρηματοδοτούν το Πρόγραμμα «Έξυπνες Πόλεις» μετά από πρωτοβουλία του κ. Θ. Λιβάνιου ως Υφυπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης και με τη σύμφωνη γνώμη της ΚΕΔΕ.
Οι 17 μεγάλοι Δήμοι χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Αυτό που χρειάζεται τώρα είναι ένα Πρόγραμμα συλλογικής υποστήριξης των υπολοίπων 315 Δήμων για την αξιοποίηση του Προγράμματος «Έξυπνες Πόλεις» του ΕΣΠΑ.
Στην εκπόνηση και εφαρμογή αυτού του Προγράμματος και σε ό,τι άλλο χρειαστεί για τον ψηφιακό μετασχηματισμό των Δήμων χρειαζόμαστε την ενεργητική υποστήριξη του Υπουργείου Εσωτερικών και φυσικά υπολογίζουμε και στην υποστήριξη του Υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης και μέχρι πρότινος Προέδρου της ΚΕΔΕ του Δημήτρη Παπαστεργίου.
Εκτός όμως από αυτούς τους 6 σημαντικούς προγραμματικούς στόχους, που προϋποθέτουν την ενεργητική συμμετοχή και στήριξη συνολικά της Κυβέρνησης, υπάρχουν τα ζητήματα στα οποία έχει την κύρια ή την αποκλειστική αρμοδιότητα το Υπουργείο Εσωτερικών.

ΑΙΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΥΠ. ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
Εκτός όμως από αυτούς τους έξι σημαντικούς προγραμματικούς στόχους, που προϋποθέτουν την ενεργητική συμμετοχή και στήριξη συνολικά της Κυβέρνησης, ο Πρόεδρος της ΚΕΔΕ Λ. Κυρίζογλου, έθεσε και τα ζητήματα στα οποία έχει την κύρια ή την αποκλειστική αρμοδιότητα το Υπουργείο Εσωτερικών και τα οποία είναι αναγκαίο στην επόμενη περίοδο να προωθηθούν κατά προτεραιότητα. Αυτά είναι:
• Η σύνταξη Νέου Κώδικα Αυτοδιοίκησης (Δήμων και Περιφερειών)
• Η σύνταξη Νέου Κώδικα Δημοτικών Υπαλλήλων
• Ένα 2ετές Πρόγραμμα συγκρότησης των επτά (7) Αυτοτελών Υπηρεσιών Εποπτείας ΟΤΑ με διασφάλιση υποδομής και εξοπλισμού, πρόσληψη προσωπικού, οργάνωση υπηρεσιών και εκπόνηση προτύπων, κατάρτιση και συμβουλευτική υποστήριξη προσωπικού, ενημέρωση αιρετών και υπαλλήλων ΟΤΑ.
• Πρόγραμμα Συλλογικής Υποστήριξης των Δήμων για τη δημιουργία ή την ενίσχυση των δομών που προβλέπουν οι νόμοι της τελευταίας περιόδου:
• Ολοκλήρωση του Προγράμματος στελέχωσης της Δημοτικής Αστυνομίας
• Ολοκλήρωση του Προγράμματος συγκρότησης των ΥΔΟΜ.
• Συγκρότηση του συστήματος εσωτερικού ελέγχου και διαχείρισης κινδύνων
• Βελτίωση της δημοσιονομικής διαχείρισης των Δήμων, με την υποστήριξη της ΕΕΤΑΑ (αντικατάσταση Β.Δ. 17-5/1959, εφαρμογή του Π.Δ. 54/2018 και του Προϋπολογισμού Επιδόσεων).
• Υιοθέτηση από το Εθνικό Μητρώο Διαδικασιών «ΜΙΤΟΣ» των παραδοτέων του Προγράμματος «Απλούστευση & Προτυποποίηση Διαδικασιών των ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού» που υλοποίησε η ΕΕΤΑΑ.
• Παράλληλα πρέπει να αντιμετωπιστούν τα ακόλουθα επείγοντα ζητήματα:
– Νομοθετικές ρυθμίσεις βελτίωσης του εκλογικού συστήματος ενόψει των εκλογών του Οκτωβρίου 2023.
– Επείγουσες χρηματοδοτήσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης οι οποίες αφορούν: απόδοση 125 εκ. ευρώ για την κάλυψη λειτουργικών δαπανών των Δήμων, 20 εκ. ευρώ για την κάλυψη του ενεργειακού κόστους των σχολείων, 90 εκ. ευρώ για την κάλυψη του ενεργειακού κόστους των ΔΕΥΑ, 5 εκ. για το πρόγραμμα περίθαλψη αδέσποτων ζώων συντροφιάς και 10 εκ. ευρώ για το πρόγραμμα ναυαγοσωστικής κάλυψης.
