«Ποίηση είναι απλά η γλώσσα των ανθρώπων», Νιόβη Ιωάννου – Ποιήτρια

Η Νιόβη Ιωάννου πέρασε τα παιδικά κι εφηβικά της χρόνια στο Ναύπλιο. Ασχολήθηκε με το παιδικό θέατρο και την διδασκαλία γαλλικών. Ποιήματά της και πεζά έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά κι εφημερίδες. Ποίησή της έχει μεταφραστεί στα ιταλικά από τον Crecsentzo Sangiglio. Στο θέατρο έχει ανέβει ο θεατρικός της μονόλογος «Μην έρθεις απόψε». Είναι ραδιοφωνική παραγωγός στο Symban World Radio – εκπομπή για την Τέχνη και τον Πολιτισμό – που εκπέμπει στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας στα FM και μέσο WEB σε όλον τον κόσμο.
Κυκλοφορούν οι ποιητικές της συλλογές, «Φως-2» εκδόσεις Γαβριηλίδης 2013, «σε στΗχο πλάγιο και μόνο» εκδόσεις Οσελότος 2014, «Εις άτοπον» εκδόσεις Μανδραγόρας 2017, «Πορτατίφ» εκδόσεις Μανδραγόρας 2019, «Στην πυρά» εκδόσεις Μανδραγόρας 2021.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΜΑΙΡΗ ΓΚΙΩΝΗ – ΛΑΡΕΝΤΖΑΚΗ

«ΠΑΛΜΟΣ»: Σε ποιό περιβάλλον μεγαλώσατε και πώς ήταν τα παιδικά σας χρόνια;
ΝΙΟΒΗ ΙΩΑΝΝΟΥ: Η πόλη που με διάλεξε είχε κάστρα και θάλασσα και γκρεμούς με φραγκοσυκιές και σκαλοπάτια που γλιστρούσαν όταν έβρεχε, και σπίτια παλιά, ψηλοτάβανα που τα εγκατέλειψαν οι ζωντανοί, με τα έπιπλα στη θέση τους, μ’ ένα ποτήρι νερό μισογεμάτο στο τραπέζι, με τα παράθυρα κλειστά και τις κουρτίνες ν’ ανεμίζουν.
Εκεί χανόμουν με τις ώρες, βηματίζοντας στα άδεια δωμάτια, σα να νοσταλγούσα κάτι που δε γνώριζα, προσπαθούσα να φανταστώ τις μορφές των ανθρώπων που έζησαν εκεί, έπλαθα τους χαρακτήρες τους, συμμετείχα νοερά στις μικρές τους ιστορίες. Εκεί έγραψα το πρώτο μου ποίημα «η ερημιά των τοίχων», σε ηλικία δώδεκα ετών», γοητευμένη απ’ την απουσία των ανθρώπων.
Ένα υπερευαίσθητο παιδί όπως ήμουν εγώ, δεν θα μπορούσε να έχει τα πιο ευτυχισμένα παιδικά χρόνια. Ωστόσο διατηρώ τις όμορφες αναμνήσεις.

«Π»: Στη γραφή σας αποτυπώνονται εικόνες, σκέψεις και βιώματα από τον τόπο σας, το υπέροχο Ναύπλιο;
Ν.Ι.: Νιώθω τυχερή που μεγάλωσα σ’ αυτή τη μαγική πόλη. Το Ναύπλιο είναι η ιστορία της μνήμης, είναι κάτι πιο βαθύ κι ουσιαστικό από ένα τοπίο που απλά σου προσφέρει την δυνατότητα να ονειρεύεσαι και να θαυμάζεις. Είναι ο δικός μου τρόπος να εμβαθύνω στα πράγματα, ν’ αντιλαμβάνομαι την ζωή και τους ανθρώπους, είναι η αίσθηση πως ο χρόνος είναι ταυτόχρονα και τόπος. Μια αφετηρία που είναι και προορισμός χωρίς καν να παρεμβάλλεται το ταξίδι. Μ’ αυτήν την έννοια, ναι… Το Ναύπλιο υπάρχει παντού στην γραφή μου.

