ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΚΙΩΝΗΣ, Συγγραφέας:Η ελευθερία και η αξιοπρέπεια δυστυχώς δεν είναι αυτονόητες κατακτήσεις

ΤΟ ΖΗΤΗΣΑΤΕ ΚΑΙ ΤΟ
ΚΑΝΟΥΜΕ!ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΟΥΜΕ ΤΙΣ ΑΓΑΠΗΜΕΝΕΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΣΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΑΙΡΗ
ΛΑΡΕΝΤΖΑΚΗ -ΓΚΙΩΝΗ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΕΙ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ
“ΠΑΛΜΟΣ”.ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΓΙΑΝΝΗ ΓΚΙΩΝΗ 

Στο Πνευματικό Κέντρο «Μελίνα Μερκούρη» του Δήμου Ιλίου έγινε η παρουσίαση του βιβλίου «Η Αφήγηση ενός Μαχητή – Το ημερολόγιο του Ευθ. Κατσιάπη, Στρατιώτη των Βαλκανικών Πολέμων 1912 – 1913» των καθηγητών Γιάννη Γκιώνη και του γιού του Διονύσιου Γκιώνη.

Με την ευκαιρία της παρουσίασης, είχαμε μια ενδιαφέρουσα κουβέντα με τον κ. Γιάννη Γκιώνη. Γεννήθηκε το 1938 στο Ψάρι Ηραίας Γορτυνίας του νομού Αρκαδίας και σε ηλικία 14 ετών έφτασε στην Αθήνα όπου σπούδασε φιλολογία και νομική ενώ παράλληλα εργαζόταν. Διορίστηκε στη μέση εκπαίδευση όπου υπηρέτησε 36 χρόνια σε σχολεία της επαρχίας αλλά και της Αθήνας. Από το 2002 είναι δημοτικός σύμβουλος Ιλιού με αρμοδιότητες σε θέματα παιδείας. Έχει επίσης συγγράψει τα «Μαθητικά Λόγια», «Μυθιστορία» και «Δρόμοι και Πλατείες με Ιστορία».

ΣΥΝΤΕΥΞΗ ΜΑΙΡΗ ΓΚΙΩΝΗ -ΛΑΡΕΝΤΖΑΚΗ 

Αγαπητέ κύριε Γκιώνη, είναι ιδιαίτερη η χαρά και η τιμή για μένα για την παραχώρηση αυτής της συνέντευξης.
 Μαίρη μου, ξέρεις ότι σε γνωρίζω καλά και δεν θα μπορούσα να σου αρνηθώ. Εξάλλου η συνέντευξη είναι για μένα σημαντική. Κατά συνέπεια, οφείλω να σε ευχαριστήσω θερμά για την πρωτοβουλία σου αυτή.

Παρακολουθήσαμε με ενδιαφέρον και συγκίνηση την παρουσίαση του βιβλίου σας, στο καλλιτεχνικό καφενείο του Δήμου Ιλίου, όπου για 10 χρόνια είστε δημοτικός σύμβουλος με αρμοδιότητα στον τομέα της Παιδείας. Ποια είναι τα συναισθήματα που σας δημιουργήθηκαν από την αφήγηση του μαχητή Ευθύμιου Κατσιάπη;
 Στην αρχή έκπληξη και στη συνέχεια χαρά, που είχα στα χέρια μου ένα τέτοιο στοιχείο, δηλαδή τη συνοπτική αφήγηση των Βαλκανικών πολέμων και μάλιστα από έναν απλό και άσημο στρατιώτη, που μετείχε σε όλες τις φονικές μάχες του ‘12 και ‘13.

