Τι κρύβεται πίσω από το όνομα κάθε μήνα; Ας μας συστηθεί ο Ιανουάριος!

Γράφει η ΓΕΩΡΓΙΑ ΓΟΥΛΑ, Συγγραφέας

Ο μήνας Ιανουάριος είναι ο πρώτος μήνας του κάθε έτους, δεν ήταν όμως πάντα… Το όνομά του προέρχεται από το θεό των Ρωμαίων τον Ιανό, ο οποίος ήταν θεός της κίνησης, της αλλαγής, του περάσματος, γενικά των ενάρξεων! Γι’ αυτό και οι Ρωμαίοι του έδωσαν το προβάδισμα στο νέο χρόνο! Ο Ιανός έλεγχε κάθε θύρα στη Ρώμη σε περιόδους εμπόλεμης αλλά και ειρηνικής κατάστασης.

H μορφή του απεικονίζονταν με δύο πρόσωπα το ένα ήταν όμορφο και νεανικό, το άλλο όμως γερασμένο και με μακριά γενειάδα, αυτό παρατηρείται στα αρχαία Ρωμαϊκά νομίσματα της εποχής και αντικατοπτρίζει αυτό ακριβώς, τις δύο όψεις της θύρας, της πόλεως του Ρωμαίου βασιλιά.
Δεν ήταν όμως πάντα ο Ιανουάριος ο πρώτος μήνας του χρόνου, διότι για το Χριστιανικό ημερολόγιο, το Βυζαντινό, ήταν ο πέμπτος μήνας εφόσον η αρχή της Ινδίκτου γινόταν με το μήνα Σεπτέμβριο, για αυτό και στους Ελληνορθόδοξους ναούς μας καλή χρονιά ευχόμαστε και την 1η Σεπτεμβρίου. Από όταν επικράτησε το Γρηγοριανό ημερολόγιο, η έναρξη πλέον του νέου έτους θεωρείται η 1η Ιανουαρίου.
Ο λαός μας αγαπά τον μήνα Ιανουάριο γιατί συμβολίζει την έναρξη του καινούργιου, του νέου (έτους), για αυτό και του αποδίδει πολλές ονομασίες, όπως τρανός μήνας σε σχέση με τον Φεβρουάριο που είναι «κουτσός» μήνας, επίσης λαμπρός μήνας λόγω του φεγγαριού της ολόλαμπρης σελήνης, θεωρείται μήνας κλαδευτής, προορισμένος και σηματοδοτούμενος μήνας για την καλή εσοδεία, μήνας αναπαραγωγικός για τα κοπάδια των βοσκών αλλά και μήνας προστάτης των πουλιών των Αλκυονίδων, όπου με τη χειμερινή λιακάδα του φιλοξενεί στην αγκαλιά του μεσοχείμωνου, την γέννηση της Αλκυόνης του όμορφου αυτού θαλάσσιου αποδημητικού πτηνού!
Επίσης ο μήνας Ιανουάριος ή Γενάρης ονομάζεται και καλαντάρης, από τη λατινική λέξη «calendae» ,τις γνωστές καλένδες δηλαδή τις πρώτες ημέρες του μήνα, αλλά και το ημερολόγιο ονομάζεται καλαντάρι, επίσης στον Πόντο τον λένε και Καλεντέρη τον Ιανουάριο.
Στην αρχαία Ελλάδα όμως οι πρώτες ημέρες κάθε σεληνιακού μήνα ονομάζονταν νουμηνίες όπου θεωρούνταν γιορτή και επακολουθούσε κάθε γιορτινό στοιχείο σε αυτή.
Τίποτα λοιπόν στην παράδοση μας ιδιαίτερα στη λαογραφία δεν είναι τυχαίο και δεν προέρχεται από παρθενογένεση αλλά υπάρχει επιρροή από την αρχαιότητα, από την Αρχαία Ελλάδα.
Ο μήνας Ιανουάριος είναι γεμάτος, «φορτωμένος» από γιορτές μεγάλων Αγίων, η εκκίνηση γίνεται με αυτή του Αγίου Βασιλείου, την μεγαλύτερη των Θεοφανείων, του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου και Βαπτιστή, έπεται της Αγίας Τατιανής, του Αγίου Αντωνίου, του Αγίου Αθανασίου, του Αγίου Ευθυμίου, του Αγίου Μαξίμου, του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, των τριών Ιεραρχών και άλλων…
Ένας μήνας που δικαιολογημένα ο λαός μας αποκαλεί «Γενάρης μήνας του Χριστού και αρχιμηνιά του χρόνου»!