Σιγά τα κάστανα!

Ποιό παιδάκι δεν πεθύμησε να φάει λίγα ζεστά κάστανα από τη φουφού του καστανά; Ποιός μεγάλος ενοχλήθηκε από την εικόνα ενός πλανόδιου καστανά σε πολυσύχναστο δρόμο; Και ποια πόλη είναι αυτή που θεώρησε ότι καστανάδες, μικροπωλητές καλαμποκιού και ξηρών καρπών, λαχειοπώλες ή πλανόδιοι μουσικοί χαλάνε την αισθητική της;

Σε μια πολιτισμένη χώρα, παραδοσιακά επαγγέλματα όπως ο καστανάς, θα προστατεύονταν μέσω φοροαπαλλαγών και έκδοση αδειών χωρίς χρεώσεις, ως μέρος μίας Παράδοσης. Όλες αυτές οι φιγούρες των πλανόδιων είναι το κάτι της ανθρωπιάς που λείπει από τις τσιμεντένιες μεγαλουπόλεις. Είναι το «χρώμα» ανάμεσα στο γκρίζο. Κουλέρ λοκάλ το λένε οι Γάλλοι και το προβάλλουν, όπως κάνουν και οι Ιταλοί, οι Ελβετοί και πολλοί άλλοι λαοί.
Το Μπράιτον της Αγγλίας κάθε Σάββατο γεμίζει με μουσικούς σε κάθε γωνία. Κάθε γωνιά και άλλη μουσική. Έθνικ, τζαζ, ροκ… Δεν έχουν κάτι για να αφήσεις χρήματα. Το πιθανότερο είναι ότι ο δήμος τους επιδοτεί. Οι Λονδρέζοι κατεβαίνουν και γίνεται το αδιαχώρητο ανεξαρτήτως καιρού και δουλεύουν όλοι, καφέ, εστιατόρια… Έξυπνες κινήσεις από ανθρώπους που ξέρουν να προωθούν τις δουλειές τους και να ομορφαίνουν τη ζωή τους.
Εδώ ζούμε στη χώρα που γκρέμισε το συνοικισμό του Τσίλλερ στην Καστέλα και μετά από τόσες δεκαετίες μοναρχίας δεν έχει ένα ανάκτορο να δείξει. Το Τατόι παραμένει τουριστικά ανεκμετάλλευτο, ενώ έχουμε γκρεμίσει παραδοσιακά κτίρια στο κέντρο της Αθήνας για να χτίσουμε εμπορικά κέντρα. Στη θέση παλιών αρχοντικών έχουν χτιστεί πολυκατοικίες τέρατα, γκρίζες, με άδειους τοίχους. Το γκράφιτυ που ομορφαίνει πόλεις όπως η Βαρκελώνη, εδώ απαγορεύεται και κυνηγιέται. Άλλες πόλεις παρέχουν τα μέσα σε φοιτητές καλών τεχνών για να τις ομορφαίνουν.
Δεν είναι θέμα μόνο νοοτροπίας, είναι θέμα συμφερόντων. Εκείνων των μικροσυμφερόντων που μπαίνουν πάντα στη χώρα μας πάνω από το κοινό συμφέρον και εμποδίζουν την όποια ανάταση, την όποια δυνατότητα να ομορφύνουμε την καθημερινή ζωή, την όποια δυνατότητα να παρουσιάσουμε ως συλλογικότητες και ως κοινωνία, κάτι.   
Συμφέροντα είναι εκείνα που επέβαλλαν την βίαια σύλληψη του δύστυχου καστανά, γωνία Τσιμισκή και Αριστοτέλους στη Θεσσαλονίκη. Δεκατρείς αστυνομικοί, ένα περιπολικό κι ένας γερανός κινητοποιήθηκαν για να συλλάβουν τον αδίστακτο φοροφυγά, τον παράνομο, τον μη αδειοδοτημένο μικροπωλητή. Ο οποίος αντέδρασε έντονα και κατάφερε να αποσπάσει τη συμπάθεια και τη στήριξη όλων των παρεβρισκομένων στο γεγονός. Σε αντίθεση με εκείνη τη γιαγιά που λίγες μέρες πριν είχε συλληφθεί να πουλάει χωρίς άδεια μαϊντανούς και παραπούλια.
Από την ανεπίσημη σελίδα της ομάδας ΔΙΑΣ in action, στο Facebook, μάθαμε πώς οι συνάδελφοί τους πήγαν εκεί μετά από καταγγελία. Ποιός την έκανε δεν μάθαμε. Πιθανά άλλοι μικροπωλητές με άδεια, λόγω ανταγωνισμού. Όπως κι αν έχει πάντως, ο εντυπωσιακός τρόπος που έγινε η σύλληψη και η βιαιότητα της προσαγωγής προκάλεσαν θόρυβο. Έγινε θέμα, συζητήθηκε πολύ κι έβγαλε στην επιφάνεια όλες εκείνες τις παθογένειες που καταδυναστεύουν την κοινωνία μας. Τα όργανα της τάξης διαμαρτύρονται για την κατακραυγή που ξεσηκώθηκε εναντίον τους. Τη δουλειά μας κάναμε, λένε, είχαμε υποχρέωση να πάμε εφόσον υπήρξε καταγγελία. Και γιατί χρειάστηκαν τόσοι; Μα γιατί «εκτός από τον καστανά, υπήρχε γύρω κι ένα σύνολο κόσμου που (όπως έχει γίνει στο παρελθόν) θα μπορούσε να μετατραπεί σε όχλο με απρόβλεπτες συνέπειες».