– Νομοθετικές ρυθμίσεις που αφορούν τη βελτίωση της καταστατικής θέσης των αιρετών, την περαιτέρω βελτίωση του θεσμού της κινητικότητας, τη συνέχιση του Προγράμματος Κοινωφελούς Εργασίας, την αύξηση του ορίου μέγιστης κατανάλωσης καυσίμων στους ΟΤΑ κλπ.

Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΝΙΚΗΣ ΚΕΡΑΜΕΩΣ
Η Υπουργός Εσωτερικών Νίκη Κεραμέως υπογράμμισε ότι η σύσσωμη παρουσία της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Εσωτερικών στο σημερινό ΔΣ της ΚΕΔΕ, αποτελεί ισχυρό μήνυμα για τη στήριξη που θέλει να δώσει η Κυβέρνηση της ΝΔ στην Αυτοδιοίκηση.
Η Κυβέρνηση, τόνισε η κα Κεραμέως θέλει μια Αυτοδιοίκηση ισχυρή με ξεκάθαρους κανόνες, διαφάνεια, λογοδοσία, λειτουργική και τεχνική αυτοτέλεια. Θα στηρίξει το έργο της, θα δώσει περισσότερα εργαλεία, περισσότερους πόρους – οικονομικούς, ανθρώπινους και υλικούς – σε όλους τους δήμους, στο πλαίσιο των δημοσιονομικών δυνατοτήτων.
Η υπουργός Εσωτερικών αναφέρθηκε στην ανάγκη να υπάρξει ένα σύγχρονο πλαίσιο λειτουργίας των Δήμων, σημείωσε ότι είναι προτεραιότητα της Κυβέρνησης η σύνταξη του Νέου Κώδικα Δήμων και Περιφερειών και ότι το Υπουργείο δουλεύει εντατικά για αυτό.
Σε ότι αφορά τα δημοσιονομικά η υπουργός ανέφερε πως η προσπάθεια που γίνεται είναι για αύξηση των δημοσιονομικών πόρων.
Για τις προσλήψεις η κ. Κεραμέως ανέφερε ότι σε συνεργασία με το ΑΣΕΠ συζητούνται τρόποι ενίσχυσης και συντόμευσης των διαδικασιών, ενώ κάλεσε τους δήμους να δηλώσουν τις προτεραιότητες που έχουν στην πλατφόρμα για τον προγραμματισμό προσλήψεων το 2024. Σημείωσε ότι υπάρχει διάθεση να στηριχθούν οι Δήμοι με ανθρώπινο δυναμικό, ωστόσο, είπε η προτεραιότητα είναι η στελέχωση των δομών υγείας.
Ο Αναπληρωτής Υπουργός Εσωτερικών Θεοδωρής Λιβάνιος τόνισε ότι αποτελεί προτεραιότητα η ισόρροπη ανάπτυξη των δήμων, αλλά κυρίως η στελέχωση, η λειτουργική αυτοτέλεια και η κάλυψη των βασικών υποδομών στους μικρούς νησιωτικούς και ορεινούς δήμους και σε αυτήν την προσπάθεια θα εξακολουθεί να συνδράμει και η ΕΕΤΑΑ, με τη συνέχιση της τεχνικής υποστήριξής τους.
Σε ότι αφορά τους ΚΑΠ σημείωσε πως «θα πρέπει να δούμε πως θα προχωρήσουμε με τα νέα κριτήρια κατανομής» και ότι η όποια αύξηση προέλθει από τη βελτίωση των δεικτών της οικονομίας θα πρέπει να στραφεί στην περιφέρεια. Επίσης προανήγγειλε ότι θα γίνει ειδική συζήτηση για το θέμα των ΔΕΥΑ.
Σε ότι αφορά στον Ενιαίο Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων σημείωσε ότι αποτελεί το βασικό πρότζεκτ του Υπουργείου. Αναφερόμενος στον ψηφιακό μετασχηματισμό των δήμων σημείωσε τη χαμηλή ανταπόκριση συμμετοχής των δήμων στα προγράμματα, ενώ το ίδιο ισχύει σε ότι αφορά στην κατάθεση προτάσεων στο Ταμείο Ανάκαμψης.
Τέλος ο κ. Λιβάνιος υπογράμμισε πως τα προς επίλυση θέματα είναι πολλά, αλλά πολλές είναι και οι δυνατότητες συνεργασίας.