Προστατευτισμός ή παγκοσμιοποίηση;

Αιτία η ξεκάθαρη πρόθεση του Ντόναλντ Τραμπ και των Ρεπουμπλικανών να βάλουν δασμούς στα προϊόντα που εισάγονται στις ΗΠΑ με σκοπό να τα κάνουν λιγότερα ανταγωνιστικά, ενώ ταυτόχρονα να απαλλάξουν από φόρους όλα τα εξαγώγιμα αμερικάνικα προϊόντα με προφανή στόχο να αυξηθεί ο όγκος των πωλήσεων αμερικανικών προϊόντων διεθνώς.
Ο Τραμπ το είχε υποσχεθεί πολλαπλώς στους ψηφοφόρους του και είναι μία από τις αιτίες για τις οποίες, αν και κήρυκας ακραίων απόψεων, στηρίχτηκε από παραδοσιακά συντηρητικά εργατικά τμήματα αλλά και από την καταρρέουσα μεσαία τάξη. Το μήνυμά του ήταν σαφές. Αμερικάνικα εργοστάσια κλείνουν, αμερικανοί πολίτες μένουν άνεργοι και βιομηχανικές πόλεις ερημώνουν γιατί τα ξένα, φθηνότερα, προϊόντα μας παίρνουν  τις δουλειές. Θα τα απαγορεύσω και θα στηρίξω τις αμερικάνικες εταιρείες.
Η ίδια δηλαδή χώρα που πρωτοστάτησε στη διεθνοποίηση της παραγωγής και της κίνησης κεφαλαίων (αυτό είναι, κυρίως, η «παγκοσμιοποίηση»), τώρα βάζει φρένο και εφαρμόζει τον «απομονωτισμό», δηλαδή εμποδίζει την απρόσκοπτη κίνηση προϊόντων και κεφαλαίων στο έδαφός της. Τί άλλαξε; Μα τί άλλο μπορεί να είναι το κίνητρο του εμπορίου; Το ΚΕΡΔΟΣ, φυσικά!
Όσο η αμερικάνικη οικονομία κέρδιζε από τη χρήση φθηνού εργατικού δυναμικού ή πρώτων υλών από άλλες χώρες, όσο τα προϊόντα της έβρισκαν εύκολους δρόμους στις διεθνείς αγορές, η παγκοσμιοποίηση ήταν καλή. Τώρα που οι ανταγωνιστές της επωφελούνται περισσότερο, έχουν γίνει πιο ανταγωνιστικοί και η κερδοφορία του αμερικάνικου κεφαλαίου έχει πέσει, τώρα συμφέρει ο προστατευτισμός!
«Ο οικονομικός προστατευτισμός είναι κακή ιδέα»  δήλωσε ο Μπενουά Κερέ, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αναφερόμενος στον Ντόναλντ Τραμπ και τις πολιτικές που κομίζει. Όμως ο Τραμπ δεν είναι οικονομολόγος, δεν κόπτεται για το καλό του διεθνούς εμπορίου, ούτε καν για τη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων ή της τιμής τους παγκοσμίως. Το στενά εννοούμενο «συμφέρον» της χώρας του τον ενδιαφέρει και για να είμαστε ακόμα πιο ακριβείς, εκείνου του τμήματος του αμερικάνικου κεφαλαίου που είδε τα κέρδη του να σημειώνουν άκρως πτωτική πορεία από τον ανταγωνισμό κινέζων, ευρωπαίων και άλλων.
Ταυτόχρονα ήθελε να ικανοποιήσει και να εξευμενίσει τα φτωχότερα έως εξαθλιωμένα τμήματα του αμερικάνικου πληθυσμού τα οποία διαβιούν με δύο-τρία μεροκάματα τη βδομάδα έναντι 8, το πολύ, δολαρίων το καθένα και τα οποία έβλεπαν τις κοινωνικές ανισότητες να μεγαλώνουν. Τους φτωχούς να περιθωριοποιούνται, τη μεσαία τάξη να εξαφανίζεται αλλά ταυτόχρονα τους πολύ πλούσιους να γίνονται ακόμα πλουσιότεροι.
Κάθε αμερικανός πρόεδρος έχει τη στρατηγική του για να αμβλύνει αυτές τις ανισότητες. Ο Κλίντον παλιότερα, που στηρίζονταν στο χρηματιστηριακό κεφάλαιο, αλλά και ο Ομπάμα έως  χθες, το προσπαθούσαν με άλλο τρόπο. Ο Ομπάμα είχε κάνει σημαία του το χτίσιμο κοινωνικής ασφάλισης, η οποία είναι ανύπαρκτη στις ΗΠΑ αλλά και παροχές στην υγεία, μέσω του διάσημου προγράμματος «Obama-care». Ο Τραμπ είναι ο ίδιος πάμπλουτος επιχειρηματίας και ο στόχος του είναι  να ανοίξει δουλειές στηρίζοντας τις αμερικάνικες επιχειρήσεις, επιθετικά εναντίον όλων των υπολοίπων παγκοσμίως. Εκμεταλλευόμενος την κυρίαρχη θέση που έχει η χώρα του παγκοσμίως.
