Για τον Μεγαλέξανδρο – γράφει ο Γιώργος Πένταρης

Στην τηλεοπτική πλατφόρμα Netflix κυκλοφόρησε ένα νέο documentary που δεν είναι κατά τη γνώμη μου ντοκιμαντέρ, αλλά κάτι σαν σεναριο-βιογραφικό ντοκιμαντέρ, που αφορά τον Μέγα Αλέξανδρο. Ο τίτλος του είναι «Μέγας Αλέξανδρος, η γέννηση ενός θεού» και μας προϊδεάζει ότι θα δούμε ένα είδος ντοκιμαντέρ για τη ζωή του Μεγάλου Αλεξάνδρου και την πορεία του προς την κατάκτηση της Ασίας. Αποφάσισα να χάσω 240 λεπτά, γιατί τόσο είναι χρονικά το ντοκιμαντέρ που εκτείνεται σε 6 τεσσαρακοντάλεπτα επεισόδια, για να δω ιδίοις όμμασι τα γεγονότα και τις κατηγορίες που διάβασα στα σόσιαλ ότι τον παρουσιάζει ως ομοφυλόφιλο με εραστή τον φίλο του Ηφαιστίωνα.

Όντως από το πρώτο επεισόδιο βλέπουμε τα ομοφυλοφιλικά φιλιά που ανταλλάσσονται μεταξύ των δύο υποτιθέμενων εραστών, κατά τους ιστορικούς του ντοκιμαντέρ καθηγητές Dr. Salima Ikram The American University Cairo, Professor Lloyd Llewellyn-Jones Cardiff University Wales, Dr Jennifer Finn Loyola University Chicago, Dr Carolyn Willekes Mount Royal University Calgary (Καναδά) και Professor Ali Ansari University of St Andrews Scotland. Έκατσα και διάβασα τα βιογραφικά όλων αυτών των καθηγητών και όντως είναι αξιολογότατα όσον αφορά τις σπουδές, το ερευνητικό τους έργο με μελέτες και δημοσιεύσεις σε εξειδικευμένα περιοδικά αρχαιολογίας. Από τους παραπάνω καθηγητές συμπεραίνω ότι οι ύποπτοι που στο ντοκιμαντέρ πέρασαν την ιδέα της ομοφυλοφιλίας είναι πιθανότερο να είναι ο Lloyd Llewellyn-Jones και η Dr Jennifer Finn Loyola, λόγω πληροφοριών από τα βιογραφικά τους.

Με απασχόλησε η φτώχεια των πληροφοριών που είχε το ντοκιμαντέρ συγκριτικά με τις γνώσεις των καθηγητών ιστορικών της μικρής αυτής σειράς. Στην έρευνά μου διαπίστωσα ότι σε όλο τον Αγγλοσαξονικό κόσμο επικρατεί για τον Μ. Αλέξανδρο – αλλά και για άλλες μεγάλες προσωπικότητες, όπως π.χ. ο Μέγας Ναπολέων – η μινιμαλιστική αντίληψη που στα τελευταία χρόνια είναι η cancel culture της πολιτικής ορθότητας. Αποδομούμε δηλαδή κάθε προσωπικότητα, μειώνουμε το έργο της και την φέρνουμε στη μετριότητά μας… Αυτό είναι που κυριαρχεί σήμερα στις Δυτικές κοινωνίες ερχόμενο από την Αμερική.
Παραλείπεται από το ντοκιμαντέρ η σχέση του Μ. Αλεξάνδρου με τον Αριστοτέλη και η μόρφωση που πήρε από αυτόν. Πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι η περιπατητική σχολή του Αριστοτέλη στην Αθήνα ήταν εναντίον των Μακεδόνων όπως και ο ρήτορας Δημοσθένης με τους Φιλιππικούς του. Οι κ.κ. καθηγητές παρέλειψαν, όμως, εντελώς κάθε αναφορά στον Αριστοτέλη: ήταν ή δεν ήταν δάσκαλος του Μ. Αλεξάνδρου; Δεν λέω ότι θα έπρεπε να πουν ότι ήταν, αλλά το ότι θα έπρεπε να γίνει αναφορά στον Αριστοτέλη ήταν απαραίτητο αν ήθελαν να αναφερθούν σε ιστορικές πηγές και να τις αποδεχτούν ή όχι εκφράζοντας τα επιχειρήματά τους.
Δεν αναφέρεται καθόλου η στρατιωτική καινοτομία των Μακεδόνων με την «σάρισα» που ανέτρεψε τα μέχρι τότε δεδομένα της μάχης στον αρχαίο κόσμο και ούτε αναφέρθηκε η προσπάθεια συνένωσης των Ελληνικών πόλεων που έγινε με το συνέδριο της Κορίνθου το 337 π.Χ., ώστε όλοι οι Έλληνες ενωμένοι να πολεμήσουν εναντίον των Περσών, οι οποίοι επενέβαιναν στα Ελληνικά πράγματα με δωροδοκίες και χρηματισμούς. Για την δολοφονία του Φιλίππου παρουσιάζεται ως υπεύθυνη και έχουσα συμφέρον η γυναίκα του Ολυμπιάδα, μητέρα του Μ. Αλεξάνδρου, ενώ αποσιωπάται η άλλη άποψη ότι είχε γίνει με την παρέμβαση των Περσών, οι οποίοι γνώριζαν τα σχέδια του Φιλίππου και έτσι πήγαν να τα αποτρέψουν.

