“Ο Ελλήνας αδυνατεί να σκεφτεί τη συλλογικότητα και καταναλώνεται στα προσωπικά του συμφέροντα “
Σωτήρης Πατσάκας -Συγγραφέας ,Ποιητής
Ο Σωτήρης Παστάκας γεννήθηκε το 1954 στη Λάρισα, όπου κι επέστρεψε το 2012.
Σπούδασε Ιατρική στη Ρώµη και Ψυχιατρική στο ∆αφνί. Για τριάντα χρόνια εργάστηκε ως Ψυχίατρος στην Αθήνα. Έχει εκδώσει δεκατέσσερις ποιητικές συλλογές, ένα θεατρικό µονόλογο, ένα βιβλίο µε δοκίµια και µετα-
φράσεις Ιταλών ποιητών. ο 2001 συµµετείχε στην ίδρυση της World
Poetry Academy στην πόλη της Βερόνας, και τον Σεπτέµβριο του ίδιου έτους έτυχε
υποτροφίας από το Hawthodern Castle, International Retreat for writers, κοντά στο Εδιµβούργο. Έχει διαβάσει ποιήµατα σε διάφορα ∆ιεθνή Ποιητικά Φεστιβάλ (Σαράγεβο 2006 και 2011, Σαν Φρανσίσκο 2007, Ρώµη 2010, Σµύρνη 2012, Κάιρο 2013, Κωνσταντινούπολη 2014 κλπ) Είναι µέλος της Εταιρείας Συγγραφέων από το
1994 και έχει ιδρύσει διάφορα έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά.
Πέρα από εκδότης, όµως, είναι και ραδιοφωνικός παραγωγός και δάσκαλος βιωµατικής γραφής. Έχει µεταφραστεί σε δώδεκα γλώσσες και το βι-
βλίο του «Τριλογία» (εκδ. Παρουσία, 2012) κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ το 2015, µε τον τίτλο «Food Line», σε µετάφραση Τζακ Χίρσµαν και Άγγελου Σακκή. Το πρώτο του βιβλίο µε διηγήµατα «Ο δόκτωρ Ψ και οι ασθενείς του» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μελάνι. Τον ∆εκέµβριο 2015 τιµήθηκε µε το βραβείο Annibale Ruccello για την Ποίηση στο Τρίτο Φεστιβάλ του Teatro Stabia. Στις 5 Φεβρουαρίου 2016 ανακηρύχθηκε νικητής στο διαγωνισµό Ritratti di Poesia.140 (poesia tweet), από τη Fondazione Roma. Την άνοιξη του 2016 κυκλοφόρησε µια προσωπική του ανθολογία ποιηµάτων στα Ιταλικά από τις εκδόσεις Multimedia της Casa
della Poesia.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΜΑΙΡΗ ΛΑΡΕΝΤΖΑΚΗ-ΓΚΙΩΝΗ
Το λογοτεχνικό περιοδικό ΟΡΟΠΕ∆ΙΟ#17 είναι αφιερωµένο στην γενέτειρά σας,
«Λάρισα: µια πόλη στη λογοτεχνία». Μιλήστε µας γι’ αυτό.
Ως γνήσιο τέκνον της
νεανικής αµφισβήτησης αµέσως µετά το 1968,
είχα γυρίσει κι εγώ τις πλάτες µου στην πόλη που
έβγαλα το Λύκειο. Επιστρέφοντας πριν τρία – τέσ
σερα χρόνια αισθάνθηκα πως είχα το χρέος να
κάνω κάτι και για τη γενέτειρα. Έτσι διοργάνωσα
το Πανθεσσαλικό Φεστιβάλ Ποίησης το 2013, το
περιοδικό και τις εκδόσεις «Θράκα», το δεκαπεν
θήµερο φύλλο επιλεγµένης λογοτεχνίας «Φτερά
Χήνας», τον κύκλο ποιητικής αυτογνωσίας κάθε
Αύγουστο «Οι Ολύµπιοι στη Ραψάνη», Παράλληλα
έγινα παραγωγός (ωριαία εκποµπή πολιτισµού
«Συσσίτιο») στη ∆ηµοτική Ραδιοφωνία Λάρισας και
δάσκαλος βιωµατικής γραφής. Όταν ο ∆ηµήτρης
Κανελλόπουλος µου ανέθεσε να οργανώσω και να
επιµεληθώ το αφιέρωµα στους Λαρισαίους λογο-
τέχνες το θεώρησα πράγµατι ως χρέος στην πόλη
µου και τη λογοτεχνία. Σε µια εποχή που οι λογο
τέχνες γράφουν για την προσωπική τους προβολή
και µόνον, πρέπει να θυµίσουµε πως γράφουµε
από χρέος στη λογοτεχνία κι όχι για να προβάλ
λουµε τους εαυτούληδές µας.
