Εθελοντισμός

Η τραγωδία της Μάνδρας μου έφερε πάλι στην μνήμη το ζήτημα του εθελοντισμού και αυτό λόγω του ότι έτρεξαν σε βοήθεια διάφοροι μετανάστες της περιοχής. Για τον εθελοντισμό άκουσα για πρώτη φορά στο σχολείο όταν μας έλεγαν για τις εθελόντριες που έπλεκαν την φανέλα του «Άγνωστου Στρατιώτη» στον πόλεμο του 1940.
Για δεύτερη φορά το άκουσα το 2004 με τους Ολυμπιακούς Αγώνες και ομολογώ ότι ήταν μεγάλη επιτυχία της διοργανωτικής επιτροπής. Με την λήξη των Ολυμπιακών η ιδέα ξέφτισε όπως και όλες οι άλλες ιδέες αξιοποίησης των ολυμπιακών ακινήτων. Ήρθαν τα χρόνια της κρίσης και το κίνημα αναπτύχθηκε κυρίως από τις προσπάθειες του ιδιωτικού τομέα και της Τ.Α. Φωτεινά παραδείγματα είναι το κίνημα του «Όλοι μαζί μπορούμε», η συγκέντρωση τροφίμων με τα κοινωνικά παντοπωλεία των δήμων και βεβαίως και πολύ σημαντικό, κατά την άποψή μου, τα φροντιστήρια που οργανώνουν οι δήμοι όπου διδάσκουν εθελοντικά διάφοροι καθηγητές.
Εθελοντισμοί υπάρχουν με πολλές αποχρώσεις. Για παράδειγμα έχω ακούσει ότι τουλάχιστον στα χωριά της Πελοποννήσου πήγαιναν οι χωριανοί ως εθελοντές να καλλιεργήσουν την σταφίδα ή να μαζέψουν τις ελιές μια γυναίκας άτυχης που πέθανε ο άντρας της. Αυτό γινόταν χωρίς κανένα όφελος και καθαρά από φιλανθρωπικά και φιλικά προς τον εκλιπόντα αισθήματα. Αυτό είναι ένα είδος εθελοντισμού χωρίς υλικά ανταλλάγματα που και σήμερα συμβαίνει και έχω προσωπική άποψη επ’ αυτού από ένα πολύ καλό φίλο και συνάδελφο, τον Χρίστο, ο οποίος τόλμησε να πάει μέσα στους μετανάστες που συνωστίζονταν στο λιμάνι του Πειραιά και να τους μοιράζει γεύματα και να προσφέρει και διάφορες άλλες μορφές βοήθειας.
Παρακάμπτοντας το ζήτημα της εθελοντικής αιμοδοσίας ή την δωρεά οργάνων, γιατί αυτό ξεπερνά τα όρια του εθελοντισμού και πάει στις σφαίρες του αλτρουισμού, θέλω να σημειώσω ότι για την βιωσιμότητα του θα πρέπει να υπάρχει ενός είδους αντάλλαγμα κυρίως με έμμεσο τρόπο όπως π.χ. δωρεάν διαμονή, διατροφή, βεβαιώσεις εργασίας και διάφορές άλλες διευκολύνσεις. Ένα μέρος του εθελοντισμού τα τελευταία χρόνια έχει πάρει μια κατά κάποιο τρόπο επίσημη έκφραση μέσω των γνωστών ΜΚΟ όπου όμως έχουν ακουστεί κατά καιρούς διάφορα, αλλά και έχουν χρηματοδοτηθεί αυτές οι οργανώσεις πλουσιοπάροχα από την πολιτεία. Το ότι ο χαρακτήρας αυτών των οργανώσεων είναι μη κερδοσκοπικός δεν σημαίνει ότι τα μέλη της δεν έχουν κάποιο είδος αμοιβής και πολλές φορές χρηματικής, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι κατακριτέες αυτές οι αμοιβές. Αντίθετα, για να υπάρξει ο εθελοντισμός και να εξυπηρετήσει τους σκοπούς του θα πρέπει σε ένα βαθμό τα μέλη που έχουν την κύρια ευθύνη του οργανισμού, όσον αφορά την οργάνωση και λειτουργία του, θα πρέπει να έχουν κάποιο είδος αμοιβής ώστε να διατηρηθεί η συνέχεια τους στο χρόνο.
