Μία πτώχευση και πολλοί μύθοι

Η εταιρεία που πτώχευσε είναι η Ηλεκτρονική Αθηνών. Μία από τις πιο γνωστές αλυσίδες πώλησης ηλεκτρικών συσκευών και ηλεκτρικών ειδών. 45 καταστήματα έκλεισαν και 450 εργαζόμενοι έμειναν άνεργοι. Η ερμηνεία που δόθηκε και οι αντιδράσεις που ακολούθησαν έδειξαν όμως την πτώχευση που υπάρχει στις αντιλήψεις, στις ιδέες και στον γενικότερο τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε και συζητάμε σε αυτή τη χώρα.

Και την βλέπουμε και σε άλλες «πτωχεύσεις», όχι μόνο εταιρειών. Σε πτωχεύσεις παρεχόμενων υπηρεσιών, ποιότητας αγαθών, κοινωνικών απαιτήσεων. Σε πολλές περιπτώσεις έχει πτωχεύσει και η κριτική μας ικανότητα. Γι’ αυτό και μαζεύονται γύρω μας όλο και περισσότερα κοράκια. Είμαστε εύκολη λεία.
Τεράστια και δωρεάν διαφήμιση εξασφάλισε η επίσης γνωστή εταιρεία «Παροχής υπηρεσιών τηλεφωνικών πωλήσεων» όταν ανακοίνωσε ότι προσλαμβάνει άμεσα το ένα τρίτο των εργαζομένων της Ηλεκτρονικής. Κανάλια, ηλεκτρονικός τύπος και μέσα κοινωνικής δικτύωσης προέβαλλαν αφειδώς την κοινωνικά ευαίσθητη και γαλαντόμο εταιρεία. Ελάχιστοι αναρωτήθηκαν πού βρήκε και μοιράζει απλόχερα τόσες θέσεις εργασίας εν μέσω τέτοιας κρίσης. Έστω και στο τηλεφωνικό της κέντρο.
Είναι η ίδια εταιρεία για την οποία έχουν γίνει πολλές επώνυμες καταγγελίες από πρώην εργαζόμενες/νους της και πολλά ρεπορτάζ για τον τρόπο που εκμεταλλεύεται την ανάγκη ανθρώπων για δουλειά. Δοκιμαστική απλήρωτη εργασία αρχικά («να δούμε αν μας κάνεις») και για όσες/όσους προσληφθούν συμβάσεις εργασίας 4ήμερης και 3ωρης απασχόλησης ή συμβάσεις μέσω ενοικιαζόμενης εργασίας. Δηλαδή δεν τους προσλαμβάνει η ίδια η εταιρεία αλλά άλλη η οποία τους υπενοικιάζει στην «τελική εταιρεία έργου». Η υπενοικίαση γίνεται για 2-3 εβδομάδες το πολύ οι οποίες ανανεώνονται κι έτσι η πραγματική εταιρεία στην οποία εργάζονται δεν έχει εργοδοτικές υποχρεώσεις. Είναι ευνόητο ότι οι εργαζόμενοι αυτοί δεν μακροημερεύουν στην εταιρεία και τη θέση τους παίρνουν οι επόμενοι «ανυποψίαστοι». Η εταιρεία αυτή λοιπόν διαφημίστηκε ως «φιλεύσπλαχνος» εργοδότης!
Κι αν ψάξουμε και περισσότερο, θα βρούμε κι άλλα. Παράνομες τηλεφωνικές χρεώσεις σε ανυποψίαστους καταναλωτές οι οποίοι «κέρδισαν ένα δώρο» ή ύποπτα μεταμεσονύχτια τηλεπαιχνίδια στα οποία «οι πρώτοι δέκα που θα πάρουν τηλέφωνο κερδίζουν … ». Δεν το ψάξαμε όμως. Τη δωρεάν διαφήμιση την κατάπιαμε αμάσητη, όπως δεν ψάξαμε και τον τρόπο που πτώχευσε η Ηλεκτρονική.
Στα αντιπολιτευτικά μέσα βόλεψε η αιτιολόγηση της εταιρείας ότι αυτή οφείλεται στην ακύρωση του σχεδίου αναδιάρθρωσης που είχε χαραχθεί  και που περιελάμβανε και νέο τραπεζικό δανεισμό. «Το επιχειρηματικό πλάνο, το οποίο συναποφασίστηκε από τις τράπεζες, τους προμηθευτές και τους μετόχους τον Απρίλιο του 2015, είχε δημιουργήσει βάσιμες προοπτικές για την ανάκαμψη της εταιρείας. Οσα συνέβησαν, από τον Ιούνιο του 2015 και μετά, υπονόμευσαν και στη συνέχεια ακύρωσαν στην πράξη οποιονδήποτε σχεδιασμό. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί ασφυκτικό πρόβλημα ρευστότητας, να χάνονται μερίδια αγοράς και να αυξάνονται οι ζημίες. Ετσι, η Ηλεκτρονική, αφού εξάντλησε κάθε δυνατή εναλλακτική λύση, οδηγήθηκε στη σημερινή οδυνηρή απόφαση». Έτσι λέει η ανακοίνωση της εταιρείας. Και μένει η εντύπωση ότι το κλείσιμο της εταιρείας οφείλεται στα capital controls.
