Ο «Παλμός» στη Μάλτα – γράφει ο Γιώργος Πένταρης

Το είχα βάλει «αμέτι μουχαμέτι» να πάω στη Μάλτα και με την Black Friday (Μαύρη Παρασκευή) βρήκα εισιτήρια (με επιστροφή) μόλις 100 ευρώ με την Argean κι έτσι «την κάναμε» μαζί με τους ιδιοκτήτες του «ΠΑΛΜΟΥ» και μια αδελφική μας φίλη. Πήγαμε πενθήμερη – και όχι «πενταήμερη» – εκδρομή στη Μάλτα. Πριν σας περιγράψω τις εντυπώσεις μου, θα ήθελα να γράψω μερικά ιστορικά στοιχεία για την Μάλτα, το νησί των Ιωαννιτών Ιπποτών.

Η Μάλτα σαν νησί της κεντρικής Μεσογείου ήταν κατά κάποιο τρόπο κέντρο διερχομένων από τα αρχαία χρόνια. Μέχρι και ο δικός μας Οδυσσέας έφτασε εκεί, που τότε ο Όμηρος την είχε ονομάσει Ωγυγία και ήταν το νησί της Καλυψούς, η οποία πλάνεψε τον Οδυσσέα με τα κάλλη της και τον ευχαριστήθηκε για κάμποσα χρόνια… Περιττό να σας πω ότι οι περισσότερες ιστορικές εκτιμήσεις τοποθετούν το νησί της Καλυψούς βορειότερα, αλλά οι καλοί Μαλτέζοι για την προώθηση του τουρισμού τους το προσδιορίζουν στο μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος της Μάλτας, το Gozo. Περάσαμε από εκεί με το περιηγητικό λεωφορείο (Sightseen bus που λέμε στα Ελληνικά), αλλά γνωρίζοντας την Οδύσσεια δεν κατεβήκαμε να πάμε στην σπηλιά. Πολλοί άλλοι όμως «βάρβαροι» κατέβηκαν και πήγαν να αισθανθούν τον αέρα της περιοχής που τους ψιθύριζε στίχους της Οδύσσειας στην γλώσσα του Ομήρου, την οποία καταλάβαιναν.

Από τη Μάλτα, λοιπόν, που ήταν σταυροδρόμι της Μεσογείου, πέρασαν όλες οι «φυλές του Ισραήλ». Τί Μινωίτες, τί Καρχηδόνιοι, τί Φοίνικες, τί Έλληνες, Ρωμαίοι και Βυζαντινοί, Άραβες και Νορμανδοί, Ισπανοί και Ιππότες σταυροφόροι, Γάλλοι με τον Ναπολέοντα και τέλος Βρετανοί. Εκείνο που έχει ιστορική αξία για την Μάλτα και τον χαρακτήρα της είναι η περίοδος των Ιωαννιτών Ιπποτών που μας προέκυψαν λόγω των Σταυροφοριών. Την εποχή των Σταυροφοριών και συγκεκριμένα το 1099 ιδρύθηκε το Τάγμα των Ιωαννιτών Ιπποτών που ήταν αφιερωμένοι στον Ιωάννη τον Βαπτιστή, που ως αρχικό σκοπό είχε την παροχή στέγης και περίθαλψης στους προσκυνητές. Σταδιακά μετατράπηκαν σε στρατιωτικό τάγμα με έδρα την πόλη Άκρα, στην περιοχή του σημερινού βορείου Ισραήλ, αλλά εκδιώχτηκαν από τους Άραβες το 1281. Πήγαν στην Κύπρο, μετά στην Ρόδο ασκώντας πειρατεία εναντίον των Μωαμεθανών, αλλά και απ’ εκεί εκδιώχτηκαν το 1522 από τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή και τελικά κατέφυγαν στη Μάλτα.
Στη Μάλτα συνέχισαν την πειρατική και σταυροφορική δράση τους κατά των Οθωμανών και νίκησαν αυτή τη φορά τον προαιώνιο αντίπαλό τους, Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή, στην αποκαλούμενη Μεγάλη Πολιορκία του 1565, υπό την ηγεσία του χαρισματικού Ζαν Παριζό ντε λα Βαλέτ. Στα επόμενα χρόνια εδραίωσαν την κυριαρχία τους στο νησί και έχτισαν την Βαλέτα προς τιμή του παραπάνω Μεγάλου Μάγιστρου νικητή του Σουλεϊμάν.

