Τα τρία Τ της επιτυχίας, γράφει ο Θανάσης Καμπισιούλης

«Ας είχα κι εγώ λίγη τύχη….», ή «αν ήμουνα τυχερός, θα έβλεπες τι θα είχα καταφέρει…». Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει αυτές τις φράσεις; Φράσεις που απομονώνουν όλες τις υπόλοιπες παραμέτρους και ορίζουν την Τύχη σαν τον μοναδικό παράγοντα επιτυχίας. Η Τύχη μας συντροφεύει, έστω και με την απουσία της, εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ήταν θεότητα της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας, προσωποποίηση της ευμάρειας και του πλούτου μιας πόλης. Την αναπαριστούσαν ως γυναίκα που κρατούσε συνήθως ένα μικρό παιδί, ένα στάχυ ή το κέρας της Αμάλθειας ως ένδειξη του πλούτου και της αφθονίας. Είναι ο καλός δαίμονας που συνοδεύει τη ζωή του ανθρώπου, σε αντίθεση με τον κακό δαίμονα, την ατυχία, που μπορεί να δράσει αρνητικά, παραπέμποντας στο αντίξοο.

Για να μην οδηγήσει αυτή η μοιρολατρική άποψη στην απάθεια, αν όλα τελικά είναι γραμμένα και εξαρτώνται από παράγοντες που δύσκολα μπορεί να αλλάξει ένας άνθρωπος, δεν ήταν λίγοι οι Αρχαίοι φιλόσοφοι που προέτρεπαν τον άνθρωπο να δράσει. Να ενεργήσει και να αναλάβει την ευθύνη των πράξεων του. Συν Αθηνά και χείρα κίνει, δηλαδή «εκτός από την Αθηνά, κούνα και τα χέρια σου». Δεν φτάνει να επικαλείσαι βοήθεια από τα θεία ή την τύχη, αλλά οφείλεις να καταβάλεις και τις απαιτούμενες προσπάθειες. Πρέπει να αναλάβεις την πορεία της ζωής σου και να χαράξεις ο ίδιος την μοίρα σου. Ακόμη κι αν θεωρείς ότι η Τύχη δεν είναι με το μέρος σου. Διότι ακόμη και η Τύχη είναι ένας παράγοντας που μπορεί να διαμορφωθεί και τόσο ο καλός όσο και ο κακός δαίμονας μπορούν να εργαστούν για το συμφέρον του ανθρώπου.
Δυσκολευόμαστε να διακρίνουμε τους παράγοντες που καθορίζουν την ποιότητα της ζωής μας και βολευόμαστε επικαλούμενοι την Τύχη. Μόνο και μόνο επειδή μας απαλλάσσει – όπως πιστεύουμε – από κάθε ευθύνη. Δυναμώνουμε την σημασία παραγόντων που δεν μπορούμε να αλλάξουμε όπως το φύλο, την ηλικία, την χώρα που διαμένουμε, την καταγωγή μας κλπ. για να αποδυναμώσουμε όλα αυτά που με την προσπάθεια μας αρκούν για να επιτύχουμε τους στόχους μας. Η ζωή έχει δείξει πως αυτοί που πέτυχαν, δούλεψαν με όλα όσα μπορούσαν να αλλάξουν. Αυτά που δεν μπορούσαν να αλλάξουν έπαιξαν πολύ μικρό ρόλο στην επιτυχία τους. Η Τύχη δηλαδή, δεν ήταν ο βασικός παράγοντας, όσο κι αν κάποιοι επιμένουν να την καθιστούν πρωταγωνίστρια. Δυστυχώς, όπως λένε, «όταν ένας άνθρωπος δεν μπορεί να εμπιστευτεί τον εαυτό του, εμπιστεύεται την τύχη».

