“ΠΕΙΤΕ ΜΟΥ ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΩ?”
Γράφει η ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΓΓΑΝΑ, Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια katmangana@gmail.com
Όλο και περισσότεροι άνθρωποι σήµερα αναζητούν την συµβολή του ειδικού, ψυχολόγου, ψυχοθεραπευτή, ψυχαναλυτή, για ψυχικά θέµατα,. Ξέρουν
όλοι όµως τι µπορεί να περιµένει κανείς από µια επί- σκεψη στο ψυχοθεραπευτή; Πόσο σαφές είναι ότι η διαχείριση του αιτήµατος για ίαση είναι άλλης µορφής στην κλασσική ιατρική και διαφορετική στην ψυχολογική θεραπεία; Από τον παθολόγο, κατά κανόνα, όλοι ξέρουµε τι να περιµένουµε. Από το πεδίο της ψυχολογίας; Τι φαντασιώνεται και τι επιθυµεί, πως βιώνει τον χρόνο που απαιτείται;
ΕΝΤΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΑΧΥΡΡΥΘΜΑ!
Μια κυρία πηγαίνει στον παθολόγο γιατί αισθάνεται ατονία και δεν κοι- µάται καλά. Συνήθως µετά την εξέταση, θα ακολουθήσουν ιατρικές εξετάσεις, βάση των οποίων θα δοθεί φαρµακευτική αγωγή, πιθανόν µια επανεξέταση για να βεβαιωθεί η καλή πορεία της ασθενούς και, όταν
όλα έχουν λειτουργήσει καλά, σε λίγες εβδοµάδες το πρόβληµα θα έχει εξαφανιστεί. Άλλη κυρία πηγαίνει στο γραφείο του ψυχολόγου – ψυχοθεραπευτή επειδή δεν αισθάνεται ικανοποιηµένη από την ζωή της, έχει περίσσευµα άγχους και ξεσπάσµατα θυµού. Ένας κύριος, γιατί όταν έχασε την δουλειά του πέρασε κατάθλιψη και δυσκο- λεύεται ακόµα να διοχετεύσει το έντονο συναισθηµατικό του φορτίο, είναι ευσυγκίνητος και ψυχικά ευάλωτος… Συνήθως, στην πρώτη συνεδρία, αφού δώσουν ένα σύντοµο και σχε- τικά επιλεκτικό ιστορικό στον ειδικό, έρχεται η στιγµή της κρίσιµης ερώτη- σης: «και τώρα, τι πρέπει να κάνω;». Τις περισσότερες φορές, η πρόταση του ειδικού, που περιγράφει την πιο έγκυρη αντιµετώπιση, είναι µια ακόµη συνάντηση µε στόχο την έναρξη κύκλου ψυχοθεραπείας, όπου θα ανα- δυθούν οι πραγµατικές απαντήσεις. Πολλοί µένουν µπερδεµένοι, ίσως και σαστισµένοι. Σα να σκέφτονται σιω- πηλά: «∆ηλαδή πρέπει να έρθω ξανά; Και πόσες φορές; ∆εν θα µου πει σήµερα κάτι χρήσιµο;» Κι επειδή, κατά κανόνα, η υποµονή δεν περισσεύει σε αυτή την φάση της πορείας ενός ανθρώπου, που έχει φτάσει στην πολυθρόνα του θεραπευτή αιτούµενος βοήθεια, η ερώτηση συχνά επανέρχεται αλλιώς διατυπωµένη: «Εντάξει (άντε, ας κάνουµε άλλο ένα ραντεβού…), αλλά µέχρι την επόµενη φορά τι πρέπει να κάνω;» ∆υσκολεύονται να φύγουν από την συνάντηση χωρίς µια συνταγή στο χέρι, ή µια συγκεκριµένη συµβουλή – διαταγή, ίσως όπως το «µην τρώτε πολύ αλάτι» ή «µετά τις 6 µµ µην πίνετε καφέ». Φυσικά πρόκειται για µια αληθινή κι επείγουσα, εκείνη τη στιγµή, ανάγκη, που όµως πρέπει να περιµένει. ∆υσκολεύονται λοιπόν πολύ να «αρκεστούν» στο άνοιγµα ενός νέου πεδίου που προσφέρει η ψυχοθεραπεία, γιατί τα οφέλη είναι µακροπρόθεσµα και µοιάζουν ίσως και λίγο άπιαστα εκείνη τη στιγµή.
ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ: Ο ΜΑΓΟΣ ΤΗΣ ΦΥΛΗΣ;
Ας υποθέσουµε όµως ότι ο θερα- πευτής απαντά θετικά στο ερώτηµα «πείτε µου, τι να κάνω;» και µε µεγάλη σαφήνεια: φτιάχνει
µια λίστα µε «Ναι – Όχι» για τις συµπεριφορές και τις σκέψεις που θα πρέπει εφεξής να διαθέτει ο άνθρωπος που έχει απέναντί του. ∆ίνοντας τη λίστα όµως, θα τεθεί και η κρίσιµη διαπίστωση – ερώτηση: «Αυτά πρέπει να κάνετε. Πώς σκοπεύετε να το επιτύχετε και πόσο καιρό εκτιµάτε ότι θα κρατήσει;» Εννοώντας, µε τι ψυχικά εργα- λεία, τι υποδοµή ψυχική; Αφού για την έλλειψη αυτών των εργαλείων και την ελλιπή ψυχική υποδοµή έρχεται ο άνθρωπος να βοηθηθεί. Εξάλλου, τέτοιου είδους συµβουλές δίνουν µια χαρά και τα περιοδικά,
µε λίστες ωραία φτιαγµένες και γρα- φικά, χρώµατα και υπογραµµίσεις.πληρώσει κάποιος την συνε- δρία ενώ µπορεί να αναζητήσει συµβουλές στο «Αρµονία»; Οι άνθρωποι που επισκέπτονται τον ειδικό της ψυχικής υγείας ξέρουν ότι δεν µπορούν να χαλαρώσουν, ότι δεν ελέγχουν το θυµό τους, ότι οι πονοκέφαλοι είναι από το στρες, ότι έχουν προβλήµατα στην οικογένεια, ότι… Όχι απλώς το ξέρουν, τους σφίγγει τη ζωή. «Ξέρουν» και τι «πρέπει» να κάνουν: να χαλαρώσουν, να διοχετεύουν καλύτερα το θυµό τους για να µην πονάνε ψυχικά και σωµατικά, να µην τσακώνονται στο σπίτι… Σίγουρα κάποιος τους το έχει πει, κάτι έχουν διαβάσει σχετικά… Τότε, τι γίνεται και, ενώ αποφασί- ζουν τελικά να
επισκεφτούν έναν ψυχοθεραπευτή, περιµένουν από εκείνον να φερθεί και να τους για- τρέψει ως να ήταν παθολόγος ή µια βελτιωµένη και αναβαθµισµένη εκδοχή του/της κολλητού – κολλητής; «Ιδανικά» επιθυµούν να τακτοποι- ήσουν τα ψυχικά ζητήµατα σε ταχύτατους ρυθµούς, όπως το γρήγορο φαγητό, η άµεση επικοινωνία µε το κινητό, το γρήγορο ζάπινγκ στην τη- λεόραση… Σε φαντασιακό επίπεδο, να τους ανοίξει το κεφάλι και να µπουν «τα σωστά» µέσα… Ίσως λοιπόν να απογοητεύονται και να αποθαρρύνονται από την πρώτη επίσκεψη, να περιµένουν την µαγική λύση µε το
«καληµέρα», ανέ- ξοδα, ανώδυνα, εύκολα… Όµως, δυστυ- χώς, τα µαγικά φίλτρα δεν υπάρχουν στην αληθινή ζωή, όπως και δεν υπάρχει µαγι- κός τρόπος να σπάσει κανένα κεφάλι χωρίς να µατώσει. Κι έτσι, δεν µπορούµε να καταφύγουµε στην τόσο… αποτελεσµατική αυτή µέθοδο!!!
ΦΩΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΣΚΗΝΗ
Καλό είναι, ως εκ τούτου, να έχει αρχικώς µια πληροφόρηση βάσης για το πώς λειτουργεί η ψυχοθεραπεία. Μια απλή συµβουλευτική µπορεί να χρειάζεται µερικές συνεδρίες ή λίγους µήνες. Η ψυχοθε- ραπεία κατά κανόνα είναι µαραθώνιος, όχι αγώνας 100 µέτρων. Υπάρχουν άνθρωποι που ζητούν βοήθεια ενώ δεν έχουν καν φανταστεί τι σηµαίνει ψυχοθεραπεία, δεν γνωρίζουν καθόλου το πλαίσιο, δεν έχουν σκεφτεί την οικονοµική κάλυψη που χρειάζεται. Μπορεί οι ρυθµοί και οι ευκολίες της καθηµερινής ζωής να µετασχηµατί- ζονται µε ιλιγγιώδεις, συχνά, ταχύτητες, οι ψυχικοί ρυθµοί όµως εξακολουθούν να απαιτούν πιο αργή και σταθερή διαχείριση, χώρο και χρόνο για να εγκατασταθεί το διαφορετικό, η αλλαγή. Ένα ψυχικό οικοδόµηµα, µε τις σταθερές, τα τραύµατα και τις ελλείψεις του, που χτίστηκε σε βάθος χρόνου, δεν µπορεί να γκρεµιστεί και να ξαναφτιαχτεί καινούργιο όσο κρατούν µια ή δυο συνεδρίες!! Χρήσιµο επίσης είναι να γνωρίζει την επιστηµονική κατεύθυνση του ψυχοθεραπευτή(ψυχοδυναµική, γνωσιακή, συστη- µική…) ώστε να βρει την προσέγγιση που του ταιριάζει. Να έχει στο νου του ότι η ψυχοθεραπεία δεν είναι αντιβίωση, που θα πάρει για µια εβδοµάδα και θα υποχωρήσει ο ιός. Είναι µια διαδικασία όπου θα κάνει χώρο και θα δώσει χρόνο στο ψυχικό να εκφραστεί, να βρει τους δρόµους, τις λέξεις, τα όνειρα για να πει το ανείπωτο, να επανεφεύρει το συµβολικό που λείπει, να χαράξει το δρόµο που προσφέρει καλύτερη ποιότητα ζωής. Μια δική του πορεία, µε συνοδοιπόρο και οδηγό τον θεραπευτή, που φωτίζει αλλιώς τα πράγ- µατα, για να ανακαλύψει ο θεραπευόµενος το νόηµα και την ουσία τους όταν αυτός ο ίδιος είναι έτοιµος να το κάνει. Η πρώτη µεγάλη κατάκτηση, εκείνων που αποδέχονται το πλαίσιο µιας θεραπείας, για να δουν την επιθυµία τους να ανθίζει, είναι η εξάσκηση στην υποµονή. Όλοι εµείς οι ανυπόµονοι, µαθαίνουµε να συλλαβίζουµε το γόνιµο δώρο µιας ουσιαστικής υποµονής και διαπραγµάτευσης: αδειάζω και αποχαιρετώ, καθαρίζω και τακτοποιώ, βάζω το µετασχηµατισµένο στη θέση του παλιού που πονούσε πολύ. Κι ας µην ξεχνάµε πως η εξάσκηση στην υποµονή και η αποδοχή των απωλειών, ανοίγουν τον δρόµο στην δηµιουργία. Είναι δώρο αγάπης, απέναντι στον εαυτό µας, αλλά και στους σηµαντικούς άλλους της ζωής µας.