«Π»: Τί είναι η ποίηση για εσάς;
Ν.Ι.: Θ’ απαντήσω με κάποιους στίχους μου από το ποίημα «μέσα στη νύχτα», από την τελευταία μου ποιητική συλλογή «Στην Πυρά» που αναφέρονται ακριβώς στην ερώτησή σας:
«Κανένας προσδιορισμός / δεν είναι πιο ασφαλής
από μια νυχτερίδα / ολόλευκη
που έρχεται απ’ το ποτήρι σου / μέσα στη νύχτα.»

«Π»: Ποιές οι πηγές έμπνευσή σας;
Ν.Ι.: Κυρίως τα προσωπικά μου βιώματα, κάποιες αρχαίες και ταυτόχρονα σύγχρονες «οφειλές» που επιζητούν μια πιο διαλλακτική διαπραγμάτευση με τον εαυτό μου.
«Π»: Ποιά η ανταπόκριση των ποιητικών σας συλλογών από το αναγνωστικό κοινό; Είστε ικανοποιημένη;
Ν.Ι.: Από την ποίηση δεν γίνεται κανείς πλούσιος όπως γνωρίζετε, ωστόσο η αλληλεπίδραση με το αναγνωστικό κοινό είναι εκείνη που σε γεμίζει με τα πιο υπέροχα συναισθήματα. Η μαγική αίσθηση πως μπορείς να κάνεις λίγο μεγαλύτερο τον κόσμο χωρίς να χρειαστεί να τον ερμηνεύσεις. Η ιερότητα της συγκίνησης που απορρέει από έναν μόνο στίχο. Η χαρά του μοιράσματος.
Νιώθω ικανοποιημένη και τυχερή γιατί την έχω νιώσει.

«Π»: Περνάτε την ποίηση στο παιδικό θέατρο. Είναι το οραμά σας αυτό;
Ν.Ι.: Παλαιότερα ασχολήθηκα με το παιδικό θέατρο. Θεωρώ πως ήταν μια πολύ χρήσιμη εμπειρία για μένα. Το όραμα για μια δίκαιη κοινωνία όπου στο τέλος επικρατεί το καλό εξακολουθεί να φαντάζει η πιο ποιητική προσέγγιση στον άδολο κόσμο των παιδιών αλλά και των ενηλίκων που αρνούνται ν’ αποδεχτούν πως το παιχνίδι της αθωότητας έχει για πάντα χαθεί. Στα παραμύθια, οι ήρωες χρειάζεται ν’ αναμετρηθούν με τον εαυτό τους και στο τέλος να κάνουν την υπέρβαση που θα λυτρώσει τους ίδιους αλλά κι αυτούς που πάσχουν γύρω τους. Τίποτα πιο ποιητικό…

«Π»: Η μετάφραση συλλογής σας στα Ιταλικά από τον Crecsentzo Sangiglio τι σημαδοτεί στην πορεία σας;
Ν.Ι.: O Crecsentzo Sangiglio είναι Ιταλός ελληνιστής, μια σπουδαία προσωπικότητα στο χώρο των γραμμάτων. Μου έδωσε μεγάλη χαρά το γεγονός πως επέλεξε κάποια ποιήματά μου για να τα μεταφράσει στα ιταλικά.

