Βία, μία ακόμη μάστιγα της ανθρωπότητας

Όπως είπαμε και στο προηγούμενο άρθρο, η βία αποτελεί μάστιγα της εποχής μας σε παγκόσμια κλίμακα. Ευτυχώς στην Ελλάδα οι πολίτες, μια και είναι σε πολλά θέματα ακόμα ανοργάνωτοι, παραμένουν ανοργάνωτοι και στη βία ή το έγκλημα (Αμερικανός δημοσιογράφος). Είναι δε η βία η χρησιμοποίηση της σωματικής ή υλικής δύναμης για την επιβολή θελήσεως. Είναι η εκβιαστική καταπίεση που ασκείται σ’ένα άτομα και η αφαίρεση κάθε δυνατότητας για ελεύθερη εκλογή. Αποτέλεσμα της βίας είναι, συνηθως, η υλική, ηθική ή πνευματική εκμετάλλευση των βιαζομένων από τους βιαστές και πολύ συχνά το έγκλημα.

αν ιστορικό γεγονός η βία, σε μια γενικότατη θεώρηση, βρίσκει την έκφρασή της στους διάφορους επιθετικούς πολέμους των λαών. Ανέκαθεν οι πιο ισχυροί καταδυνάστευαν τους αδυνάτους. Στην εποχή μας το δίκαιο του ισχυρότερου επιβάλλεται από την απροκάλυπτη στρατιωτική επέμβαση σε μια χώρα μέχρι και τον οικονομικό της αποκλεισμό.
Δεν πρόκειται όμως εδώ γι’αυτή τη βία. Με την ειδικότερη σημασία που έχει σήμερα η λέξη, εννοείται κάθε ληστρική ή εγκληματική ενέργεια που ασκείται από παράνομες ομάδες ή μεμονωμένα άτομα, ιδίως νεαρής ηλικίας εναντίον πολιτών, διαφόρων προσωπικοτήτων ή και κοινωνικών ομάδων. Πολλές φορές η βία εκδηλώνεται και με την καταστροφή έργων τέχνης, μνημείων πολιτισμού, πυροπόληση καταστημάτων κλπ.
Οι ειδικοί επιστήμονες, που προσπαθούν να βρους τις αιτίες αυτής της αντικοινωνικής συμπεριφοράς, επισημαίνουν τα ακόλουθα: τη βία γεννούν η κοινωνική ανισότητα και αδικία με τις οικονομικές συνέπειες, η προσπάθεια για μίμηση σκηνών της τηλεόρασης και του κινηματογράφου, η μανία νεαρών ατόμων για επίδειξη και προβολή, η δίψα για εύκολο πλουτισμό, η σύγχρονη αμφισβήτηση των αξιών της ζωής, ο κορεσμός και η αηδία που δημιούργησε η σύγχρονη καταναλωτική κοινωνία, η «απελευθέρωση του ατόμου» που είχε σαν συνέπεια την κατάργηση των διαφόρων «ταμπού». Προπάντων, όμως, η κακή πλευρά της πολιτικοποίησης των νέων και η θανάσιμη κρίση που περνάει η σύγχρονη οικογένεια.
Με την πολιτικοποίηση των νέων δημιουργήθηκαν οι διάφοες παράνομες πολιτικές ομάδες, όπως των αναρχικών, αριστεριστών κλπ., που έργο τους έχουν μεταξύ άλλων και τις πολιτικές δολοφονίες, μάλιστα δε με τα τελειότερα μέσα της σύγχρονης επιστήμης και τεχνικής.
Ωστόσο, η κρίση της σημερινής οικογένειας είναι για τους διαπρεπέστερους κοινωνιολόγους, η μεγαλύτερη αιτία του κακού. Τα άφθονα διαζύγια, η ηθική διαφθορά των συζύγων, ο εκμοντερνισμός των οικογενειακών παραδόσεων, η απουσία κάθε στοργής των γονέων για τα παιδιά, η έλλειψη επιμελημένης αγωγής και μόρφωσης του χαρακτήρα του παιδιού, γενικά δε η απουσία της οικογενειακής γαλήνης και ζεστασιάς έχουν σαν αποτέλεσμα να μένει το παιδί έκθετο σε όλες τις κακές κοινωνικές επιδράσεις.
Μέτρα που προτείνονται για την περιστολή του κακού είναι πολλά. Τα περισσότερα αφορούν κυρίως την κάθε πολιτεία που οφείλει να οργανώσει καλύτερα τις υπηρεσίες της και να επιδιώξει την κοινωνική δικαιοσύνη. Είναι όμως υπόθεση που πρέπει να απασχολήσει και τους παράγοντες αγωγής. Ειδικά για την Ελλάδα, μαζί με τη μεγιστοποίηση των προσπαθειών όλων όσων ασχολούνται με την ψυχική καλλιέργεια των νέων, είναι ανάγκη να προστατευθεί σαν «κόρη οφθαλμού» και η οικογένεια. Αυτή περισσότερο απ’όλους είναι ικανή να σώσει τους νέους από τη ροπή προς τη βία και τις παράνομες πράξεις.
Τούτο διαπιστώνει και μεγάλος Αμερικανός δημσιογράφος, ο οποίος παρατηρεί ότι «στην Ελλάδα η βία και το έγκλημα βρίσκονται σε πολύ χαμηλή κλίμακα γιατί ο θεσμός της οικογένειας με τα πατροπαράδοτα ήθη είναι ακόμα πολύ ισχυρός. Για τα αίτια της κοινωνικής βίας δίνονται πολλές εξηγήσεις οι οποίες μπορούν να συνοψιστούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες (αλληλοσυμπληρούμενες): α) τα αίτια της κοινωνικής βίας είναι κυρίως οικονομικά (υλιστική ερμηνεία), β) τα αίτια της κοινωνικής βίας ανάγονται κυρίως στο χώρο των απωθημένων επιθυμιών και των επιθετικών ενστίκτων (ψυχαναλυτική ερμηνεία).
