Ποδοσφαιρικός πολιτισμός, Γράφει ο Βαγγέλης Ντάλης

Ο τίτλος θα μπορούσε να θεωρηθεί ειρωνικός. Σαρκαστικός ίσως, αν διευκρινίζαμε ότι αναφερόμαστε σε ελληνικά γήπεδα ποδοσφαίρου. Πιθανά να διεκδικούσε και τον τίτλο του πιο σύντομου ανέκδοτου.

Όλοι ξέρουμε τί γίνεται τις Κυριακές στα ελληνικά γήπεδα ποδοσφαίρου, ειδικά τα μεγάλα, της Superleaque. Υβριστικά συνθήματα μεταξύ των οπαδών, συνήθως σεξιστικά όπου οι μανάδες, οι θείες και οι αδερφές των αντιπάλων έχουν την τιμητική τους, απειλές στο διαιτητή ο οποίος «αδικεί» την ομάδα μας, απειλές εναντίον του αντίπαλου προπονητή όταν αυτός σηκωθεί από τον πάγκο του γιά να δώσει οδηγίες στους παίκτες του, «κάτσε κάτω ρε …», χυδαία συνθήματα για την αντίπαλη ομάδα κλπ.
Κι αυτά είναι το πλέον ακίνδυνο μέρος της υπόθεσης «αγώνας ποδοσφαίρου». Υπάρχουν και τα χειρότερα. Καπνογόνα, ρίψη αντικειμένων στον αγωνιστικό χώρο κλπ. Την περασμένη Κυριακή πετάχθηκε καρέκλα στο γήπεδο, χωρίς ευτυχώς να τραυματίσει κανέναν, προηγούμενες πετάγονταν φωτοβολίδες μέσα στον αγωνιστικό χώρο και πριν ένα μήνα πετάχθηκε φωτοβολίδα ευθείας βολής στην εξέδρα αντιπάλων οπαδών στην οποία κάθονταν κυρίως παππούδες με τα εγγόνια τους οι οποίοι δεν είχαν προκαλέσει τίποτα. Ενέργεια εγκληματική. Ομάδες τιμωρούνται κάθε χρόνο με ποινές για τα «έργα» των οπαδών τους αλλά το κακό δε λέει να σταματήσει.
Με κάθε ευκαιρία δημιουργούνται επεισόδια μεταξύ οπαδών πριν ή μετά το τέλος του αγώνα, πέριξ του γηπέδου, στους συρμούς και τους σταθμούς του μετρό και του ηλεκτρικού, απρόκλητες επιθέσεις σε γραφεία οργανωμένων οπαδών, μέχρι και «ραντεβού θανάτου» αντίπαλων οπαδών οι οποίοι, ως στρατοί, κατεβαίνουν σε μάχες οπλισμένοι με μαχαίρια, σιδερολοστούς και άλλα φονικά εργαλεία για να «ισοπεδώσουν» αντίπαλους στρατούς.
Ελάχιστοι από αυτούς έχουν τιμωρηθεί διαχρονικά. Οι περισσότερες συλλήψεις συνήθως καταλήγουν σε άμεση απελευθέρωση των συλληφθέντων οι οποίοι παραπέμπονται σε μια αόριστη δίκη που εκδικάζεται μετά από χρόνια και στην οποία «δεν βρίσκονται» σοβαροί μάρτυρες κατηγορίας. Λες και κάποιο αόρατο χέρι τους βγάζει από τη δύσκολή θέση, λες και υπάρχει κάποιο αόρατο δίχτυ προστασίας για όλους αυτούς τους «επαγγελματίες» «φιλάθλους» οι οποίοι σε κάθε αγωνιστική δίνουν τον τόνο στην κερκίδα, είναι οι «αρχηγοί» της εξέδρας και οργανώνουν πριν και κατά τη διάρκεια του αγώνα αυτόν «τον υπέροχο λαό» ο οποίος «είναι ο δωδέκατος παίχτης της ομάδας» και στον οποίο συνήθως κατευθύνονται οι ποδοσφαιριστές που σκοράρουν αμέσως μετά την επίτευξη τέρματος για να το πανηγυρίσουν μαζί.
Σε όλους τους προέδρους «μεγάλων» ομάδων αρέσει να έχουν τέτοιους «στρατούς». Το ποδόσφαιρο είναι επαγγελματικό και κάθε νίκη μπορεί να φέρει πολλά χρήματα στα ταμεία της ομάδας. Είναι τεράστια τα ποσά που διακινούνται, είναι πολύ το «μαύρο χρήμα» που ξεπλένεται ή αλλάζει χέρια, ώστε καμία διοίκηση τέτοιου συλλόγου δεν θέλει να αφήσει την έκβαση ενός αγώνα στα πόδια των ποδοσφαιριστών της μόνο, δηλαδή στην τύχη. Κάποιοι λοιπόν «φίλαθλοι» ζουν από αυτό και γι’ αυτό κάθε Κυριακή είναι έτοιμοι να υπερασπίσουν τα συμφέροντα της ομάδας τους με κάθε μέσο. Με οποιοδήποτε μέσο. Αδιάφορα ποιό. «Η ομάδα να κερδάει κι όλοι οι άλλοι να πάνε να @@@» όπως είχε πει κάποτε μια εμβληματική μορφή παράγοντα του ελληνικού ποδοσφαίρου. Γι’ αυτό και το ποδόσφαιρο γίνεται κάθε χρόνο όλο και πιο βίαιο.