 Όταν σας παρέδωσαν οι συγγενείς του μαχητή αυτό το ημερολόγιο, τι νιώσατε στην πρώτη ανάγνωση;
Σεβασμό για τη γενιά εκείνη που με ηρωϊσμό και αυτοθυσία ξέπλυνε την κηλίδα που βάρυνε την πατρίδα μας μετά την ήττα του 1897 από τους Τούρκους αλλά και τη γενικότερη πολιτική, κοινωνική και οικονομική κατάσταση που είχε διαμορφωθεί πριν από το κίνημα του 1909 και την ανάληψη της Πρωθυπουργίας από τον εκ Κρήτης ορμώμενο χαρισματικό ηγέτη Ελευθέριο Βενιζέλο. Αποκατέστησαν, πέραν του διπλασιασμού της Ελλάδας σε έκταση και πληθυσμό, την αυτοπεποίθηση και την ελπίδα στο λαό.

Συνεργασθήκατε με τον γιο σας Διονύση Γκιώνη, ο οποίος έγραψε κάποια κεφάλαια του βιβλίου (Στρατιωτικές δυνάμεις των αντιπάλων, Ελληνικές απώλειες, η συμβολή του Ναυτικού και το Χρονολόγιο). Τι αίσθηση σας άφησε αυτή η συνεργασία;
Ούτως ή άλλως οι σχέσεις μας με το Διονύση είναι κανονικές, όπως πρέπει να είναι μεταξύ γονιού και παιδιού. Η συνεργασία αυτή ήταν μια επιπλέον εμπειρία που είχε, απ’ ό,τι δείχνουν τα πράγματα, πολύ καλά αποτελέσματα. Ωστόσο οφείλω να πω ότι ένιωσα ευτυχής ως πατέρας, από την απόδοση του Διονύση σε ζητήματα τόσο σοβαρά, όπως είναι η καταγραφή ιστορικών γεγονότων, έστω και αν δεν είναι πρωτογενή αλλά αλιεύονται από πλούσια βιβλιογραφία.

 Οι εκδόσεις Historical Quest, ο εκδότης Γιάννης Χρονόπουλος, μαθητής σας, τίμησαν με την έκδοση του βιβλίου σας, την προσφορά των άδολων αγωνιστών και τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της Μακεδονίας και της Ηπείρου. Τι γεννά τους ήρωες;
Η τύχη και η ανάγκη. Η σύμπτωση να διαμορφωθούν οι κατάλληλες συνθήκες και η ανάγκη που θέτει το αμείλικτο ερώτημα: Υποτάσσεσαι στους αντιπάλους με ό,τι αυτό συνεπάγεται ή αντιδράς δυναμικά και μεταμορφώνεσαι από απλός άνθρωπος σε γίγαντα και απαράμιλλο αγωνιστή για εκείνα που υπηρετείς και που πιστεύεις ότι είναι όσια και ιερά;

 Άλλαξε ο τρόπος που βλέπετε το χρέος μας προς την πατρίδα με την ανάγνωση του ημερολογίου;
 Όχι. Απλά ισχυροποίησε την άποψή μου ότι η ελευθερία και η αξιοπρέπεια, δυστυχώς δεν είναι αυτονόητες κατακτήσεις. Χρειάζεται διαρκής εγρήγορση και εντιμότητα. Και αυτό στην πράξη είναι ένα τραγικό στοιχείο. Αντί η ανθρώπινη παραγωγή να διατίθεται για τις ανθρώπινες ανάγκες, διατίθεται για τη διαμόρφωση αμυντικής θωράκισης προς απόκρουση ανεπιθύμητων εισβολέων. Εδώ πραγματώνεται η άποψη του φιλοσόφου ότι ο πόλεμος είναι «πατήρ πάντων».