Στις 5 Δεκεμβρίου θα γιορτάσουμε την «Διεθνή Ημέρα Εθελοντισμού» υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και θα πρέπει να σκεφτούμε και κάποια άλλα πράγματα με αυτή την ευκαιρία. Πρώτα θα πρέπει να πάρουμε ως βάση την έννοια του εθελοντισμού που είναι έκφραση μιας κοινωνίας ευαίσθητης που νοιάζεται για τον συνάνθρωπο. Όσο όμως και να υπάρχει ευαισθησία, χρειάζεται μια πιο συντονισμένη και κεντρική προσπάθεια όχι τόσο από οικονομικής πλευράς, αλλά από οργανωτικής ώστε να αναπτυχθεί ένα μεγάλο κίνημα εθελοντισμού στην Ελλάδα όπως είναι και στις άλλες χώρες της ΕΕ και του Δυτικού κόσμου γενικότερα.
Για παράδειγμα στην Αυστραλία οι Δήμοι και η Τοπικές Κυβερνήσεις προωθούν το ζήτημα με πολλούς και διαφόρους τρόπους. Μου άρεσε που την εποχή των διακοπών μαθητές εθελοντές υπό την σκέπη της δημοτικής αρχής κάθε πόλης αναλαμβάνουν την καθοδήγηση των τουριστών μέσα στις πόλεις της Αυστραλίας. Έχουν εφοδιαστεί με ειδικές κονκάρδες και οι επισκέπτες είναι ήδη ενημερωμένοι από τον αρμόδιο οργανισμό τουρισμού ότι μπορούν να ζητήσουν βοήθεια από αυτά τα άτομα όταν τους δουν μέσα στην πόλη.
Αυτό θα μπορούσε να γίνει στην Αθήνα όπου χιλιάδες τουρίστες που δεν έρχονται με οργανωμένα γκρουπ ψάχνονται να βρουν άκρη για διάφορα θέματα. Δεν θα ωφελούνταν μόνο οι τουρίστες, αλλά και οι μαθητές από την απόκτηση εμπειριών και διαφήμιση της χώρας θα γινόταν. Τα νέα παιδιά θα είχαν να κερδίσουν πολλά από τον εθελοντισμό όπως σεβασμός στις αρχές και κανόνες της ομάδας που συμμετέχουν, να κάνουν σωστά τη δουλειά τους, να είναι συνεπή, να έχουν ομαδικό πνεύμα, σεβασμό στους άλλους και να γνωρίσουν τα όριά τους στο τι μπορούν και τι δεν μπορούν να προσφέρουν.
Αυτές οι ιδιότητες είναι βασικές στην μετέπειτα επαγγελματική ζωή τους και θα λέγαμε ότι είναι ένα από τα ανταποδοτικά οφέλη του εθελοντισμού. Άλλα οφέλη από τον εθελοντισμό θα μπορούσαν να είναι η αναγνώριση της προσφοράς τους από την κοινωνία, η ανταλλαγή ιδεών και πολιτιστικών στοιχείων, η ανάπτυξη δεξιοτήτων και η απόκτηση φίλων και νέων γνωριμιών, οι οποίες θα μπορούσαν να επεκταθούν σε πολλά μέρη του κόσμου ανάλογα με τη περιοχή της προσφοράς. Φαντάζεστε την ψυχική ευχαρίστηση και περηφάνεια των «γιατρών χωρίς σύνορα» που βοηθάνε σε όλα τα μέρη του κόσμου σώζοντας ζωές μικρών και μεγάλων; Πιστεύω ότι θα είναι πλήρεις ευχάριστων και γεμάτων ικανοποίησης συναισθημάτων αυτοί άνθρωποι που τους ζηλεύω. Επειδή γενικά οι εξουσίες έχουν διαφορετικό τρόπο σκέψης από τον απλό πολίτη, διότι λαμβάνουν υπόψη τους είτε τα προσωπικά τους συμφέροντα, είτε διάφορους «συσχετισμούς δυνάμεων», όπως έλεγαν παλιά οι φίλοι μου από το ΚΚΕ, ο εθελοντισμός έρχεται ως κίνημα και ιδέα να παρέμβει ενεργά στην κοινωνία βοηθώντας στην διάδοση αρχών και αξιών όπως η προστασία του περιβάλλοντος, να δώσει λόγο στις αδύναμες κοινωνικές ομάδες, να καταδεικνύει κοινωνικές αδικίες, να αποτελεί μοχλό πίεσης στα κράτη. Συμβάλει στη διάχυση πληροφοριών, παροχή πληροφόρησης και γνώσης, δημοσιοποίηση προβλημάτων και κινητοποίηση της κοινής γνώμης.