Βλέπει ότι οι ΗΠΑ εξασθενούν ως οικονομική δύναμη και ότι περιφερειακές δυνάμεις όπως η Κίνα είναι έτοιμες να αναλάβουν την παγκόσμια οικονομική πρωτοκαθεδρία και να ηγηθούν του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος. Οι Κινέζοι εργάζονται χρόνια γι’ αυτό και δεν το κρύβουν. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αποτελούσε κίνδυνο όσο ήταν μια χαλαρή νομισματική ένωση με πολλά προβλήματα συνοχής. Τώρα όμως που οι Γερμανοί την ποδηγετούν και έχουν μετατραπεί από μηχανοδηγό του τρένου σε απόλυτο σταθμάρχη και εξουσιαστή όλου του ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού δικτύου, εκμεταλλευόμενοι προς ίδιο όφελος όλα τα πλεονεκτήματα της ένωσης, έχουν γίνει και αυτοί επικίνδυνοι αντίπαλοι. Τα προϊόντα τους (π.χ. αυτοκίνητα) εξοβελίζουν από τις αγορές τα αμερικάνικα, ακόμα και μέσα στο έδαφος των ΗΠΑ, από την κρίση των ευρωπαϊκών κρατών έχουν αποκομίσει τεράστια οφέλη και το εμπορικό τους ισοζύγιο είναι επικίνδυνα θετικό ενώ η διείσδυσή τους στην κινέζικη αγορά ταχύτατη και δυναμική. Φαίνεται δηλαδή να πηγαίνουμε σε μία κατάσταση πρωτόγνωρη ιστορικά, όπου μετά το τέλος του διπολισμού και του μετέπειτα αμερικάνικου imperium, ακολουθεί μία κατάσταση με πολλούς πόλους, αυτόνομους αλλά και τόσο εύθραυστων ισορροπιών, ώστε να ανησυχεί κανείς για το πού θα οδηγήσει μια ενδεχόμενη «θερμή» σύγκρουση μεταξύ τους.
Κι ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, τα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης ζουν το μύθο του αμερικανού προέδρου που θέλει να απομονωθεί από τους άλλους και «πω, πω, πόσο κακό θα κάνει στο παγκόσμιο εμπόριο, να πχ. το γιεν θα πέσει δραματικά» κλπ.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση και άλλοι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ είναι έτοιμοι να προσφύγουν στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (WTO) στην περίπτωση που η κυβέρνηση Τραμπ εφαρμόσει τον αμφιλεγόμενο δασμό στις εισαγωγές, προειδοποίησε ο αντιπρόεδρος της Ε.Ε. κ. Γίρκι Κάταϊνεν σε συνέντευξη που παραχώρησε στους «Financial Times».
Ενδεχόμενη επιβολή δασμών στις εισαγωγές από την πλευρά των ΗΠΑ θα αποτελούσε την μεγαλύτερη ανατροπή στο παγκόσμιο εμπόριο τα τελευταία 100 χρόνια και θα μπορούσε να οδηγήσει σε μέτρα αντιποίνων ύψους 385 δισ. ευρώ κατά των ΗΠΑ. Ο κ. Κάταϊνεν είπε στους «FT» ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση επιθυμεί να αποφύγει έναν «καταστροφικό» για την παγκόσμια οικονομία εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ. Ωστόσο προειδοποίησε πως η Ε.Ε. είναι έτοιμη να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της και την ισχύ των διεθνών εμπορικών συμφωνιών.
Λες και ο αμερικανός πρόεδρος δεν μπορεί να γράψει στα παλιά του τα παπούτσια αυτές τις αποφάσεις. Όπως έκαναν και προκαθήμενοί του στο παρελθόν. Λες και η αμερικάνικη υπερδύναμη έχει σκοπό να χαρίσει την πρωτοκαθεδρία σε άλλους. Λες και η «παγκοσμιοποίηση» δεν μπορεί να συνυπάρξει με τον αμερικάνικο «προστατευτισμό».
Ο Τραμπ δεν θέλει να αποσυρθεί από τίποτα. Να αλλάξει τους όρους του παγκόσμιου παιχνιδιού θέλει. Αλλά με τον παραδοσιακό τρόπο που ένας cow-boy ξέρει να κάνει, όταν χάνει στο τραπέζι του πόκερ: βγάζει το πιστόλι και πυροβολεί! Αλίμονο στους εργαζόμενους όλου του πλανήτη. Η πινακίδα του saloon: «Μην πυροβολείτε τον πιανίστα» μάλλον δεν θα φαίνεται πίσω από τους καπνούς που θα βγάζουν οι κάννες…