 Πόσο χρόνο σας πήρε η συγγραφή και από πού αναζητήσατε στοιχεία;
Ξεκινήσαμε με το Διονύση με άλλο πλάνο. Ασχοληθήκαμε αρχικά με τη συγγραφή της ιστορίας των Βαλκανικών πολέμων. Είχαμε στη διάθεσή μας πλούσια βιβλιογραφία και κυρίως ημερολόγια ή απομνημονεύματα πολλών πρωταγωνιστών. Στην πορεία διαπιστώσαμε ότι όσο καλό να ήταν αυτό το βιβλίο, θα χανόταν στην κυριολεξία το ημερολόγιο του Κατσιάπη. Γι’ αυτό αποφασίσαμε τελικά να περιοριστούμε στη δημοσίευση του κειμένου του Κατσιάπη, χωρίς οποιαδήποτε παρέμβαση και να δώσουμε κάποια ιστορικά στοιχεία προς πληρέστερη κατανόηση του αφηγήματος. Η όλη εργασία, από την αρχή ως την τελική μορφή του βιβλίου, ξεπέρασε σε χρονική διάρκεια τους 12 μήνες.

 Γνωρίζουμε την ιστορία μας; Οι νέοι άνθρωποι δείχνουν ενδιαφέρον; Ποια η γνώμη σας για τους νέους;
Σαφώς όχι. Αν γνωρίζαμε την ιστορία μας και κυρίως αν τη γνώριζαν οι ηγέτες μας , δεν θα φτάναμε σήμερα σε αυτή την κρίση που βιώνουμε. Και δεν λέω ότι δεν γνωρίζουμε ημερομηνίες και γεγονότα. Η ιστορία είναι και αίτια και αφορμές και αποτελέσματα. Οι πολιτικοί μας έλαβαν υπ’ όψιν τους τί έφερε την τρόικα το 1858 και τη Δ.Ο.Ε. το 1993; Φαντάζομαι ότι και αν το ήξεραν, δεν φρόντισαν έγκαιρα να μην υπάρχει η ίδια εξέλιξη. Δεν θέλω να πω περισσότερα εδώ γιατί είναι ένα θέμα που πονάει.

Ως προς τους νέους. Τι περιμένουμε από τα παιδιά που ακόμα και στις εκπαιδευτικές εκδρομές (πενθήμερες κλπ), τους πάμε σε κοσμοπολίτικα μέρη που μόνο εκπαιδευτικές δεν είναι; Χαζά είναι τα παιδιά ώστε να επιδιώκουν τα δύσκολα, χωρίς παρότρυνση και πειθώ;
Το σχολείο που διεύθυνα από το 1986 ως το 1994, οργάνωνε τις πενθήμερες με πρόγραμμα σύνθετο: ψυχαγωγικό – εκπαιδευτικό – μορφωτικό. Κάθε βράδυ διασκεδάζαμε. Την ημέρα όμως επισκεπτόμαστε ιστορικά και αρχαιολογικά μέρη με ξενάγηση.
Στην Κύπρο, λοιπόν, όταν στο Μουσείο Αγώνος τους περιέγραφε η Ελένη Χριστοφορίδου, διευθύντρια του Μουσείου πώς συνελήφθει από τους Άγγλους και φυλακίσθηκε στις Γυναικείες φυλακές Λευκωσίας και πώς σκοτώθηκε ο Αυξεντίου, τα παιδιά (κορίτσια και αγόρια), έκλαιγαν με αναφιλητά από την έντονη συγκίνηση.
Οφείλουμε όλοι (γονείς, εκπαιδευτικοί, πολιτεία), να τα ενημερώνουμε σωστά, για να ενεργούν κι αυτά σωστά.

Από το 1966 ως το 2002 εργαστήκατε ως καθηγητής φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση. Οι μαθητές σας είναι εκατοντάδες. Συναντιέστε; Πέτυχαν στη ζωή τους;
 Είχα την τύχει να έχω μαθήτριες και μαθητές πολύ καλούς. Με πάρα πολλούς από αυτούς έχω επικοινωνία. Όντως έχουν διακριθεί και στη χώρα μας και στο εξωτερικό και επιστήμονες και επιχειρηματίες. Κατά καιρούς με έχουν προσκαλέσει σε συγκεντρώσεις τους και στα Σέρβια και στην Πτολεμαΐδα και στο Αιγάλεω. Ομολογώ ότι η συγκίνησή μου ήταν απερίγραπτη, από τις περιποιήσεις που μου επιδαψίλευσαν.