Ακόμη στη μάχη της Ισούς, μας παρουσιάζει έναν Αλέξανδρο καθαρά σφαγέα που καρατομεί τους Έλληνες μισθοφόρους των Περσών που έπιασε αιχμαλώτους. Ο Αρριανός που έχει γράψει για τον Μ. Αλέξανδρο λέει ξεκάθαρα ότι έστειλε τους αιχμαλώτους στην Μακεδονία σε καταναγκαστικά έργα. Εδώ είναι ένα από τα σημεία που η αφήγηση ταυτίζεται με την μαρξιστική αντίληψη περί Μ. Αλεξάνδρου, που έκανε, όπως ισχυρίζονται, ιμπεριαλιστικό πόλεμο και ήταν σφαγέας των λαών. Ταυτόχρονα στο ντοκιμαντέρ αποκαλείται βάρβαρος ενώ οι Πέρσες είναι οι εξευγενισμένοι. Δεν εξηγούν όμως, πώς όλος ο λαός των πόλεων που καταλαμβάνει στρέφονται υπέρ του απαρνούμενοι την περσική δυναστεία; Θα έπρεπε στο ντοκιμαντέρ να αναφέρεται ότι η ελευθερία που έδωσε στους κατοίκους που από υποκείμενα δουλείας έγιναν πολίτες, ήταν ο λόγος της ευρείας αποδοχής της Ελληνικής κυριαρχίας. Αυτό γίνεται προφανές και από τους μεικτούς γάμους που προκάλεσε μεταξύ των αξιωματικών του και περσίδων γυναικών πλουσίων οικογενειών, δίδοντας αυτός πρώτα το παράδειγμα αφού παντρεύτηκε την κόρη του Δαρείου και αργότερα την Ρωξάνη, κόρη του Οξυάρτη σατράπη της Σογδιανής.
Ο Μ. Αλέξανδρος κατηγορήθηκε ότι δέχτηκε να ονομάζεται θεός γιός του Δία και του Άμωνα της Αιγύπτου μετά την επίσκεψή του στο ιερό του τελευταίου στην όαση Σίβα. Κατηγορήθηκε και από τον στρατηγό του τον Πτολεμαίο, αλλά και αυτός δεν παρέλειψε να κάνει το ίδιο όταν έγινε βασιλιάς της Αιγύπτου. Η πράξη του Πτολεμαίου φανερώνει πόσο μπροστά έβλεπε ο Μ. Αλέξανδρος. Βεβαίως δεν έγινε καθόλου λόγος για τον στρατηγό του Νέαρχο που με καράβια εξερεύνησε τα παράλια του Αραβικού κόλπου μέχρι τον Ινδικό Ωκεανό.

