Ιδιωτικά Πανεπιστήμια – γράφει ο Γιώργος Πένταρης

Τα ζητήματα που κυριάρχησαν στο τέλος του ‘23 και στις αρχές του ‘24 είναι η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων και ο γάμος των ομοφυλόφιλων που έχει ως απώτερο σκοπό την τεκνοθεσία – με την οποία θα ασχοληθώ σε επόμενο άρθρο. Όσο για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια που είναι και το θέμα αυτού του άρθρου, με την ανακοίνωση του Πρωθυπουργού ότι θα προχωρήσει σε νομοθεσία για ίδρυση και λειτουργία ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων, όλες οι Κασσάνδρες των ΜΜΕ έσπευσαν να κατηγορήσουν την κυβέρνηση για προσπάθεια «ξηλώματος» της κρατικής Ανώτατης Εκπαίδευσης, ότι τα πανεπιστήμια αυτά θα πουλάνε πτυχία, ότι τα πτυχία θα είναι άνευ αξίας, κτλ κτλ.

Ας περιμένουμε να δούμε τί θα λέει ο νόμος και μετά, όταν βγει στην διαβούλευση, τότε θα πρέπει επαΐοντες και αδαείς να γράψουν τα σχόλιά τους και να επιχειρηματολογήσουν σχετικά και να μην αερολογούν. Δεν έχω διαβάσει σχετικά με το τί θα λέει ο νόμος, αλλά από πολύ παλιότερα και σε άρθρα μου έχω εκφράσει τις ιδέες μου για το θέμα. Οι ιδέες δεν μου έχουν έρθει ουρανοκατέβατες, αλλά από την εμπειρία μου στο εξωτερικό (Αυστραλία και Βέλγιο) όπου συμβιώνουν σε ευγενή άμιλλα (πείτε το και ανταγωνιστικά) τα κρατικά με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Για παράδειγμα, στο Βέλγιο υπάρχουν μέσα στα κρατικά πανεπιστήμια και ιδιωτικά παραρτήματα π.χ. το Vesalius College, όπου καταβάλλονται δίδακτρα, οι καθηγητές είναι των κρατικών πανεπιστημίων, χρησιμοποιούν του ίδιους χώρους διδασκαλίας και εργαστηρίων με τα κρατικά πανεπιστήμια και παίρνουν ακριβώς τα ίδια πτυχία. Υπάρχουν όμως και αμιγώς ιδιωτικά πανεπιστήμια, όπως το Solvay όπου ο τελειόφοιτος βρίσκει χωρίς καμιά χρονοτριβή καλοπληρωμένη εργασία. Νομίζω ότι κάτι ανάλογο θα μπορούσε να εφαρμοστεί και εδώ, αρκεί να επικρατήσει ορθολογικό πνεύμα χωρίς ιδεολογικές αγκυλώσεις σε απόψεις του απώτερου παρελθόντος.
Ένα αντεπιχείρημα για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, που ακούω στα ραδιόφωνα, είναι ότι δεν θα έρθει κανένα μεγάλο πανεπιστήμιο του εξωτερικού να ιδρύσει στην Ελλάδα παράρτημα. Το ζήτημά μας δεν είναι η δημιουργία παρατήματος, αλλά η ίδρυση κάποιου πανεπιστημίου από κεφάλαια ιδιωτών. Το νομικό πλαίσιο που θα διέπει τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα δώσει τις βάσεις για την προσέλκυση κεφαλαίων από ιδιώτες που θέλουν να επενδύσουν στην εκπαίδευση, αλλά και σε πλούσιους Έλληνες του εξωτερικού που θέλουν μεν να χρηματοδοτήσουν, αλλά δεν υπάρχουν οι κατάλληλες δομές στην Ελλάδα να δεχτούν τα χρήματα και ούτε παρέχονται εχέγγυα για την καλή διαχείριση των χρημάτων αν διατεθούν μέσω του κρατικού μηχανισμού. Για παράδειγμα σας φέρνω τον Έλληνα ομογενή του Καναδά, πατέρα του πρώτου smart phone Blackberry, κ. Μιχάλη Λαζαρίδη, που έβαλε ως πρώτη δόση 100 εκατ. δολάρια για την ίδρυση του ινστιτούτου θεωρητικής φυσικής «Perimeter Institute» που σήμερα είναι το δεύτερο μετά το Princeton καλύτερο ίδρυμα στον κόσμο για την θεωρητική φυσική. Θα μπορούσαν και εδώ να διατεθούν ανάλογα χρήματα. (Δείτε https://perimeterinstitute.ca/history).

Μας λένε ότι τα πανεπιστήμια πρέπει να είναι ιδρύματα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Δηλαδή οι φοιτητές θα πληρώνουν δίδακτρα, θα αμείβονται οι καθηγητές, θα πληρώνεται το διοικητικό προσωπικό, θα καλύπτονται τα υπόλοιπα έξοδα, αλλά οι επενδυτές δεν θα μπορούν να αποκομίσουν κέρδη. Ποιος θα βάλει τότε τα λεφτά του; Από κάπου πρέπει να υπάρχει ένα όφελος και πιστεύω ότι σε όλα τα μεγάλα μη κερδοσκοπικά ιδρύματα το όφελος υπάρχει εν κρυπτώ.