Η υλιστική ερμηνεία, της οποίας κυριότερος εκπρόσωπος είναι ο Καρλ Μαρξ, εξηγεί την κοινωνική βία ως προϊόν των κοινωνικών (ταξικών) συγκρούσεων των οποίων πρωταρχική πηγή ορίζει την επιθυμία των κυρίαρχων τάξεων να καρπούνται το κοινωνικό προϊόν εκμεταλλευόμενες (με τον καναναγκασμό) οικονομικά τις ασθενέστερες τάξεις. Σύμφωνα με την ερμηνεία αυτή, η ίδια η βία που κρατά την κοινωνία υπόδουλη στα χέρια μικρού αριθμού εκμεταλλευτών, είναι εκείνη η οποία, αν ασκηθεί από την πλευρά των εκμεταλλευομένων μπορεί να την απελευθερώσει. Έτσι, η βία γίνεται ένα αναγκαίο κακό. Σύμφωνα με την υλιστική ερμηνεία της βίας, η κοινωνική βία θα εξαλειφθεί ή θα περιοριστεί ουσιαστικά με την εξάλειψη των αιτιών που την προκαλούν. Με την εξάλειψη δηλαδή της ταξικής κοινωνίας και του καθεστώτος της οικονομικής εκμετάλλευσης πάνω στο οποίο η κοινωνία αυτή στηρίζεται.
Αντίθετα, προς τους αισιόδοξους υπολογισμούς για την εξάλειψη της κοινωνικής βίας που εκθέτει η υλιστική ερμηνεία, η ψυχαναλυτική ερμηνεία – με κυριότερο εκπρόσωπο τον Σ. Φρόυντ – ξεκινώντας από την άποψή τους για το σύμφωνο των επιθετικών ενστίκτων (ένστικτα θανάτου στον άνθρωπο αφενός και για τον πολιτισμό «ως πηγή δυστυχίας» – εξαιτίας των απωθήσεων που επιβάλλει στον άνθρωπο – αφετέρου καταλήγει στο συμπέρασμα της αδυναμίας της εξάλειψης της βίας, στις ανθρώπινες σχέσεις. Το μόνο που μπορεί κατά την άποψη αυτή να αμβλύνει, κάπως, την κοινωνική ένταση της βίας είναι η διαδικασία της εξειδανίκευσης των κοινωνικών αξιών και λειτουργιών αφενός και η κατανόηση – μέσω της ψυχανάλυσης – του βίαιου υποστρώματος της ανθρώπινης φύσης αφετέρου.
Εκτός από την υλιστική και την ψυχαναλυτική ερμηνεία, τις οποίες θα μπορούσε να ονομάσει κανείς επιστημονικές, θα πρέπει να αναφέρουμε και μια άλλη ερμηνεία που αποδίδει τη βία σε μεταφορικά αίτια και συγκεκριμένα στην κατοχή του ανθρώπου από τις δαιμονικές δυνάμεις του κακού.
Η θεολογική αυτή ερμηνεία επιτάσσει συνήθως, όπως κάνει λ.χ. ο χριστιανισμός ή ο βουδισμός, την αποχή από κάθε πράξη βίας που σκοπεύει στην ανταπόδοση – και τελικά τη διαιώνιση του καού και της έχθρας ανάμεσα στους ανθρώπους.
Πρέπει να ομολογήσουμε πως θύματα της βίας είναι κυρίως τα παιδιά και οι γυναίκες. Τα μέτρα προστασίας των παιδιών και γυναικών είναι δυστυχώς ανεπαρκή. Η ανεπάρκεια της ισχύουσας εγχώριας αλλά και διεθνούς ποινικής δικονομίας σχετικώς οι νέες νομοθετικές διατάξεις υπέρ του θύματος και η Διακήρυξη του Ο.Η.Ε. με μέτρα εναντίον της κατάχρησης εξουσίας αλλά και η ανάγκη συνειδητοποίησης του προβλήματος από τους πολίτες, αποτελούν βασικές προϋποθέσεις ώστε να προκύψει οριστική λύση.

Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΗΜΕΡΑ
ΜΗ ΒΙΑΣ
Η Διεθνής Ημέρα Μη Βίας αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία στις μέρες μας καθώς αυξάνονται τα κρούσματα σε όλους τους τομείς.
Η βία, σε όλες τις τις μορφές – φυσική ή λεκτική, ψυχολογική, ενδοοικογενειακή, ρατσιστική, θρησκευτική, οικονομική, πολιτική – δημιουργεί κλίμα φόβου και ανασφάλειας, θέτει σε κίνδυνο την ανθρώπινη ζωή, προσβάλλει την ανθρώπινη προσωπικότητα. Γι’αυτό, πολιτεία, πολίτες και φορείς οφείλουν να καταβάλουν μεγάλες προσπάθειες ώστε να εξαλειφθεί το φοβερό αυτό φαινόμενο.

(Βιβλιογραφία: 1. Internet Βικυπαιδεία, 2. Νέα Δομή, Τόμος 7ος σελ. 86, 3. Λεξικό Γ. Μπαμπινιώτη, 4. Λεξικό Ανεπτυγμένων Εννοιών, Τέταρτη Έκδοση, Επικαιρότητα)