Πρωτομαγιά

«Ο Μάιος μας έφτασε, εμπρός βήμα ταχύ να τον προϋπαντήσουμε παιδιά στην εξοχή» ήταν το τραγούδι που μαθαίναμε στο σχολείο, μόνο που εμείς, τα παιδιά εκείνης της εποχής, πηγαίναμε με τους γονείς μας στην εξοχή όχι να προϋπαντήσουν το Μάιο, αλλά να βοηθήσουμε και αυτά τους σκληρά εργαζόμενους γονείς. Αυτό θυμάμαι από την Πρωτομαγιά των παιδικών μου χρόνων. Όλοι στην οικογένεια, μικροί και μεγάλοι, δούλευαν στα κτήματα μικρά ή μεγάλα ή στο μεροκάματο ήλιο με ήλιο για να βγει πέρα η σταφίδα. Σαν φοιτητής έμαθα την αιτία της αργίας της Πρωτομαγιάς και τούτο γιατί το πολιτικό σύστημα της εποχής αποσιωπούσε τους αγώνες του εργατικού κινήματος για καλύτερες συνθήκες εργασίας και αμοιβής.

Συνέπεσε λοιπόν στο Σικάγο την 1η Μάη του 1886 να γίνει διαδήλωση 90.000 εργατών ως συμμετοχή στην απεργία 350.000 εργατών από 1.200 εργοστάσια της Αμερικής. Στις 3 Μάη έξω από το εργοστάσιο της Μακ Κόρμικ, που έφτιαχνε τρακτέρ, που ήρθαν μετά τον πόλεμο και στην χώρα μας, έγινε ένα μακελειό μεταξύ απεργών και απεργοσπαστών που συνεχίστηκαν και την επόμενη μέρα στην πλατεία Haymarket (Πλατεία Σανού). Η Πρωτομαγιά, ως εργατική γιορτή, καθιερώθηκε στις 20 Ιουλίου 1889, κατά τη διάρκεια του ιδρυτικού συνεδρίου της Δεύτερης Διεθνούς (Σοσιαλιστικής Διεθνούς) στο Παρίσι. Όπως βλέπουμε έτυχε να γίνει η διαδήλωση πρώτη Μάη και λόγω των εκτεταμένων γεγονότων και σκοτωμών να οριστεί η μέρα αυτή ως αργία. Στην Αυστραλία όμως εορτάζεται η μέρα των εργαζομένων την δεύτερη Δευτέρα του Μάρτη αρχίζοντας εκδηλώσεις από την προηγούμενη Παρασκευή. Οι διαδηλώσεις και σκοτωμοί έγιναν εκεί μήνα Μάρτη.
Στην χώρα μας, ο πρώτος εορτασμός έγινε το 1893, στην Αθήνα, με πρωτοβουλία του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου του Σταύρου Καλλέργη. Η 1η Μάη ήταν τότε Σάββατο και εργάσιμη. Έτσι, επελέγη η Κυριακή 2α Μάη, για να έχει η γιορτή μαζικό χαρακτήρα.
Σύμφωνα με την εφημερίδα «Σοσιαλιστής», που εξέδιδε ο Καλλέργης, στις 5 το απόγευμα της Κυριακής συγκεντρώθηκαν στο Στάδιο πάνω από 2.000 σοσιαλιστές και εργαζόμενοι. Η «Εφημερίς» τους υπολόγισε μόνο σε 200 και σημείωνε σε άρθρο της: «Οι πλείστοι εξ αυτών ήσαν εργάται, ευπρεπώς κατά το πλείστον ενδεδυμένοι, με ερυθράς κονκάρδας επί της κομβιοδόχης, και πολύ ήσυχοι άνθρωποι. Αυτοί είναι οι πρώτοι σοσιαλισταί εν Ελλάδι, και συνήλθον χθες εις το πρώτον αυτών εν Αθήναις συλλαλητήριον». Οι συγκεντρωμένοι ενέκριναν ψήφισμα, το οποίο αξίζει να αναφέρουμε: «Συνελθόντες σήμερον την 2α Μαΐου, ημέραν Κυριακήν και ώραν 5 μ.μ. εν τω Αρχαίω Σταδίω, οι κάτωθι υπογεγραμμένοι μέλη του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου» και υπό μισθόν πάσχοντες εψηφίσαμεν: Α) Την Κυριακήν να κλείωσι τα καταστήματα, καθ’όλην την ημέραν, και οι πολίται ν’αναπαύωνται. Β) Οι εργάται να εργάζωνται 8 ώρας την ημέραν. Γ) Ν’ απονέμηται σύνταξις εις τους εκ της εργασίας παθόντας και καταστάντας ανικάνους προς διατήρησιν εαυτών και της οικογενείας των. Δ) Το συμβούλιον του “Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου” να επιδώση το ψήφισμα εις την Βουλήν.»
Τον Μάη του 1936 σε μεγάλη απεργία καπνεργατών στην Θεσσαλονίκη σκοτώνονται 12 και τραυματίζονται 200 άτομα. Από μια φωτογραφία της εποχής που δημοσιεύουμε ο ποιητής μας Γ. Ρίτσος έγραψε το ποίημά του «Επιτάφιος» που μελοποίησε ο Μεγάλος Μίκης Θεοδωράκης.