Να σημειώσω ότι στην πολιτεία του Τέξας των ΗΠΑ ο Ελληνοαμερικάνος καθηγητής κ. Πάνος Κανέλος έχει αναλάβει την πρωτοβουλία για την ίδρυση πανεπιστημίου όπου θα υπάρχει πλήρη ελευθερία του λόγου. Αν δεν το γνωρίζετε, η πολιτική ορθότητα έχει επιβάλει μια οιονεί λογοκρισία και αυτολογοκρισία σχεδόν σε όλα τα Αμερικάνικα πανεπιστήμια σήμερα. Σε πανεπιστήμιο της Αμερικής, για παράδειγμα, σταμάτησαν την διδασκαλία του «Ζορμπά» γιατί έχει τοξική αρρενωπότητα! Όποιος τολμήσει να διαφωνήσει με την καθεστηκυία άποψη της πολιτικής ορθότητας απομονώνεται, απαξιώνεται και εν τέλει ακυρώνεται. Για τους παραπάνω λόγους ο κ. Κανέλος ήδη έχει συγκεντρώσει 200 εκατ. δολάρια από ιδιώτες και οι πρώτες αιτήσεις για σπουδές ήταν 4.000 για 80 θέσεις. Αυτές οι ιδέες πρέπει να ευδοκιμήσουν και στην χώρα μας όσον αφορά την χρηματοδότηση και ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων.
Μια πρόβλεψη του νόμου είναι ότι δεν θα μπορούν οι καθηγητές των κρατικών πανεπιστημίων να διδάσκουν στα ιδιωτικά. Αυτό σημαίνει ότι θα προσελκυσθεί καθηγητικό προσωπικό από το εξωτερικό που ουσιαστικά θα γίνει αυτό που επιθυμούμε ως χώρα, το «brain gain». Διαπρεπείς Έλληνες καθηγητές, όπως π.χ. ο κ. Νανόπουλος, ο κ. Κριμιζής, o κ. Γιώργος Δανέζης που δίνει τις γνώσεις του στο Faceboook και πάρα πολλοί άλλοι, θα μπορούν πλέον να απασχοληθούν στην Ελλάδα και να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις με την εμπειρία τους για να εισέλθει η Ελλάδα πραγματικά στην εποχή της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης.
Η Ελλάδα έχει ένα παγκόσμιο σημαντικό πλεονέκτημα στο θέμα των κλασικών σπουδών, αλλά μέχρι τώρα, παρά την ύπαρξη των φιλοσοφικών σχολών, δεν το έχει αξιοποιήσει. Οραματίζομαι λοιπόν ένα κέντρο ανώτερων κλασικών σπουδών και φιλοσοφίας στον τόπο του Σωκράτη, του Πλάτωνα και Αριστοτέλη που διαμόρφωσαν τον δυτικό πολιτισμό. Και είναι η πιο κατάλληλη στιγμή να δημιουργηθεί ένα τέτοιο κέντρο, τώρα που ο Δυτικός πολιτισμός δέχεται οργανωμένη επίθεση κυρίως μέσα στα Αμερικάνικα πανεπιστήμια από την πολιτική ορθότητα (political correctness).
Φαντάζομαι λοιπόν το κτήριο του ΕΜΠ στην Πατησίων να αποτελέσει αυτό το κέντρο και να συνδεθεί με το διπλανό του Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Να δοθεί στους σπουδαστές αρχαιολογικό υλικό που είναι στις αποθήκες του και μέχρι τώρα δεν έχει μελετηθεί. Για την μελέτη του αρχαιολογικού υλικού να δίδονται διπλωματικές ή διδακτορικές εργασίες, ή να δημιουργούνται ομάδες και σε συνεργασία με τις αρχαιολογικές αποστολές να αναλαμβάνουν έργα ανασκαφής σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας καθώς και της ανάπτυξης της ναυτικής αρχαιολογίας. Μόνο οι σπουδές αυτού του είδους θα προσελκύσουν εκατοντάδες, μην πω χιλιάδες, φοιτητές από το εξωτερικό με όλα τα οφέλη από την παρουσία νέων ανθρώπων στην οικονομία.
Δεν είναι μόνο οι ερευνητικές ανασκαφικές και αξιολογικές εργασίες και μελέτες επί των αρχαιολογικών ευρημάτων, αλλά και η θεραπεία της φιλοσοφίας ξεκινώντας από τους Προσωκρατικούς φιλοσόφους όπως ο Θαλής μέχρι τις μέρες μας. Σήμερα με την ανάπτυξη της επιστήμης των υπολογιστών, της τεχνητής νοημοσύνης και των νευροεπιστημών, χρειάζεται να γίνει επαναπροσδιορισμός της φύσης της εργασίας και της κατά Μαρξ εργατικής δύναμης. Η ανάπτυξη των νευροεπιστημών, εκτός των άλλων, απαιτεί ανάπτυξη της φιλοσοφίας των μαθηματικών και της λογικής και είναι σημαντικό να υπάρχει τέτοια σχολή στην Ελλάδα, που ο Αριστοτέλης θεμελίωσε την τυπική λογική βάσει της οποίας λειτουργούν οι σημερινοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές.