Η Μάλτα σήμερα αποτελείται από 500 χιλιάδες κατοίκους και είναι ένα από τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο πληθυσμός είναι συγκεντρωμένος στην Βαλέτα, στην γειτονική της σύγχρονη πόλη Σλιέμα όπου η νυκτερινή της ζωή στην περιοχή του Saint Julian δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από την Αθηναϊκή τοιαύτη, στην πόλη Rabat, ναι έχει επιρροές ως είναι φυσικό από το Μαρόκο, και στο νησί Gozo όπου έχει ως κυριότερη πόλη την Βικτώρια λόγω της βασίλισσας Βικτώριας της Αγγλίας.
Έχει πολύ μικρή γεωργική παραγωγή, υποφέρει από λειψυδρία και νομίζω ότι με την κλιματική αλλαγή θα ζεματιστεί. Είναι περισσότερο μια χώρα υπηρεσιών που περιστρέφονται γύρω από τον τουρισμό. Κάθε φυλή της Ευρώπης και της Βόρειας Αφρικής, θα την βρεις στην Μάλτα. Οι συμπατριώτες μας φαίνεται ότι τιμούν το νησί όχι μόνο ως τουριστικό προορισμό, αλλά και ως τόπο εργασίας. Παντού θα ακούσεις ελληνικά και σε όλα τα εστιατόρια που πήγαμε, από επιπέδου Michelin μέχρι Ελληνικό σουβλατζίδικο, προφανώς ήξεραν λίγο πολύ Ελληνικά.
Εκείνο που μου έκανε εντύπωση συγκρίνοντάς τη με την χώρα μας είναι ότι για πέντε μέρες δεν άκουσα κανένα κορνάρισμα αυτοκινήτου, ούτε σειρήνες αστυνομίας, ασθενοφόρων κτλ. Οι οδηγοί άπαξ και πατήσεις άσφαλτο, είτε είσαι σε διάβαση είτε όχι, κοκαλώνουν το αυτοκίνητό τους και δεν σου φωνάζουν. Και μέσα στην Βαλέτα και στις άλλες μικρότερες πόλεις που πήγαμε, όπως στην παλιά πρωτεύουσα την Medina, την Rabat, την Mosta, στο Gozo κτλ. δεν συναντήσαμε πουθενά σκουπίδι στο δρόμο. Δεν υπήρχαν κάδοι σκουπιδιών στους δρόμους ούτε πεταμένες σακούλες. Το κάθε σπίτι είχε τον δικό του κάδο και τον έβγαζε όταν περνούσε το σκουπιδιάρικο. Πόσο δύσκολο είναι να γίνει αυτό και εδώ; Δεν υπήρχαν αδέσποτα ζώα και δεν είδα πουθενά – μα πουθενά! – ένα γκράφιτι στα κτήρια.