«Π»: «Μην έρθεις απόψε», τίτλος του μονολόγου σας που ανέβηκε στο θέατρο Τί πραγματεύετε;
Ν.Ι.: Ένας θεατρικός μονόλογος που είχε πολύ καλές κριτικές κι αγαπήθηκε από πολύ κόσμο, κυρίως από γυναίκες. Η Ζανέτ, η ηρωϊδα μου, ένα πλάσμα μοναχικό με διπολική συμπεριφορά ζει σε κάποια σοφίτα της Μονμάρτης και μέσα σε ένα αυτογνωσιακό παραλήρημα εξομολογείται τη ζωή της. Η γυναικεία ευαισθησία, η ματαίωση, η προδοσία, η εγκατάλειψη, η θλίψη, ο εγκλεισμός, η συναισθηματική κακοποίηση, στοιχεία που σε κάποιες δυνατές στιγμές της παράστασης κορυφώνονταν έκαναν τους θεατές να συμπάσχουν με την ηρωϊδα μου, αναζητώντας έντονα την κάθαρση. Τα ίδια συναισθήματα βίωσα κι εγώ από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησα να γράφω το έργο ως την τελευταία παράσταση. Νομίζω πως για λίγο έγινα εκείνη η γυναίκα που πενθούσε για όσα άφησε πίσω της. Την κατανόησα βαθιά και την αγάπησα. Η ηθοποιός Κατερίνα Γκατζόγια ενσάρκωσε τη Ζανέτ μου μοναδικά και γι αυτό την ευχαριστώ.

«Π»: Ως ραδιοφωνική παραγωγός στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας αλλά και σε όλο τον κόσμο, είναι το μέλημά σας η προβολή του Ελληνικού Πολιτισμού;
Ν.Ι.: Πράγματι, μαζί με τον συγγραφέα Δημήτρη Βαρβαρήγο, είμαστε οι οικοδεσπότες της εκπομπής «Μέσα από σένα» που εκπέμπει στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας και μέσω Web σε όλον τον κόσμο. Πολλοί σημαντικοί εκπρόσωποι της Τέχνης και του Πολιτισμού έχουν κάνει γνωστό το έργο τους στους έλληνες που ζουν μακριά απ’ την πατρίδα. Είμαστε τυχεροί που υπάρχουν σταθμοί όπως το Symban World Radio στη μακρινή ήπειρο που επιδιώκουν να προβάλουν τον Ελληνικό Πολιτισμό σε μια εποχή κοινωνικής και πολιτιστικής παρακμής, σε μια εποχή που η γνώση μοιάζει ν’ αντιστέκεται στην ίδια της την δύναμη.
Πιστεύω πως η ίδια η Ελλάδα είναι παράδοση κι αξία που πρέπει να διασωθεί. Και γι αυτό οφείλει ο καθένας από μας να προσπαθήσει, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο.

«Π»: Οι ποιητικές σας συλλογές εχουν αρκετή χρονική απόσταση, για ποιό λόγο;
Ν.Ι.: Οι ποιητικές μου συλλογές δεν έχουν αρκετή χρονική απόσταση μεταξύ τους κι αυτό γιατί κάποιες πολύ επώδυνα καταλυτικές αλλαγές στη ζωή μου μ’ έκαναν να στραφώ μόνο καταφύγιο που ήξερα και «φθονούσα».

«Π»: Τι γλώσσα είναι η ποίηση;
Ν.Ι.: Ποίηση είναι η γλώσσα των ανθρώπων…

«Π»: Στις άνυδρες ημέρες που βιώνουμε, τί θεωρείτε ότι προσφέρει η ποίηση;
Ν.Ι.: Ένα ρυάκι που κυλάει κάπου μακριά… ο ήχος της στέρησης, η διαφάνεια του νερού, ένα νούφαρο πάνω στο πράσινο. Η αίσθηση πως όλο αυτό δεν είναι ψευδαίσθηση.

«Π»: «Ακατόρθωτοι ανθρωποι αμίλητοι, πεθαίνετε κλείνοντας μόνοι σας τα μάτια /αργότερα θα θυμηθείτε απ΄τη μνήμη το λιβάδι που γλυστρούσε στον ανεμο τις παπαρούνες που ετριζαν απροστάτευτες.» Δικοί σας στίχοι. Πληρώνουμε τα λάθη μας μην αλλάζοντας τον τρόπο που ζούμε;
Ν.Ι.: Πώς ν’ αλλάξουμε τον τρόπο που ζούμε αν πρώτα δεν αλλάξουμε τον εαυτό μας.
«Ένα καινούριο βήμα, μια καινούρια λέξη είναι ό,τι οι άνθρωποι φοβούνται», έχει γράψει ο Ντοστογιέφσκι. Ελάχιστοι είναι εκείνοι που μπορούν ν’ αντέξουν τις αλήθειες τους και να πορευτούν με αυτές. Ο τρόπος που μας έχουν επιβάλλει να ζούμε συνηγορεί στην κάλυψη των πραγματικών αναγκών. Για εκείνους που μεθοδεύουν τα πράγματα είναι σημαντικό να πιστεύουμε πως δεν έχουμε χάσει τον έλεγχο της ζωής μας. Τους επιτρέπει να κοιμούνται ήσυχοι.