Χρειάζεται να γίνει επαναπροσδιορισμός της φύσης του ανθρωπίνου όντος και της θέσης του μέσα σε μια κοινωνία που έχει ήδη αρχίσει να αντικαθίσταται η σκέψη του από την σκέψη της τεχνητής νοημοσύνης και των ρομπότ. Στην βιομηχανική επανάσταση είχαμε αντικατάσταση της εργατικής δύναμης από τις μηχανές. Σήμερα έχει αρχίσει να αντικαθίσταται η διανοητική λειτουργία του ανθρώπου από τους υπολογιστές. Εδώ λοιπόν η φιλοσοφία θα κληθεί να δώσει απαντήσεις για την θέση του ανθρώπου σε μια τέτοια κοινωνία. Υπάρχουν ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει συστηματικά η φιλοσοφία και να δημιουργήσει κοινωνικά κινήματα όσον αφορά την σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον του.
Η τεχνολογία έχει φτάσει σε σημείο που να μπορεί να ενσωματώσει στον άνθρωπο ηλεκτρονικά στοιχεία που θα τον κάνουν να έχει υπερφυσικές δυνάμεις όσον αφορά τις διανοητικές του λειτουργίες. Πώς θα αντιμετωπίζεται αυτός ο άνθρωπος σε σύγκριση με ένα άλλον που επέλεξε να μην δεχτεί τέτοια υποβοηθητικά ηλεκτρονικά κυκλώματα; Τα ρομπότ που θα αντικαταστήσουν τον άνθρωπο θα αμείβονται; Θα πληρώνουν φόρους; Πώς θα αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα την ανεργία που θα προκύψει, αλλά και τον ελεύθερο χρόνο των μη εχόντων εργασία;
Σήμερα στην Αμερική έχουν επικρατήσει ψευδο-φιλοσοφίες για το κοινωνικό φύλο (gender), την πολιτική ορθότητα, κοινωνικών ομάδων που με ρατσιστικούς όρους προωθούν επιθετικά πρότυπα ακύρωσης του Δυτικού τρόπου σκέψης. Πώς λοιπόν θα επαναπροσδιοριστεί η έννοια του ρατσισμού που αυτή τη στιγμή επιτίθεται στον Δυτικό πολιτισμό;
Η ανάπτυξη της τεχνολογίας των νευρωνικών δικτύων και σε συνδυασμό με την εξέλιξη των κβαντικών υπολογιστών θα επιτρέψει στο κοντινό μέλλον την μεταφόρτωση του ανθρωπίνου εγκεφάλου σε υπολογιστές. Πώς θα προσδιορίζεται τότε ο άνθρωπος και πώς ο θάνατος; Η οντότητα που θα φέρει τον εγκέφαλο ενός εκλιπόντος θα συνεχίζει ως διάδοχος αυτού; Με τί δικαιώματα και υποχρεώσεις; Και αν η μνήμη μεταφέρεται από ρομπότ σε ρομπότ θα φτάσουμε στην αθανασία; Ποιες θα είναι οι συνέπειες;
Με την εξέλιξη της επιστήμης της αστρονομίας και των διαστημικών τηλεσκοπίων είμαστε κοντά στην ανακάλυψη ζωής σε άλλους πλανήτες είτε μικροβιακής είτε ανθρωποειδούς και νοήμονος. Πώς θα επαναπροσδιοριστεί τότε η έννοια της θρησκείας και πώς ο διαχωρισμός των ανθρώπων στη γη σε ξεχωριστές κοινωνίες και κράτη όταν έχουμε έξω από εμάς άλλους που είτε είναι πιο εξελιγμένοι ή κατώτεροι μας; Δείτε το κινηματογραφικό έργο Avatar για να πάρετε μια ιδέα.
Όλα αυτά είναι φιλοσοφικά ζητήματα που ένα εξελιγμένο κέντρο φιλοσοφίας στην γη που την ανακάλυψε, θα καταστήσει την Ελλάδα ένα παγκόσμιο hub φιλοσοφικής σκέψης με όλα τα οφέλη πρωτίστως στην επιστήμη, αλλά και στην δευτερογενή οικονομία που δημιουργείται. Αυτά είναι θέματα που ένα ιδιωτικό σοβαρό πανεπιστήμιο θα κληθεί να αντιμετωπίσει. Τολμήστε και γρήγορα. Καλή χρονιά σε όλους και στην μεσημεριανή παρέα του Σαββάτου.

Υ.Γ. Πληροφορίες για τον κ. Κανέλο στην εφημερίδα «Καθημερινή» της 17ης Δεκεμβρίου 2023, σελ. 32.