 Πώς σφυρηλατήθηκε η έντονη προσωπικότητά σας, η ενέργεια, το δόσιμο, η αγάπη σας στα κοινά;
Κατ’ αρχήν θέλω να τονίσω ότι είμαι ένας συνηθισμένος καθημερινός άνθρωπος με ικανότητες και αδυναμίες. Όμως στη ζωή μου πέρασα από πολλά δύσβατα μονοπάτια. Το ότι αγαπώ τον κόσμο είναι δεδομένο! Όμως, μου ανταποδίδουν στο πολλαπλάσιο τη δική τους αγάπη. Στα κοινά, από άλλα βεβαίως μετερίζια, ασχολούμαι από φοιτητής. Με την τοπική αυτοδιοίκηση δεν είχα καν σκεφθεί να ασχοληθώ. Αιτία είναι ο πρώην δήμαρχος Ιλίου, μια εμβληματική μορφή της αυτοδιοίκησης με μεγάλη προσφορά, ο Βασίλης Κουκουβίνος. Μου ζήτησε να δεχθώ να κατέβω μαζί του. Αυτό και έγινε. Στις τρεις εκλογικές αναμετρήσεις (2002, 2006, 2010) εκλεγόμουν κάθε φορά με αυξημένους σταυρούς από την προηγούμενη. Είναι καλό να μετέχεις στα κοινά και είναι απερίγραπτο το αίσθημα ικανοποίησης από τα αποτελέσματα της δράσης σου, όταν αυτά είναι θετικά.

 Οι νέοι έφυγαν και φεύγουν κατά χιλιάδες, είτε ως επιστήμονες είτε ως εργάτες. Πώς βλέπετε αυτή την εξέλιξη;
 Έχει αρνητικό αντίκτυπο στην επιχώρια ανάπτυξη. Τα παιδιά που φεύγουν το κάνουν από ανάγκη. Δεν ευδοκιμούν στον τόπο τους. Στο εξωτερικό διακρίνονται. Η πολιτική της χώρας μας δεν τους εξασφαλίζει το αυτονόητο. Την επαγγελματική αποκατάσταση. Ο Μινώταυρος της γραφειοκρατίας, η καχυποψία, η ψυχολογία της καρέκλας, είναι η αιτία του φαινομένου που βλάπτει ανεπανόρθωτα τη χώρα και κάθε προσπάθεια ανασυγκρότησής της.

 Ποια είναι η ανησυχία σας για το μέλλον του τόπου μας;
 Είμαι αισιόδοξος. Όχι από αφέλεια αλλά από τη γνώση του παρελθόντος. Περάσαμε πολέμους, κατοχές, εμφυλίους σπαραγμούς. Με αγώνα βγήκαμε δυνατότεροι από τις δοκιμασίες. Αρκεί να κάνουμε όλοι το καθήκον μας και να μην το περιμένουμε αυτό από τους άλλους.

 Είναι η οικονομική κρίση η αιτία της διάλυσης;
 Παίζει δευτερεύοντα ρόλο. Το κυρίαρχο είναι ότι κάνουμε έντονη κριτική, χωρίς όμως να κάνει κανείς μας αυτοκριτική. Εάν δεν αναλάβουμε τις ευθύνες μας όλοι, ο καθένας στο μερίδιο που του ανήκει, θα δούμε και χειρότερα.
Η επιστροφή στις πατροπαράδοτες αξιακές αρχές και στο συγκερασμό των αντιθέσεων είναι αναγκαία γιατί διαφορετικά όσες προσπάθειες και αν γίνουν θα είναι μάταιες. Και ας μην εθελοτυφλούν κάποιοι και νομίζουν ότι, όταν επέλθει κατάρρευση, μπορεί να έρθει η δική τους ώρα. Όλοι πρέπει να συνεργαστούν πριν μεσολαβήσει καταστροφή. Κατόπιν θα είναι αργά για όλους μας.