Αν τώρα ύστερα από όλα αυτά που διαβάσατε σας πούμε ότι υπάρχουν γήπεδα επαγγελματικών ομάδων της Superleague όπου όχι μόνο δεν συμβαίνει τίποτα από όλα αυτά αλλά ότι υπάρχουν συνθήκες πραγματικής φιλοξενίας μάλλον δεν θα το πιστέψετε. Θα σας φανεί ρομαντικό αλλά πριν λίγα χρόνια έπαιζε στην πρώτη κατηγορία ο Εργοτέλης. Ομάδα της Κρήτης στην οποία κάθε χρόνο απονέμονταν το «κύπελλο ήθους» γιατί οι αγώνες στο γήπεδό του είχαν χαρακτήρα γιορτής και ποτέ μα ποτέ δεν είχε τιμωρηθεί για οτιδήποτε. Δυστυχώς, η ομάδα αυτή δεν είχε τα υλικά μέσα των άλλων ομάδων αλλά ούτε και άλλα «μέσα» και τώρα παίζει σε μικρότερες κατηγορίες. Στις κερκίδες του πάντως έβλεπες ολόκληρες οικογένειες με τη μαμά και τα παιδάκια να χαίρονται πραγματικά τον αγώνα. Έρχονταν, έβλεπαν την ομάδα τους η οποία συνήθως έχανε αλλά αυτό δεν έκανε τους φιλάθλους της έξαλλους κι έφευγαν όμορφα κι ωραία όπως ήρθαν.
Τώρα υπάρχουν στη Superleague δύο τουλάχιστον γήπεδα στα οποία δίνονται πάντα εισιτήρια στους οργανωμένους φιλάθλους των αντιπάλων ομάδων, όποια αντιπαλότητα κι αν υπάρχει. Του Απόλλωνα Σμύρνης στη Ριζούπολη και του Πανιωνίου στη Νέα Σμύρνη. Κι αν κάποιες φορές δεν έχουν δοθεί εισιτήρια είναι γιατί η αστυνομία το απαγόρεψε, προληπτικά.
Κορυφαίες στιγμές ποδοσφαιρικού αθλητισμού είναι τα μεταξύ τους παιχνίδια. Στον περυσινό αγώνα οι οργανωμένοι και των δύο συλλόγων είχαν μπει αγκαλιασμένοι στο γήπεδο με κοινό πανό. Την περασμένη Κυριακή είχαν και οι δύο ακριβώς το ίδιο πανό υψωμένο. Σε απέναντι κερκίδες αλλά με το ίδιο πανό το οποίο έγραφε το συγκινητικό: «Στις φωτογραφίες των παππούδων σου θα δεις και τους δικούς μου». Βλέπετε, οι δύο σύλλογοι έχουν τις ρίζες τους στην ακμάζουσα ελληνική Σμύρνη του 19ου αιώνα. Υπήρξαν αρχικά μαζί στον ίδιο αθλητικό και πολιτιστικό σύλλογο και στη συνέχεια ο Απόλλωνας ξεχώρισε από το μουσικό σύλλογο Ορφέα ως καθαρά αθλητικός σύλλογος. 1890 το έτος ίδρυσης του Πανιωνίου, 1891 του Απόλλωνα. Ο Πανιώνιος είχε δικό του γήπεδο στη Σμύρνη μέχρι το 1922 που αναγκάστηκε να έρθει πρόσφυγας την Αθήνα. Ο Απόλλωνας συνέχισε στον ελλαδικό χώρο ως Απόλλων Αθηνών αλλά τα τελευταία χρόνια έχει μετονομαστεί σε Απόλλωνα Σμύρνης.
Μέσα στο γήπεδο υπάρχει αντιπαλότητα. Μάλιστα φέτος που και οι δύο δεν έχουν ξεκινήσει καθόλου καλά στο πρωτάθλημα, τα μεταξύ τους παιχνίδια μπορεί να αποδειχτούν – ποδοσφαιρικά – «ζωής και θανάτου» για την παραμονή στη μεγάλη κατηγορία. Το κίνητρό τους δηλαδή για τη νίκη είναι πολύ μεγαλύτερο από τη νίκη μιάς πιό πλούσιας και πιο «μεγάλης» ομάδας. Παρά το άγχος που υπάρχει και από τις δύο πλευρές, ποτέ δεν το αφήνουν να εξελιχθεί σε «πόλεμο», σε «σφαγή». Διαχρονικά αυτά που τους ενώνουν είναι πολύ περισσότερα από μια συγκυριακή επιτυχία ή αποτυχία.
Αυτή η αντίληψη έχει περάσει ως οπαδική κουλτούρα. Κι αν βρεθεί ανάμεσά τους κάποιος θερμόαιμος ή απερίσκεπτος ο οποίος θα θελήσει να τη χαλάσει, τότε απομονώνεται άμεσα από τους, αθλητικά, ομοϊδεάτες του. Είναι από τις σπάνιες στιγμές ποδοσφαιρικού πολιτισμού αυτό που συμβαίνει σε αυτά τα δύο γήπεδα. Υπάρχουν και κάποιες άλλες φωτεινές εξαιρέσεις. Το θλιβερό είναι ότι τα Μέσα δεν θα προβάλουν αυτές τις στιγμές. Αντιθέτως θα ξοδέψουν ατελείωτες ώρες για το τι έγινε στο «μεγάλο ντέρμπυ» ή σε κάποια επεισόδια. Το ήθος «δεν πουλάει», η ευγένεια και η άμιλλα δεν προβάλλονται. Θεωρούνται γραφικά.
Τα μέσα θέλουν κανίβαλους. Ε, τέτοιους έχουμε!