Δεν λέει όμως ότι από τον Οκτώβριο του 2012 είχε σταματήσει η διαπραγμάτευση της μετοχής της στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Γιατί η χρηματοοικονομική κατάσταση και η κεφαλαιακή διάρθρωση της εταιρείας ήταν κακή. Από τότε η εταιρεία είχε χάσει ένα μεγάλο μέρος των κεφαλαίων της. Η εταιρεία έγινε «μεγάλη» στα χρόνια του σημιτικού εκσυγχρονισμού. Με πολλά ανεξέλεγκτα  δάνεια από τράπεζες. Τότε που ο κρατικός έλεγχος στις επιχειρήσεις και τα δάνεια τέτοιου τύπου ήταν ανύπαρκτος ή έκανε τα στραβά μάτια. Στα πλαίσια της «ανάπτυξης». Όταν όμως η Ηλεκτρονική ελέγχθηκε, βρέθηκε να έχει εκδόσει εικονικά τιμολόγια. 75 εκατομμύρια ήταν το πρόστιμο που της επιβλήθηκε αρχικά, μόνο 1,5 εκ. της καταλογίστηκε τελικά. Η εταιρεία ζητούσε συνεχώς νέα δάνεια για να επιβιώσει. Το «πάρτυ» είχε όμως τελειώσει. Αφήνοντας τις τράπεζες εκτεθειμένες σε ένα τεράστιο χρέος που δημιούργησαν τέτοιες εταιρείες. Μόνο που τις, εξίσου προβληματικές, τράπεζες τις ανακεφαλαιοποιήσαμε όλοι εμείς και όσο συνεχίζουμε να πληρώνουμε για αυτές θα μπορούν να στέκονται στα πήλινα πόδια τους. Μήπως θα έπρεπε να «ανακεφαλαιοποιήσουμε» και την Ηλεκρονική;
Δεν είναι αστείο. Όπως δεν ήταν αστείο και όταν ζητούσε από τους εργαζόμενούς της, σε προηγούμενο σχέδιο αναδιάρθρωσης, να χαρίσουν από ένα μισθό για να σωθεί η εταιρεία. Αστείες είναι οι νεοφιλελεύθερες κλάψες για την τύχη της εταιρείας. Οι οπαδοί της «ελεύθερης αγοράς», του ανταγωνισμού και του «λιγότερου κράτους» αναστατωμένοι καλούν το κράτος να επέμβει για να σώσει την εταιρεία! Θα γελάγαμε αν δεν υπήρχε το δράμα 450 οικογενειών κι αν όντως το κράτος δεν έπρεπε να κάνει κάτι για την προστασία των εργαζομένων. Πάντως δεν αναρωτήθηκαν πάλι πολλοί πού πήγαν τα τόσα δάνεια που είχε πάρει κατά καιρούς η εταιρεία. Ίσως πρέπει να περιμένουμε νέα «Panama papers»  για να το μάθουμε κι αυτό … Πάντως κάτι θεωρίες για την επιβίωση του ικανότερου με βάση τις δυνάμεις της αγοράς ακόμα τις ψάχνουμε!
Και επειδή επίκειται και η επίσημη ανακοίνωση της χρεωκοπίας του MEGA channel, το δηλώνουμε προκαταβολικά ότι δεν θα κλάψουμε ούτε γι’ αυτό. Παρότι εκατοντάδες εργαζόμενοί του έχουν δουλέψει σκυλίσια γι’ αυτό το κανάλι – το γνωρίζουμε προσωπικά αυτό – ως επιχείρηση είχε στηθεί σε σάπιες βάσεις. Οι τράπεζες με τα θαλασσοδάνειά τους το κρατούσαν στη ζωή γιατί εξυπηρετούσε οικονομικούς και πολιτικούς στόχους. Προπαγάνδα, διαπλοκή, επιχειρηματικό αλισβερίσι, προσωπικές εξυπηρετήσεις σε πολιτικά πρόσωπα και άλλα τέτοια ήταν ο βασικός λόγος ύπαρξής του. Έκανε τα χατίρια της εκάστοτε εξουσίας κι αυτή του χάριζε απλόχερα δάνεια. Οι ιδιοκτήτες του έπαιρναν δημόσια έργα και όλοι βολεύονταν.
Ας μην έχουμε αυταπάτες κι ας μην καλλιεργούμε άλλους μύθους για τις δουλειές που ανοίγουν ή χάνονται. Η οικονομία θα αναπτυχθεί όταν αναδιαρθρωθεί η παραγωγική της βάση και αποκτήσει εξαγωγικό προσανατολισμό. Εμπορικές επιχειρήσεις μη ανταγωνιστικές και εταιρείες παροχής αμφιβόλλου ποιότητας υπηρεσιών δεν μπορούν να επιβιώσουν σε ένα χρεωκοπημένο κράτος. Από παραγωγή πώς πάμε; Ας το ψάξουμε λίγο περισσότερο …