Παρά τις εργατικές διεκδικήσεις στις οποίες είναι αφιερωμένη η Πρωτομαγιά, δεν θα πρέπει να μην αναφέρουμε και την σημασία που είχε στον αρχαίο κόσμο με έθιμα που με κάποιες παραλλαγές διατηρούνται ακόμη. Ήταν η γιορτή της θεάς των Ελλήνων Δήμητρας και της Περσεφόνης (Κόρης), που σηματοδοτούσε την νίκη της Άνοιξης επί του Χειμώνα, της ζωής δηλαδή απέναντι στον θάνατο. Τότε γιορτάζονταν και ο θεός της ζωής και του γλεντιού Διόνυσος. Φαίνεται ότι οι αρχαίοι γλένταγαν γιατί εμφανίζονταν τα πρώτα τσαμπιά των σταφυλιών στα αμπέλια. Τιμούσαν λοιπόν τον θεό για να βοηθήσει στην καλή σοδειά να έχουν κρασάκι να «ευωχούνται» των χειμώνα και να τον τιμούν με συμπόσια και πολύωρες οινοποσίες με συνοδεία αυλητρίδων και παλλακίδων… Καλή εποχή!! Οι αρχαίοι Αθηναίοι γιόρταζαν τον ερχομό του μήνα Μάη, που τον έλεγαν τότε «Θαργηλίωνα», με τα «Ανθεοφόρια».
Μια άλλη γιορτή ήταν τα «Ανθεστήρια», κατά τη διάρκεια των οποίων πομπές με κανηφόρες που έφερναν άνθη βάδιζαν με μεγαλοπρέπεια προς τα ιερά. Ιδρύθηκαν πρώτα στην Αθήνα και έπειτα πήραν πανελλήνια μορφή, αφού διαδόθηκαν και σ’ άλλες πόλεις της Ελλάδος. Σύμφωνα με το μύθο, στα Ανθεστήρια «ανασταινόταν» ο σκοτωμένος θεός Ευάνθης, επίθετο του Διόνυσου, από το χυμένο αίμα του οποίου φύτρωσε το αμπέλι. Τις γιορτές αυτές με λουλούδια και γλέντια διατήρησαν και οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες αφού προηγουμένως αφαίρεσαν κάθε λατρευτικό στοιχείο όπως διαβάζουμε μέσα στους κώδικες του εξ Ισπανίας Βυζαντινού αυτοκράτορα Θεοδόσιου.
Πολλοί καλλιτέχνες έχουν ζωγραφίσει πίνακες για την Άνοιξη και τον Μάη. Ο άφθαστος εξ αυτών είναι η «Άνοιξη» του Ιταλού ζωγράφου της Αναγέννησης «Botticelli». Ο πίνακας βρίσκεται στο μουσείο Ουφίτσι της Φλωρεντίας. Εκεί βλέπουμε μια μορφή την Φλώρα (από το φλάουερς που είναι τα λουλούδια) που το προκλητικό της ύφος είναι γεμάτο επιθυμίες ονομαστές και ακατανόμαστες. Αξίζει να δείτε αυτόν τον πίνακα στο Διαδίκτυο.
Βέβαια δεν θα μπορούσε να λείψει και ο «Σοσιαλιστικός Ρεαλισμός» από το να εκφραστεί για την πρωτομαγιά στα πλαίσια των αγώνων του εργατικού κινήματος. Εκφράζει με απόλυτη γλαφυρότητα το μοτίβο των σοσιαλιστών του 20ου αιώνα «Ο εργάτης έχει μόνο τα χέρια του».
Στις μέρες μας η εργατική πρωτομαγιά είναι περισσότερο από άλλη φορά επίκαιρη. Ναι, η πρωτομαγιά «δεν είναι αργία, αλλά απεργία» όπως λένε οι συνδικαλιστές εργατοπατέρες μας που των περισσοτέρων τα μυαλά έχουν μείνει στην εποχή του Λένιν. Σήμερα οι εργατικοί αγώνες απαιτούν ένα νέο ανοικτόμυαλο συνδικαλιστικό κίνημα. Το τραγούδι «Πάγωσε η τσιμινιέρα» του Νταλάρα που ακούμε επί 40 χρόνια στις απεργίες πρέπει να αλλάξει. Πρέπει να γίνει ροκ. Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης των επιχειρήσεων και του εμπορίου ,θα πρέπει και ο άλλος συντελεστής της παραγωγής, ο εργαζόμενος, να παγκοσμιοποιηθεί με διεθνείς συνεργασίες. Τα ΜΜΕ και τα Social Media σήμερα μπορούν άνετα να φέρουν κοντά και σε συνεννόηση τους εργαζομένους και τις ηγεσίες τους ώστε να προβαίνουν σε συντονισμένες διεκδικητικές ενέργειες. Χρειαζόμαστε ένα συνδικαλιστικό κίνημα με θέσεις και δημιουργικές προτάσεις για τα ζητήματα που αφορούν τον κόσμο της εργασίας και όχι μια στείρα και αποπροσανατολιστική πολιτική.
Αυτά λοιπόν για τον Μάιο που μας έφτασε, που, αν είχαμε λεφτά, θα πηγαίναμε να τον προϋπαντήσουμε στην εξοχή κανενός σαλέ στις Ελβετικές Άλπεις, να ακούσουμε και την «Συμφωνία των Άλπεων» του Γιόχαν Στράους. Να περάσετε καλά και να το γλεντήσετε όπως έκαναν και οι αρχαίοι ημών πρόγονοι και, αν σας κάτσει και καμιά παλλακίδα, μην πείτε όχι…