Θέλω να πω, εν κατακλείδι, ότι ο Μ. Αλέξανδρος μπορεί να ξεκίνησε από την Μακεδονία ως εκδικητής της Ελλάδας εναντίον της Περσίας. Ο κοινός στόχος στο βάθος είχε σκοπό να ενώσει όλους τους Έλληνες που μετά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο ήταν σε συνεχείς διαμάχες επηρεαζόμενοι από τους Πέρσες, αλλά στην πορεία άλλαξε και είδε την εκστρατεία του ως εκπολιτιστική. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν κατέστρεψε καμιά πόλη ούτε καταλήστεψε τους πόρους τους για να τους στείλει στην Μακεδονία. Ακόμη στον στρατό του δεχόταν ντόπιους ως μισθοφόρους που πιο πριν είχαν πολεμήσει εναντίον του.
Οι επαφές του στρατού του με τους ντόπιους και η μεταφορά πολιτισμού και γνώσεων έφερε για τον Ελληνισμό την χρυσή Ελληνιστική περίοδο όπου πόλεις όπως η Αντιόχεια και η Αλεξάνδρεια έγραψαν χρυσές σελίδες στην Ελληνική ιστορία. Καλλιέργησαν τις τέχνες και τα γράμματα. Το αστρονομικό γεωκεντρικό σύστημα του Κλαύδιου Πτολεμαίου διατηρήθηκε μέχρι τον 17ο μ.Χ. αιώνα, που καταρρίφτηκε από τον Κοπέρνικο που είχε γνώση των θεωριών των αρχαίων Ελλήνων όπως ο Αρίσταρχος. Κάθε βιβλίο που κυκλοφορούσε στον κόσμο και το έφερναν στην Αλεξάνδρεια, ο ιδιοκτήτης του ήταν υποχρεωμένος να το παραδώσει για να γίνει αντίγραφό του και μετά το έπαιρνε πίσω. Έτσι έγινε η περίφημη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, η οποία αν δεν είχε καταστραφεί θα είχε φέρει την βιομηχανική επανάσταση 1.200 χρόνια νωρίτερα και σήμερα πιθανόν να ταξιδεύαμε στα αστέρια.
Ακόμη θέλω να σημειώσω ότι τα στρατηγήματα του Μ. Αλεξάνδρου έχουν μελετηθεί και εφαρμόζονται σήμερα από υψηλά ιστάμενα στελέχη επιχειρήσεων και αντιστοίχων στελεχών του δημόσιου τομέα (έχω σχετικό βιβλίο). Σε αυτό το σημείο ο Αγγλοσαξονικός κόσμος έχει ερμηνεύσει σωστά και έχει εκμεταλλευτεί τις γνώσεις που απέκτησε ώστε να τις εφαρμόσει στις μεγάλες επιχειρηματικές αποφάσεις.
Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο όταν οι Αγγλοσάξονες αναφέρονται στον Μ. Αλέξανδρο από την ιστορική και πολιτιστική πλευρά. Με διαφορετικό τρόπο, για παράδειγμα, αναφέρονται οι Γάλλοι αρχαιολόγοι στις ανασκαφές τους στις εβδομήντα Αλεξάνδρειες της Ασίας και με διαφορετικό τρόπο οι Αγγλοσάξονες, αποσιωπώντας Μακεδόνες και Ελληνικό πολιτισμό.

Για να κλείσω, λοιπόν, το θέμα δεν είναι τόσο η ομοφυλοφιλία που προσπάθησε να περάσει το ντοκιμαντέρ, όσο οι σημαντικές παραλείψεις και ανακρίβειες παρά τις περγαμηνές των ιστορικών του ντοκιμαντέρ και με κάνει να πιστεύω ακράδαντα ότι αυτή η παραγωγή ήταν περισσότερο στημένη για να εξυπηρετήσει κάποιο σκοπό παρά για να μας παρουσιάσει μια έρευνα για την ζωή του μεγαλύτερου στρατηλάτη των αιώνων.