Μεγάλη είναι συμβολή του εθελοντισμού στην διάχυση πληροφοριών, στην παροχή γνώσης και πληροφόρησης και στην κινητοποίηση της κοινής γνώμης. Πολλές φορές όμως ο εθελοντισμός γίνεται εργαλείο στα χέρια κάποιων απατεώνων που εκμεταλλευόμενοι την ευαισθησία του κόσμου για διάφορα κοινωνικά, φιλοσοφικά, κοινωνιολογικά ή περιβαλλοντικά προβλήματα, τον χρησιμοποιούν για δικούς τους προσωπικούς νόμιμους και άνομους στόχους. Για παράδειγμα κάποιοι τύποι στην Μεσσηνία είχαν τρελάνει τον Γερο-Κωνσταντακόπουλο που προσπαθούσε να φτιάξει αυτό το ξενοδοχειακό κόσμημα μέσα στην Γιάλοβα Μεσσηνίας, όπου κάποιοι τύποι χρησιμοποίησαν το εθελοντισμό και με το πρόσχημα της προστασίας του περιβάλλοντος επιζητούσαν άνομα οφέλη.
Δεν θέλω να επεκταθώ εδώ με άλλα παραδείγματα, αλλά η κακή χρήση του εθελοντισμού πολλές φορές έχει αναπτυχθεί σε μέθοδο δημιουργίας εμποδίων σε κάθε αναπτυξιακή προσπάθεια στη χώρα. Αναρωτιέμαι γιατί να μην υπάρχει ένα κίνημα για εθελοντισμό στα νοσοκομεία που έχουν μεγάλη ανάγκη; Γιατί οι χρηματοδοτούμενοι από το ταμείο ανεργίας να μην απασχολούνται προσφέροντας κοινωνική εργασία και να τους παρέχεται μεγαλύτερος χρόνος παροχών από το ταμείο ανεργίας; Οι μικροαπατεώνες που δεν φυλακίζονται και αφήνονται στην δράση τους γιατί να μην προσφέρουν κοινωνική εργασία ως έκτιση ποινής;
Πάντως για να κλείσω το θέμα θα ήθελα να πω ότι το κίνημα του εθελοντισμού αν και δεν είναι τόσο πολύ δημοσιοποιημένο και μη προωθούμενο από την πολιτεία, πολλές ΜΚΟ έχουν αναλάβει δράση σε τομείς αρμοδιότητας τους. Αν κοιτάξετε στο http://www.volunteer4greece.gr/gr/voluntary_positions.php θα δείτε ότι υπάρχει μεγάλη ζήτηση εθελοντών για διάφορες θέσεις. Αυτό υποδεικνύει ότι μέσα στον λαό η ιδέα δεν είναι πολύ ώριμη και χρειάζεται κινητοποίηση από την κεντρική κυβέρνηση και από την Τοπική Αυτοδιοίκηση πρώτου και δεύτερου βαθμού. Πιστεύω ότι θα πρέπει να πάρουμε σοβαρά υπ’ όψη το ζήτημα αυτό και θα τολμούσα να ζητήσω από τον δραστήριο δήμαρχο Γαλατσίου να προωθήσει το κίνημα με μεγαλύτερη ζέση.