Οι ίδιοι οι αστυνομικοί αντιλαμβάνονται την κοινωνική αδικία που υπάρχει. Ο Μελισσανίδης κάνει λαθρεμπόριο πετρελαίου, ο Μπόμπολας κυβερνάει την χώρα και παίρνει θαλασσοδάνεια που τα πληρώνουμε όλοι μας, του Μαρινάκη του κατάσχουν «το βαπόρι απ’ την Περσία» και δεν συλλαμβάνεται κανένας. Ο καστανάς φταίει για την ανομία και την φοροδιαφυγή. Οι αστυνομικοί ξέρουν ότι αυτές τις σκέψεις τις κάνει ο καθένας μας κι όποιος κι αν βρισκόταν κοντά στη σκηνή θα συμπαρίστανταν στον φουκαρά. Γι’ αυτό και απολογούνται: «Η δικαιοσύνη είναι που ΠΡΕΠΕΙ να αποφασίζει και να δείχνει την επιείκεια όπου χρειάζεται και όχι ο αστυνομικός». Κλασική τυπολατρική απάντηση δημοσίων υπαλλήλων. Εγώ τη δουλειά μου κάνω. Λες και δεν έχουν κάνει ποτέ τα «στραβά μάτια» σε άλλους φουκαράδες. Ή λες και δεν είδαν ποτέ τους Νιγηριανούς που πουλάνε τσάντες και dvd στην Τσιμισκή, λίγο πιο πέρα …
Δυστυχώς, δεν είναι η πρώτη φορά που έχει συμβεί. Τον περασμένο Νοέμβριο συνελήφθη στα Τρίκαλα ένας 92χρονος μικροπωλητής ο οποίος… εγκλημάτησε κι εκείνος βαριά πουλώντας κάστανα δίχως άδεια. Γιατί ηλικιωμένοι άνθρωποι βγαίνουν στο δρόμο όμως, δεν θα το καταλάβει ποτέ κάποιος που είναι «βολεμένος». Στην κοινωνία της φτωχοποίησης όπου η μια κοινωνική ομάδα στρέφεται πλέον εναντίον της άλλης μήπως και περισώσει κάτι για τον εαυτό της, είναι δύσκολο να καταλάβουμε τι σημαίνει να αναγκάζεσαι να στέκεσαι όρθιος στο ξεροβόρι, στο Βαρδάρη, για να πουλήσεις λίγα κάστανα. Πώς η ανάγκη κινεί τα κουρασμένα πόδια ενός συνταξιούχου που η σύνταξή του πλέον δεν αρκεί ούτε για τα στοιχειώδη. Ο νόμος βλέπετε…
Σύσσωμη η αντιπολίτευση έσπευσε να στηλιτεύσει την αναλγησία της κυβέρνησης. Ντροπή τους να κυνηγάνε φτωχούς ανθρώπους κλπ. Τους μεγάλους φοροφυγάδες δεν είδαμε όμως να τους κυνηγά κανένας από όσους έχουν κυβερνήσει μέχρι τώρα. Να συνομιλούν και να χαριεντίζονται μαζί τους στις κοινωνικές τους συναναστροφές τους έχουμε δει μόνο. Αντιθέτως έχουμε δει υπουργούς να κυκλοφορούνε με μαϊμού πινακίδες, να αποκρύπτουν συμμετοχές σε offshore εταιρείες, να «ξεχνάνε» να δηλώσουν αγροτεμάχια, ακίνητα και καταθέσεις.
Αμφιβάλλω αν κάποιος από την κυβέρνηση ήξερε για το περιστατικό. Μια χαρά τη βόλεψε όμως επικοινωνιακά. Μέτρησε αντιδράσεις. Έκανε και το γνωστό θεατρικό όλων των κυβερνήσεων «συλλαμβάνω φοροφυγάδες παντού». Κυρίως όμως προετοίμασε και προετοιμάστηκε για «καυτές» συλλήψεις. Από τον άλλο μήνα αρχίζουν οι κατασχέσεις σπιτιών. Ας ξέρουν λοιπόν όλοι οι οφειλέτες ότι ο νόμος είναι αμείλικτος. Δεν γίνονται χάρες πλέον. Όσοι δεν πληρώνουν θα χάνουν και τη φουφού και το σπίτι τους. Τα όργανα της τάξης θα είναι αμείλικτα. Περιπολικά, γερανοί και ότι άλλο χρειαστεί θα είναι έτοιμα να επιβάλλουν το νόμο. Θα είναι έτοιμα να βγάλουν τα κάστανα από τη φωτιά.   
Να βάλω τα μεταξωτά και να φυσάει,
στα εργοστάσια μπροστά και στα σκουπίδια πλάι,
να μπερδευτώ με τους εργάτες,
να πω τον πόνο μου στις γάτες,
και στη φουφού του καστανά,
στάχτη να γίνεις σατανά.