Μάλλον καμία τύχη δεν θα εντοπίζαμε σε ένα παιδί που γεννήθηκε στη Σμύρνη στις αρχές του 20ου αιώνα. Που στα 16 του αναγκάζεται να εγκαταλείψει το σπίτι του, να έρθει στην Ελλάδα και να μένει σε ένα υπαίθριο δωμάτιο. Να βλέπει τον πατέρα του να χάνει την περιουσία του, να μπαίνει στη φυλακή και η οικογενειακή επιχείρηση τους να περνάει στα χεριά των Τούρκων. Να χάνει τη μητέρα του, στα 33 της χρόνια και η γιαγιά του να τον μεγαλώνει με όνειρο να τον δει παπά! Αυτά αρκούσαν για να βολευτεί με την αδράνεια και να μην κάνει τίποτα. Αντίθετα, το παιδί αυτό ήταν ο Αριστοτέλης Ωνάσης και όλοι γνωρίζουμε τι κατάφερε τελικά. Κάποια στιγμή είχε πει: «Η μητέρα μου πέθανε όταν ήμουν 6 ετών. Αν είχε ζήσει, ίσως να μην είχα δουλέψει όσο σκληρά έχω δουλέψει». Ακολούθησε με ευλάβεια τα λόγια του Πλουτάρχου: «Τίποτα δεν εξαρτάται από την τύχη, αλλά όλα από την ορθή κρίση και την προνοητικότητα».
Θα μπορούσε με την πρώτη σκέψη ο Ωνάσης να είναι ό,τι πιο κοντινό με την ατυχία. Ακόμη και για την εξωτερική του εμφάνιση δεν θα λέγαμε ότι ήταν απλοχέρη η Τύχη μαζί του. Παρόλο που το γνώριζε και δεν μπορούσε να αλλάξει πολλά πράγματα, είχε πει: «Φρόντιζε το σώμα σου. Να είσαι, όσο καλός μαζί του γίνεται. Να μην σε απασχολούν οι λεπτομέρειες. Κοίτα εμένα, δεν υπάρχει τίποτα από τον Έλληνα θεό στην εμφάνισή μου. Αλλά δεν έχασα τον χρόνο μου κλαίγοντας για τις δυσάρεστες πτυχές του εαυτού μου. Και να θυμάσαι, τα πράγματα είναι μόνο, όσο άσχημα, εσύ πιστεύεις ότι είναι». Καθώς δεν του άρεσε να χάνει ασχολήθηκε με αυτά που μπορεί να αλλάξει και – όπως αποδείχθηκε – ήταν αρκετά για να επιτύχει.
Είναι δεδομένο πως τα σκαμπανεβάσματα της τύχης επηρεάζουν την ανθρώπινη ζωή. Αυτό που ο καθένας μας οφείλει να κάνει είναι να προστατέψει τις ισορροπίες ακολουθώντας πάντα την μεσαία λωρίδα του δρόμου. Μεταξύ της τύχης και της ατυχίας, της εύνοιας και της συμφοράς. Γιατί και η εύνοια χρειάζεται τη δική της διαχείριση ώστε να μην παρασυρθούμε και γίνουμε αλαζόνες. Δεν υπάρχει πιο καταστροφικό σε μια στιγμή ευνοϊκή για εμάς να χάσουμε την ισορροπία μας και να οδηγηθούμε αυτόματα στο δρόμο της ατυχίας και της συμφοράς.
Ο κανόνας του μέτρου, όπως ορίστηκε από τον Αριστοτέλη, αποτελεί βασική προτεραιότητα και στάση ζωής. Η δράση, οι ουσιαστικές επαφές με άλλους ανθρώπους, η πίστη στον εαυτό μας και η ευγνωμοσύνη για κάθε στιγμή που ζούμε είναι το παράδειγμα ενός ολοκληρωμένου ανθρώπου. Αυτός ο άνθρωπος, ακόμη και κάτω από αντίξοες συνθήκες, όσο μεγάλη κι αν είναι η δόση ατυχίας θα προσπαθήσει και θα καταφέρει να το ξεπεράσει. Αυτός ο άνθρωπος, ισορροπώντας με τον κανόνα του μέτρου μεταξύ του πάνω και του κάτω στη ζωή του, θα οδηγηθεί στην πραγματοποίηση του ονείρου του.
Αντί το Τ της τύχης, ας επιλέξουμε το Τ της Τόλμης καθώς «η Τύχη βοηθά τους τολμηρούς», κατά τον Θουκυδίδη. Ακόμη και ο Ελύτης είχε συμπεριλάβει την τύχη, αλλά την άφησε τελευταία όταν μίλησε για «τα τρία Τ της επιτυχίας: Ταλέντο, Τόλμη και Τύχη». Αν καταλάβουμε πως «τίποτα δεν εξαρτάται από την τύχη, αλλά όλα από την ορθή κρίση και την προνοητικότητα» θα έχουμε κάνει ένα σημαντικό βήμα.

• Αν θέλετε να επικοινωνήσετε μαζί μου: eetsi@windowslive.com