Τι πόλεμο, κατά τη γνώμη σας, βιώνουμε;
 Όλοι οι πόλεμοι στοχεύουν στη διάλυση και στην υποταγή του αντιπάλου. Με όποια μορφή και να γίνεται, επιδίωξη είναι η επικράτηση του ενός απέναντι σε όλους τους άλλους. Η ιστορία είναι γεμάτη από ιστορικά γεγονότα, που επιβεβαιώνουν την άποψη αυτή. Είναι κρίμα όμως τα παθήματα να μη γίνονται μαθήματα.

Τι καταστρέφουμε με την απάθεια και την αδιαφορία μας οι Έλληνες;
Τα πάντα και κυρίως τους εαυτούς μας.

Κρατάμε την παράδοση και ποια η συμβολή της;
Θα έλεγα ότι ευτυχώς που υπάρχουν ακόμα άνθρωποι, όπως και συ, που υπηρετούν την παράδοση και τον πολιτισμό. Είναι το συγκριτικό μας πλεονέκτημα, που μπορεί να μας κρατήσει όρθιους και να μας βγάλει από την κρίση. Με την παράδοση επιτυγχάνεται η αυτογνωσία, ισχυρός παράγοντας επιβίωσης των λαών και των εθνών.

 Οι γενιές φεύγουν. Διαδέχεται η μια την άλλη. Τι «χάνεται»;
 Πιστεύω ότι δεν χάνεται τίποτα, αφού οι διάδοχοι των αποχωρούντων από τη ζωή έχουν κοινωνήσει των αχράντων μυστηρίων της παραδόσεως και του πολιτισμού. Υπάρχει μια συνέχεια οργανική που εξακτινώνεται στο μέλλον.  

 Οι Βάρβαροι προ των πυλών;
 Όπως πάμπολλες φορές στο παρελθόν. Από μας εξαρτάται να φράξουμε τις Θερμοπύλες και να μην εντοπίσουν οι «Βάρβαροι» ούτε την Ανοπαία οδό του Καλλίδρομου ούτε την Κερκόπορτα της Βασιλεύουσας. Αν υπάρξουν Εφιάλτες και Νενέκοι, που δυστυχώς δεν λείπουν, τότε τα πράγματα θα είναι τραγικά.

 Ποια είναι η αντίσταση εναντίον της Τυραννίας, της αδικίας, εναντίον της ταπείνωσης του ανθρώπου (βλ. μετανάστες);
 Πρώτον, να μην γινόμαστε εμείς Τύραννοι και να αποφεύγουμε την αδικία. Δεύτερον, να την καταδικάζουμε και να την καταπολεμούμε, όταν την εντοπίζουμε. Να μην ταλαιπωρούμε τους αδύναμους και απροστάτευτους. Να συνειδητοποιήσουμε ότι το μέλλον είναι άδηλον και η μοίρα απρόβλεπτη.

 Έχετε γράψει τέσσερα βιβλία. Θα συνεχίσετε τη συγγραφή;
Παρ’ ότι δεν θεωρώ τον εαυτό μου συγγραφέα, σας λέω ευθέως ναι. Θα συνεχίσω να γράφω.

 Η λέξη «αγώνας» τι σημαίνει για σας;
 Τα πάντα. Θεωρώ ότι είναι το νόημα της ζωής. Χωρίς αγώνα δεν γίνεται τίποτα. Και οφείλουμε να μιμηθούμε τους πυθαγορείους, οι οποίοι αναρωτιόντουσαν κάθε βράδυ τι έκαναν την ημέρα. Και τι από αυτά που έκαναν δεν έπρεπε να κάνουν και τι από αυτά που δεν έκαναν, έπρεπε να τα κάνουν.
Η ηθική τελείωση του ατόμου είναι ένα από τα δυσκολότερα ζητούμενα. Δεν ξέρω αν πρόκειται για ουτοπία. Αξίζει όμως και σαν προσπάθεια η επιδίωξη αυτή.

Σας ευχαρίστω