«Π»: Πώς μεταχειρίζεστε τις λέξεις;
Ν.Ι.: Με ευγνωμοσύνη και σεβασμό.

«Π»: Είναι ελεύθερος στον λόγο ο έρωτας στην ποίηση;
Ν.Ι.: Ο έρωτας που στέκει απέναντι απ’ το θάνατο μόνο μεταμορφωτικά θα μπορούσε να λειτουργήσει για την ανθρώπινη φύση. Οι λέξεις με σοκάρουν μόνο όταν λένε ψέματα.
Αν ο ποιητής φοβάται τις λέξεις ή την κριτική που θα του ασκηθεί λέγοντας κάτι με τ’ όνομά του θα πρέπει να ξανασκεφτεί για ποιο λόγο γράφει. Ας μην παραβλέψουμε όμως και το προσωπικό ύφος που συνάδει με την προσωπικότητα του γράφοντος και τον καθιστά συνεπή τόσο με τον εαυτό του όσο και με την στάση ζωής που ο ίδιος έχει επιλέξει.

«Π»: Σαστίζει την ανθρωπότητα και την σοκάρει η πανδημία με απίστευτο αριθμό θανάτων. Ο ποιητής πώς το διαχειρίζεται αυτό το κομμάτι στη ζωή;
Ν.Ι.: Σ’ αυτή τη δύσκολη συγκυρία, ο ποιητής συναντά τον εαυτό του μέσα σε όλους τους ανθρώπους που αγωνιούν, αντιμετωπίζοντας κάτι πρωτοφανές για την ανθρωπότητα. Η πανδημία με τρόπο ανελέητα βίαιο, μας έφερε αντιμέτωπους με το φόβο του θανάτου. Ο ποιητής συνειδητοποιώντας το μέγεθος της συμφοράς, νιώθοντας την συντριβή στην ανάσα του διπλανού του, προκαλεί τον εαυτό του να βιώσει με όλη την ένταση το κοινό συναίσθημα αυτούσιο κι οδυνηρό επικαλούμενος την μόνη δύναμη, που μπορεί ν’ αποβεί σωτήρια για την ανθρωπότητα. Ο ποιητής σώζει τον εαυτό του και τον κόσμο, αγαπώντας.

«Π»: Το διαδίκτυο βοηθά;
Ν.Ι.: Στο διαδίκτυο «βλέπουν» τα ποιήματα κάποιοι άνθρωποι. Δεν είναι καθόλου σίγουρο όμως ότι τα διαβάζουν. Δεν είμαι κατά της ποίησης στο διαδίκτυο. Πιστεύω πως ένα καλό ποίημα δεν υποβαθμίζεται όταν αναρτηθεί από κάποιο προφίλ. Εκείνο που θεωρώ σημαντικό είναι οι αναγνώστες μέσα σ’ αυτή την ποιητική υπερπαραγωγή, να καλλιεργούν το ένστικτο και το κριτήριο να ξεχωρίζουν την καλή ποίηση.

«Π»: Τί διαβάζετε;
Ν.Ι.: Διαβάζω ό,τι χρειάζεται η ψυχή μου κάθε φορά.

«Π»: Τί ετοιμάζετε;
Ν.Ι.: Πρόσφατα κυκλοφόρησε η νέα που ποιητική συλλογή «Στην Πυρά», από τις εκδόσεις Μανδραγόρας και συνεχίζω να γράφω…