Εργαστήκατε 30 χρόνια ως ψυχίατρος
στην Αθήνα, παράλληλα έχετε παράξει σπου
δαίο λογοτεχνικό έργο. Συνάδει µε την Ψυχια
τρική;
Πολλοί συνάδελφοι έγραψαν φωτεινές σε
λίδες στην ελληνική λογοτεχνία, µε πρώτο τον
Γιώργο Χειµωνά. Να αναφέρω ακόµη τον Μάριο
Μαρκίδη κι από τους νεώτερους τον Μανόλη
Πρατικάκη, τον Γιάννη Ζέρβα, τον Θανάση Χατζό
πουλο κα. Ας µην ξεχνάµε πως τη λογοτεχνία στη
χώρα µας τη «λυµαίνονται» φιλόλογοι, γιατροί και
δικηγόροι (γέλια).
Ποιό, κατά την γνώµη σας, είναι το κα
τάλληλο περιβάλλον το οποίο «γεννά» έναν ποι
ητή;
Η πατρική βιβλιοθήκη. Να υπάρχουν βι
βλία στο σπίτι. ∆εν χρειάζεται να σου πει κανένας
γονιός να διαβάσεις, αν στο σπίτι υπάρχουν βι
βλία. Από απλή περιέργεια και µόνον κάποια µέρα
το παιδικό χέρι θα πιάσει ένα βιβλίο κι άµα πιάσει
ένα βιβλίο, αυτό θα τραβήξει µαζί του κι άλλα. Τα
βιβλία είναι σαν τα κεράσια…
Πότε ανακαλύψατε το ταλέντο σας στην γραφή;
Στην Τρίτη τάξη του ∆ηµοτικού, χάρη
στην πεφωτισµένη µου δασκάλα στο Πέµπτο ∆η
µοτικό Σχολείο. Φανταστείται στη Λάρισα το 1963
µια δασκάλα να σε παροτρύνει να γράφεις ποίηση
µε την έννοια πως δεν περίµενε να της γράψουµε
µια ξερή περίληψη ή µια έκθεση ιδεών αλλά µας
άφηνε απολύτως ελεύθερους να γράψουµε σε
όποια µορφή λόγου επιλέγαµε µόνοι µας.
Ποιά η σχέση του µέσου Λαρισαίου µε
την ποίηση;
Αυτή του µέσου Έλληνα. Αλλά οι µέσοι άν
θρωποι δεν µ’ ενδιέφεραν ποτέ. Ας µην ξεχνάµε
πως η ποίηση είναι η πιο αριστοκρατική από όλες
τις Τέχνες.
Τι είναι για εσάς η ποίηση;
Η ποίηση είναι γλώσσα. Ένας αυτοσχέδιος
εκρηκτικός µηχανισµός που µε τις µεταφορές της
τινάζει στον αέρα τις βεβαιότητές µας.
Από πού αντλείτε πηγές έµπνευσης για
το έργο σας;
Από το βλέµµα. Από αυτά που βλέπω
γύρω µου. Ένα από τα πιο ουσιαστικά µαθήµατα
δηµιουργικής γραφής είναι να τους ζητήσω εν
ψυχρώ να γράψουν αυτό που βλέπουν έξω από το
παράθυρο. Όποιος δεν γράψει δεν έχει καµιά ελ
πίδα να γράψει µια µέρα.