Μέσα στο κέντρο κατά-κέντρο που μέναμε, θα λέγαμε κάτι σαν Μοναστηράκι, υπήρχε δημοτικό κέντρο υγείας και απ’ ό,τι είδα ήταν πλήρως εξοπλισμένο. Εδώ έχουμε κάτι τέτοιο με τόσους τουρίστες; Το εντυπωσιακότερο όμως ήταν ότι και σε παρκάκι των 500 τ.μ. υπήρχαν τουαλέτες για το κοινό. Εδώ απορώ πού κατουράνε τα εκατομμύρια τουρίστες που έρχονται… Οι άνθρωποι θέλουν τουαλέτα γιατί δεν είναι συνηθισμένοι να κατουράνε στα σκοτεινά δρομάκια ή πίσω από τους κάδους σκουπιδιών. Τόσοι δημαρχαίοι έχουν περάσει από την Αθήνα και κανένας δεν έχει βάλει ως πρόγραμμα τις δημόσιες τουαλέτες.
Η Βαλέτα έχει ένα πολύ απλό αρχιτεκτονικό σχέδιο με παράλληλους δρόμους και καθέτους που δημιουργούν οικοδομικά τετράγωνα. Τα οικήματα είναι ογκώδη σε στυλ αυτών της Φλωρεντίας, ψηλοτάβανα με πάνω από τέσσερα μέτρα τον όροφο. Τα σύγχρονα σπίτια όμως είναι παρόμοια με τα Ελληνικά, αλλά αντί τούβλων χρησιμοποιούν τσιμεντόλιθους. Δεν παρατηρεί κανείς χλίδα ούτε επίδειξη πλούτου. Οι άνθρωποι είναι φιλόξενοι, απλοί και πολύ εξυπηρετικοί. Πουθενά δεν αντιμετωπίσαμε πρόβλημα, αν ζητούσαμε κάποια πληροφορία. Περιττό να σας πω ότι δεν υπάρχει πουθενά λακκούβα στους δρόμους και όλα τα πεζοδρόμια είναι ομαλότατα χωρίς να κινδυνεύει κάποιος να γκρεμοτσακιστεί όπως εδώ.
Το συν της Ελλάδας συγκριτικά με την Μάλτα είναι το κόστος και η διαθεσιμότητα του φαγητού. Εκεί δεν υπάρχει πιάτο κάτω από 17 ευρώ και οι κουζίνες κλείνουν, τουλάχιστον τώρα που πήγαμε, στις 9 μμ! Δεν λέω ότι θα μείνεις νηστικός, αλλά θα δυσκολευτείς να βρεις φαγητό παράωρα. Αυτό είναι στα συν της Ελλάδας και δεν το βρίσκεις πουθενά αλλού εκτός Νέας Υόρκης.

Τα εντυπωσιακότερα μνημεία της Βαλέτας είναι ο Καθεδρικός Ναός του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή σε ρυθμό Μπαρόκ και της Παναγίας στην πόλη Μόστα. Στο Άγιο Ιωάννη υπάρχει πίνακας με τον αποκεφαλισμό του Ιωάννη του Βαπτιστή του μεγάλου ζωγράφου Καραβάτζιο. Στην Μόστα ο Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου είναι ροτόντα, διαμέτρου 37 μέτρων με έναν και μοναδικό τρούλο της ίδιας διαμέτρου που στηρίζεται σε τόξα επί του εξωτερικού τοίχου – θυμίζει δε το Πάνθεον της Ρώμης. Μέσα στον ναό δεν υπάρχουν πουθενά κολώνες και ο τρούλος είναι τεράστιος. Η ζωγραφική του τρούλου είναι επηρεασμένη από τα αραβουργήματα και συμβαδίζει στην τεχνική με το δάπεδο του Ναού. Όντως είναι ένα εντυπωσιακό κτίσμα και εκεί υπάρχει το άγαλμα της Παναγίας που το κάνουν λιτανεία το Δεκαπενταύγουστο. Στον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο μια γερμανική βόμβα έπεσε πάνω στον τρούλο, τον τρύπησε και έπεσε μέσα στον ναό την ώρα που γινόταν η Θεία Λειτουργία και δεν έσκασε. Κανένας από τους 300 πιστούς δεν έπαθε τίποτα. Αυτό θεωρείται θαύμα της Παναγίας και γιορτάζεται το Δεκαπενταύγουστο με μεγάλη λαμπρότητα και λιτανείες.
Τελικά καλά περάσαμε και συνιστούμε την Μάλτα, αλλά όχι σε υψηλή τουριστική περίοδο γιατί και νηστικοί και διψασμένοι θα μείνετε από την πολυκοσμία όπως μου είπαν.

– Οι φωτογραφίες που σας παραθέτω είναι από την Παναγία της Μόστας.