«Επέστρεψα λοιπόν εδώ εις τους αντίπο
δες που είναι για εµένα το Χαλάνδρι και χάνω τις
µέρες µου αγαπώντας τόσο και περισσότερο την
Ελλάδα όσο λιγότερο τους συµπατριώτες» από
τη συλλογή σας «Προσευχές για φίλους», Σαιξ
πηρικόν, 2011. Σας απογοητεύει η στάση όλων
µας στα πράγµατα;
Σας ευχαριστώ για την αναφορά. Το ποί
ηµα είναι αφιερωµένο στον Γιάννη Γκούµα κι υπο
τίθεται πως µας µιλάει ο ίδιος. Οι Έλληνες ως λαός
στερούµεθα µεταφυσικής και κάτω από το σκληρό
φως αναπτύσσουµε έναν άκρατο εγωισµό και ένα
υπερτροφικό εγώ που δεν µας επιτρέπει να δρά
σουµε συλλογικά. Ο Έλληνας αδυνατεί να σκεφτεί
τη συλλογικότητα, το γενικό καλό και καταναλώ
νεται µόνον στα προσωπικά του καλά και συµφέ
ροντα.
Πώς βλέπετε την κατάσταση στην χώρα
µας; Ποιό προβλέπετε θα είναι το µέλλον της Ελ
λάδας;
Λαµπρό! Γνωρίζουµε όλοι µας ότι η χώρα
ξεπέρασε τα πολύ δύσκολα, για να επιτύχουµε
όµως την επανεκκίνηση θα πρέπει να αλλάξουµε
νοοτροπία: δεν γίνεται από τη µια να κατηγορούµε
την Κυβέρνηση πως δεν τηρεί τις προθεσµίες για
τα προαπαιτούµενα κι από την άλλη µόλις τα εκπληρώσει να διαµαρτυρόµαστε γιατί τα επέβαλλε.
Ο Έλληνας διαβάζει;
Ναι, µε την επισήµανση πως το δέκα τοις
εκατό διαβάζει τα πάντα από αρχαία τραγωδία
µέχρι και αστυνοµικά µυθιστορήµατα και οι υπό-
λοιποι ότι τους τύχει ή τους βάλουν στα χέρια…
Στην εποχή της παγκοσµιοποίησης και
της κοινωνικοοικονοµικής κρίσης υπάρχουν άν
θρωποι που µελετούν φιλοσοφία; Έχουµε Φιλο
σόφους – Στοχαστές Έλληνες σήµερα;
Ράµφος, Γιανναράς, Τσουκαλάς, Τερζάκης (Φώτης) και πολλοί άλλοι, για να αναφέρουµε µόνον τους ζώντες Αξελός, Καστοριάδης, Παπαϊωάννου, Πουλαντζάς. Έχουµε µια µεγάλη γκάµα στοχαστών και φυσικά µια µεγάλη παράδοση. Θα
σας έλεγα να ξεκινήσετε µε το έργο του Παναγιώτη Κονδύλη και µετά να περιπλανηθείτε όπως σας αρέσει.
Ποιά είναι η σχέση σας µε την θρησκεία;
Κάνετε αναφορά στον θεό σ΄ ένα ποίηµα σας.
∆εν µου δόθηκε η χάρη της Πίστης. Ο
Θεός είναι ένα ανοικτό ενδεχόµενο. Έως τότε πι
στεύω πως είµαστε όλοι αστερόσκονη, όπως κλεί
νει το υπέροχο βιβλίο του ο Γιώργος
Γραµµατικάκης «Η κόµη της Βερενίκης».
Πώς είναι χώρος των εκδόσεων σήµερα;
Για γέλια. Οι σοβαροί εκδότες λιµοκτονούν
κι οι ασύδοτοι της θερµοκόλλησης ευηµερούν.
Υπάρχει ένας ολόκληρος γαλαξίας από µπαχαλά
κηδες που βγάζουν άθλια τυπογραφικά φυλλάδια
εν ονόµατι της «ελευθερίας του διαδικτύου» που
ουσιαστικά εκµεταλλεύονται την φιλοδοξία των
ανύποπτων γραφοµανών και πέρα από τον προ-
σωπικό τους πλούτο δεν συνεισφέρουν απολύτως
τίποτα στη Λογοτεχνία.
Πώς χαρακτηρίζετε τον εαυτόν σας;
Ακατανίκητα περίεργο. Με διακατέχει µια
ανεξάντλητη περιέργεια και θαυµασµός για τη
ζωή και τους ανθρώπους. Τον πρώτο χρόνο της
φοιτητικής µου ζωής, ούτε καν δεκαοκτώ χρονών
ο συµφοιτητής µου Κώστας Ζαβερδινός από τη
Λευκάδα, µου είπε µια κουβέντα που µε ακολουθεί
από τότε κάθε µέρα: το θαυµάζειν εστί φιλοσο
φείν. ∆εν αφήνω να περάσει µια µέρα χωρίς να
µείνω µαγεµένος από την καθηµερινότητά µου:
από τον καφέ, το τσιγάρο και το ηµερήσιο φύλλο
έως το βράδυ που πέφτω να κοιµηθώ θαυµάζον
τας το γυναικείο κορµί που έχω δίπλα µου.
Έρωτας, πώς τον περιγράφετε;
Ο έρωτας είναι ο µόνος τρόπος για να
γνωρίσουµε τον εαυτό µας. Σύµφωνα µε τον Πλά
τωνα µόνον ο ερωτευµένος νους µπορεί να γνω
ρίσει και να κατανοήσει τον κόσµο. Ας µην ξεχνάµε
πως η λέξη που χρησιµοποιεί η Αγία Γραφή για την
ερωτική πράξη, τη συνουσία, είναι το ρήµα «γνω
ρίζω»: ο Αβραάµ εγνώρισε τη Σάρα κοκ. Αν δεν
κάνεις έρωτα µε έναν άνθρωπο ποτέ δεν µπορείς
να πεις πως τον γνωρίζεις όσο καλά και να τον ξέ
ρεις.
Τι σας οργίζει;
∆εν έχω χρόνο να οργιστώ. Απαιτεί µε
γάλη σπατάλη δυνάµεων κι από τη στιγµή που το
ενεργιακό µας φορτίο είναι δεδοµένο (ο κάθε άν
θρωπος έχει το δικό του φορτίο ενέργειας), είναι
χαζό να το σπαταλάω σε τέτοιες πολυτέλειες. Τη
βλακεία ούτως ή άλλως δεν τη νίκησε κανείς.
Ποια η γνώµη σας για την σχολική εκπαί-
δευση συγκριτικά µε το εξωτερικό;
Το σχολείο δεν δίνει ποτέ µόρφωση: ούτε
εδώ, ούτε στο εξωτερικό. Η χρήση του απλώς
είναι διεκπαιρεωτική. Εµένα µε ανέθρεψαν τα εξω
σχολικά αναγνώσµατα: η «µάσκα» κι ο «γκαούρ
ταρζάν».
Μπορεί η ποίηση να αλλάξει τον κόσµο;
Όχι. Τον κόσµο δεν µπορεί να τον αλλάξει, αλλά µπορεί να αλλάξει εµάς που την διαβάζουµε. Μας βοηθάει να µετρήσουµε διαφορετικά
τις εµπειρίες µας και να αναπτύξουµε άλλα αντανακλαστικά, διαφορετική αντίληψη και προοπτική για όσα ευτράπελλα µας συµβαίνουν.
Ποιό ποίηµα θεωρείτε σπουδαίο;
–Αύγουστος ήταν;- του Κ.Π. Καβάφη. Ένα ερωτηµατικό ανάµεσα σε δυο παύλες. ∆υο παύλες σαν προεξοχές δρεπανοφόρου άρµατος. Το δρεπανοφόρο άρµα του Αλεξανδρινού που θέρισε ποιητές πριν και µετά από αυτόν και συνεχίζει να µας θερίζει ακόµα.
–Αύγουστος ήταν;- του Κ.Π. Καβάφη. Ένα ερωτηµατικό ανάµεσα σε δυο παύλες. ∆υο παύλες σαν προεξοχές δρεπανοφόρου άρµατος. Το δρεπανοφόρο άρµα του Αλεξανδρινού που θέρισε ποιητές πριν και µετά από αυτόν και συνεχίζει να µας θερίζει ακόµα.
Τι αγαπάτε;
Τη ζωή σε όλες της τις εκφάνσεις. Την κωµωδία, το γέλιο της τα δράµατα και την τραγωδία της. Την απόλυτη και σώφρονα ειρωνεία της. Τα σκαµπανεβάσµατά της. Τα βιβλία που διάβασα κι έχω ακόµη όρεξη να διαβάζω. Εσάς για την
όµορφη συνέντευξη
+30 210 222 2004 
palmogal@otenet.gr | palmosnews@gmail.com
